ادامه گشایش‌های بانکی بعد از برجام
رفع تحریم‌های هسته ای یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دولت یازدهم به شمار میآید و عمده برنامهریزیها و اقدامات مهم اقتصادی هم به طور مستقیم و هم غیر مستقیم به این مسئله وابسته است.
مثلا اگر برجام امضا نمیشد و تحریم‌های هستهای کشور همچنان پا برجا می ماند امکان بازگشت به بازار جهانی نفت و افزایش درآمدهای نفتی، افزایش سرمایهگذاریهای خارجی درکشور، راهاندازی فازهای مختلف پارس جنوبی، کاهش هزینههای حمل و نقل دریایی و رونق بنادر، خرید هواپیما و فهرستی بسیار بالا از این نوع گشایشها به دست نمیآمد.
در این میان اما یکی از مهم‌ترین و پیچیدهترین بخش‌های رفع تحریم‌ها به مسائل بانکی مربوط میشود. با توجه به حساسیتهای بالای مسائل پولی و بانکی روان شدن مراودات بانکی به سرعت سایر بخشها نبود و همین مسئله باعث شد برخی منتقدان عموم دستاوردهای برجام را به این بهانه زیر سوال ببرند.
آنچه مسلم است وضعیت مبادلات و مراودات بانکی کشورمان با دنیا نسبت به قبل از تحریم‌ها به شدت درگرگون شده و بخش بزرگی از مشکلات بانکی کشورمان در این حوزه رفع شده و هنوز هم دستاوردها و گشایش‌های بانکی برجام را مشاهده میکنیم. روز گذشته یک بانک ایرانی موفق شد در یک کشور اروپایی شعبه دایر کند، در طول این مدت شعبات تعطیل شده بسیاری از بانک‌های کشورمان در کشورهای مختلف به تدریج فعال شدهاند، قراردادهای همکاری گسترده بانکی بین ایران با کشورهای مختلف از جمله عمان و روسیه و چین و آذربایجان امضا شده یا در حال امضا شدن است. سوئیچ کارتهای بانکی ایران و روسیه و ایران و عمان و …. به هم متصل شده و بانک‌های ایران به طور کلی فرصت اتصال به نظام بین‌المللی را پیدا کردهاند و این روند همچنان رو به رشد است. پیش از امضای برجام ارتباط نظام بانکی کشورمان را دنیا به طور کامل قطع شده بود، همه پرداختها توسط صرافیها انجام میشد و با امضای برجام این مشکلات به طور کامل رفع شده است. در حال حاضر بانک مرکزی به تمامی وجوه مسدود شده در دوره تحریم‌ها دسترسی دارد؛ همچنین تمامی حساب‌های بانک مرکزی در بانک‌ها، به‌ویژه بانک‌های اروپایی به حالت عادی بازگشته است.
باز شدن راه نفس بانک‌ها
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای برجام، برقراری روابط بانکی با دنیا و رفع موانع بر سر راه مبادلات پولی و ارزی است. بانک‌ها نقش مهمی در اقتصاد کشورمان بر عهده دارند و دولت یازدهم در تلاش است هم از طریق سیاست‌های کارشناسی بخشی از بار تامین مالی را به دیگر اضلاع نظام پولی منتقل کند و هم با تقویت روابط بانکی با دنیا نظام بانکی کشورمان را بازسازی کند. برداشته شدن تحریم‌های بانکی البته با توجه به ماهیت فعالیت در این بخش نسبت به سایر بخش‌های زمان بیشتری نیاز دارد، اما بر کسی پوشیده نیست در همین مدت هم گشایش‌های قابل قبولی انجام شده است. از سوی دیگر عزم دولت برای مبارزه با رانت، تلاش برای وصول مطالبات معوق و جلوگیری از آشفتگی شدید مالی هم باعث شده قدرت نظام بانکی کشورمان نسبت به چهار سال گذشته به صورت چشم‌گیری افزایش یابد.
قبل از اعمال تحریم‌های بین‌المللی بانک‌های ایرانی از خدمات پیام رسانی مالی نظیر سوئیفت و رویترز برخوردار بودند، بعد از اعمال تحریم‌ها اما سوئیفت اکثر بانک‌های ایرانی قطع شده بود و از مکانیزم‌های سنتی مانند تلکس و فکس رمزدار برای پیام رسانی مالی استفاده میشد، بعد از لغو تحریم‌ها سوئیفت تمامی بانک‌های خارج شده از فهرست تحریم‌ها مجدداً برقرار شده است و پیام‌‌ها به نحو ایمن و با کمترین هزینه مبادله می‌شوند. همچنین با امضای برجام امکان انتقال عواید حاصل از فروش نفت به کشورهای ثالث فراهم شده است و می‌توان ذخایر ارزی را در کشورهای مختلف با توجه به ریسک‌های گوناگون نگهداری کرد در حالی که در زمان اعمال تحریم‌ها بر‌اساس تحریم‌های آمریکا عواید حاصل از فروش نفت ایران به کشورهای خارجی قابلیت انتقال به کشورهای ثالث را نداشتد و بانک مرکزی ناچار به نگهداری آنها در کشورهای معدودی میشد که خریدار نفت ایران بودند. با اعمال تحریم‌ها رتبه اعتباری کشور به ۷ از ۷ کاهش یافته بود و موارد متعددی از عدم پرداخت تعهدات ایران به آژانس‌های اعتبار صادراتی به وقوع پیوسته بود که علت آن، وجود نداشتن کانال‌های پرداخت بود، با امضای برجام اما رتبه اعتباری کشور به ۶ از ۷ بهبود یافته است و کلیه پرداختهای معوق سابق حل و فصل شده است و تلاشها برای بهبود بیشتر رتبه اعتباری کشور ادامه دارد. اینها تنها نمونه‌هایی از گشایش‌های بانکی است که با امضای برجام در حوزه بانکی شاهد هستیم.
