آیا مواد افزودنی در سس و نوشابه ها سرطان زا هستند؟

عضو هیئت علمی سازمان غذا و دارو گفت: برای این‌که یک افزودنی اجازه استفاده در محصولات غذایی داشته باشد، آزمایشات متعددی بر روی آن انجام می‌شود و حد و حدود مجاز برای آن مشخص می‌کنند، مساله ما وقتی هست که بعضی از این افزودنی‌ها در مواد غذایی که نباید استفاده شوند، استفاده می‌شوند.

به گزارش ایکنا، به مناسبت روز ملی کیفیت، سهیل اسکندری، عضو هیات علمی سازمان غذا و دارو و انستیتو تحقیقات علوم تغذیه‌ای به ارزیابی کیفیت محصولات غذایی تولید داخل و پاسخ به برخی نگرانی‌ها در این مورد پرداخت. متن این مصاحبه در ذیل ارایه می‌شود:

مهم‌ترین عواملی که کیفیت محصولات غذایی را تهدید می‌کنند، چه مواردی هستند؟
ابتدا خدمت خوانندگان محترم عرض سلام و ادب دارم، در ارتباط با کیفیت تعاریف زیادی هست اما در بحث مواد غذایی زمانی می‌توانیم راجع به کیفیت صحبت کنیم که به ویژگی‌هایی که از قبل مدنظر داریم نگاه داشته باشیم. پس در ابتدا باید این ویژگی‌ها را تعریف کنیم، یکسری اقداماتی را انجام دهیم تا ببینیم این اقدامات چگونه می‌تواند ما را در وصول به آن ویژگی‌های مدنظر و آنچه که مصرف کننده ما نیاز دارد، کمک کند. کیفیت مورد نظر زمانی می‌تواند قابل دستیابی باشد که فرآیندها به طور مستمر انجام گیرد و با انتظارات مشتری ما همخوانی داشته باشد. عوامل بسیاری کیفیت محصولات غذایی ما را تهدید می‌کند عوامل فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی تغییر و تحولاتی در محصول ما به وجود آورده و کیفیت آن را تهدید می‎کنند. بحث ایمنی هم مطرح است که بر سلامت تاثیر می‌گذارد. از دیدگاه ایمنی، اجسام خارجی که خدای ناکرده در محصول غذایی وارد شوند، سلامتی فرد را تهدید می‌کنند، عوامل بیولوژیکی باعث فساد ماده غذایی می‌شوند که عموما با تغییر رنگ و بو خود را نشان می‌دهند، اما پاتوژن‌ها و میکروارگانیسم‌های مختلف هم وجود دارند که علاوه بر پایین آوردن کیفیت به سلامت مخاطب هم آسیب می‌رساند. عوامل شیمیایی هم در اثر نگهداری نامناسب می‌تواند ایجاد شود یا در اثر اضافه‌شدن افزودنی‌های غیرمجاز یا افزودن بیش از حد مجاز افزودنی‌ها به وجود بیاید یا فلزات سنگین و بقایای دارویی باشند که در مواد غذایی یافت شوند. ما ابتدا باید مواد اولیه‌ای که وارد تولیدی می‌شوند را به خوبی بررسی کنیم، تعهد مدیریت در این قسمت، تعیین کننده است، بحث بعدی کنترل فرآیند تولید است گاهی تولیدی‌های ما شرایط بهداشتی و فنی مناسب را رعایت نمی‌کنند و منجر به این می‌شود که اعلام می‌کنند مجبوریم از مواد افزودنی استفاده کنیم در حالی که کنترل فرآیند تولید به خوبی انجام شود، نیازی به استفاده از افزودنی‌ها نخواهد بود.

در حال حاضر کنترل کیفیت را چه سازمانی انجام می‌دهد؟
مواد غذایی مختلف ممکن است منشا دامی داشته باشد یا گیاهی یا صنعتی و یا سنتی باشد، سازمان ملی استاندارد موظف است استانداردها و خصوصیات لازم را تعیین کند، بحث ایمنی و سلامت را سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت تحت نظارت و کنترل خود دارد. افزودنی‌ها از قدیم الایام به شکل سنتی جریان بوده است مثل استفاده از رنگدانه‌های طبیعی، نمک و …، که افزودنی‌ها اگر در حد و حدود مجاز خود استفاده شوند آسیبی نمی‌رسانند و بعضا خواص دارویی هم داشته اند، در صنعت حال حاضر استفاده از برخی افزودنی‌ها ناگزیر هستیم.

بعضی‌ها می‌گویند استفاده از سس‌ها و نوشابه‌ها به علت دارابودن افزودنی‌ها باعث سرطان می‌شوند، این ادعا چقدر علمی است؟
برای این‌که یک افزودنی اجازه استفاده در محصولات غذایی داشته باشد، آزمایشات متعددی بر روی آن انجام می‌شود و حد و حدود مجاز برای آن مشخص می‌کنند، مساله ما وقتی هست که بعضی از این افزودنی‌ها در مواد غذایی که نباید استفاده شوند، استفاده می‌شوند. یکی از محصولاتی که ما داریم کیک‌ها هستند، این محصولات بخاطر شرایط خاصی که از لحاظ رطوبت دارند اگر ناصحیح بسته‌بندی شوند یا طولانی‌مدت در بازار مصرف باشند ممکن است کپک بزنند، پس باید از افزودنی نگه‌دارنده استفاده کرد، حالا دوستانی ناآگاه شنیده‌اند که یک افزودنی در کیک وجود دارد که جلوی کپک‌زدگی محصول را می‌گیرد و آمده‌اند همین را در محصولی مثل دوغ هم استفاده کرده‌اند! غافل از اینکه این افزودنی در دوغ تاثیری ندارد و چون بعد از مدتی می‌دیدند بی‌تاثیر است، مقدار آن را بیشتر می‌کردند! این افزودنی‌ها مثل بنزوات‌ها در دو سه سال اخیر یک معضل بود که با نظارت‌های انجام‌شده، اعمال قانون شد و تحت کنترل قرار گرفت. در کل اگر شرایط بهداشتی واحد تولیدی رعایت شود، ما نیاز به هیچگونه افزودنی نگه‌دارنده نداریم و در صورتی هم که استفاده شود، اگر در حدود مجاز باشد، هیچ مشکلی نخواهد بود.

آیا استفاده از محصولات تراریخته، برای سلامتی خطر دارد؟
ببینید جمعیت جهان در حال حاضر، هفت و نیم میلیارد نفر است و تا ۳۰ سال آینده هم نیاز است تا دوبرابر تولیدات فعلی، تولید انجام شود با توجه به ظرفیت‌های محدودی که وجود دارد ناگزیر هستیم از استفاده افزودنی‌ها تا مدت زمان نگهداری از محصولات غذایی‌مان، کیفیت و ارزش غذایی آن‌ها را افزایش دهیم. محدودیتی که در کشاورزی وجود ندارد، پاسخگوی نیاز انسانی به محصولات غذایی نیست پس یا باید سطح زیرکشت را افزایش داد یا شرایط خاصی را به وجود آوریم که اقلام پرتولید را داشته باشیم یعنی در هر هکتار محصول بیشتری را کشت کنیم، الان با پیشرفت علم، محصولات تراریخته ژنتیکی به وجود آمده است شما در تکست‌ها یا متون اگر ملاحظه بفرمایید می‌بینید که نظرات مختلف است، بعضی از اساتید محترم معتقدند با مطالعات بالینی که انجام شده هیچ مشکلی رویت نشده است و عوارضی را ما ندیده‌ایم بعضی هم معتقدند که نه، شما دستکاری ژنتیکی انجام داده‌اید و وقتی که وارد بدن انسان شود، مشکلاتی ایجاد می‌کند، در هر صورت وظیفه وزارت بهداشت انطباق این محصولات است، بعضی رخدادها در محصولات تراریخته غیرمجاز است و اعلام هم شده که سرطانزا هستند، این‌ها رصد می‌شوند و در صورت ورود به کشور از ورود آن‌ها به بازار جلوگیری می‌شود. اما در کل اگر بخواهید نظر شخصی بپرسید می‌گویم ممکن است در حال حاضر آثار خود را نشان ندهد، ببینید صد در صد سویا و روغن سویایی که در جهان تولید می‌شود، تراریخته است، بنظرم باید چند نسل بگذرد تا تاثیر که در ژن مصرف کننده گذاشته است، خود را نشان دهد، به هرحال این جای بحث دارد و اساتید نظرات مختلفی دارند.

در حال حاضر کیفیت محصولات غذایی ایرانی چه سطحی دارد؟
من آمار دقیقی در اختیار ندارم اما به عنوان یک کارشناس معتقدم محصولات غذایی ما کیفیت خوبی دارد، بعضا پیش می‌آید که بعضی واحدها بخاطر سودجویی محصولات غذایی را دستخوش تغییر قرار می‌دهند اما تحت کنترل هستند، وزارت بهداشت یکسری برنامه‌هایی را از سال ۱۳۸۵ به صورت اجرایی درآورده است که محصولات را بصورت مشتری عادی خریداری و سپس در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌دهند، هر سال آزمایشات پیشرفته‌تر می‌شود و اگر مواردی باشد به آن واحد تولیدی تذکر داده می‌شود، در صورت لزوم با واحدهای متخلف برخورد هم شده است.