آیا عصری جدید در چهارچوب روابط اقتصادیِ ایران و روسیه در راه است؟
اگر در جریان سفر آتی “ولادیمیر پوتین” به ایران، تهران بتواند قراردادهایی را با روسیه ببندد و البته با حمایت های روسیه و چین، در سازوکار “بریکس” نیز جای پایی پیدا کند، بدون تردید این مساله هم برای ایران و هم روسیه حامل منافع زیادی خواهد بود و البته سیگنال های مهم و معناداری را نیز به غرب و به خصوص آمریکا خواهد رساند.
بازتاب-“محمدرضا پور ابراهیمی”، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به تازه گیری در موضع‌گیری، از سفر هفته آینده “ولادیمیر پوتین”، رئیس جمهور روسیه به ایران خبر داده است. سفری که به زعم پور ابراهیمی، عمدتا با دستورکارهای اقتصادی انجام خواهد شد. در این راستا، اندکی قبل از اعلام این خبر، “علی صالح آبادی”، رئیس کل بانک مرکزی کشورمان نیز در سفر به روسیه با همتای روس خود و دیگر مقام‌های اقتصادی این کشور دیدار و رایزنی کرده بود.
بسیاری از ناظران و تحلیلگران پس از اعلام خبر سفر هفته آینده پوتین به ایران، به طور خاص به این نکته اشاره می کنند که آیا این سفر، منجر به تحقق دستاوردهای عینی به ویژه در حوزه مسائل و همکاری های اقتصادی خواهد شد؟
به هر حال پیش از این نیز در برهه های زمانی مختلف، بارها از عزم و اراده جدی دو طرف جهت توسعه روابط اقتصادی سخن گفته شده با این حال، در میدان عمل، شاهد محقق شدن دستاوردهای عینی نبوده ایم. مساله ای که البته در شرایط فعلی و با توجه به وقوع جنگ اوکراین و تشدید شکاف ها میان قدرت های جهان در پی وقوع جنگ مذکور، ابعاد تازه ای را به خود گرفته است.
از این رو، بازتاب در گفتگو با “آلبرت بغزیان”، اقتصاددان و استاد دانشگاه تهران، به بررسی ابعاد مختلف این مساله پرداخته است.
به نظر شما آیا سفر هفته آینده ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به ایران و البته پیش از آن، سفر رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان به روسیه و رایزنی های فشرده وی در این کشور، از ایجاد عصری جدید در روابط اقتصادی ایران و روسیه خبر می دهد؟
به نظر من موضوعی که قبل از سفر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به ایران بایستی با دقت مورد توجه قرار گیرد، این است که اتخاذ یک دیپلماسی فعال از سوی بانک مرکزی در مساله ارتباطات اقتصادی با روسیه تا حد زیادی با تاکید بر این معنا صورت می گیرد که زمینه برای جایگزین سازیِ دلار و یورو به عنوان ارزهای غالب در تجارت بین الملل با ارزهای ملی دو کشورِ ایران و روسیه یعنی ریال و روبل فراهم شود. این مساله به ویژه در بجبوحه تحریم های گسترده غرب علیه روسیه و ایران، از اهمیت زیادی برخوردار می شود. در این راستا من گرایش جدید تهران و مسکو جهت توسعه روابط اقتصادی با یکدیگر را در راستای همسایگی و جغرافیای سیاسی تحلیل می کنم و معتقدم همین موضوعات است که رفت و آمدها و تحرکات مذکور را ایجاد کرده است.
پیش از این نیز در برهه های زمانی مختلف بارها از اوج گیری احتمالی روابط اقتصادی ایران و روسیه سخن گفته شده است. با این حال این مهم محقق نشده است. به نظر شما آیا شرایط این مرتبه متفاوت است؟
اگرچه من تاکید بر توسعه همکاری های اقتصادی میان ایران و روسیه را امری مثبت می دانم با این حال معتقدم که هنوز زیرساخت های لازم و کافی جهت محقق شدن این مساله فراهم نیست. در واقع، به نظر من با توجه به روند مذاکرات مرتبط با مساله هسته ای کشورمان، تهران به نوعی قصد دارد این سیگنال را به طرف‌های مقابلِ مذاکراتی خود برساند که در موضع انفعال نیست و در شرایط رکود در مذاکرات، گزینه های خاص خود را دارد و می تواند با استفاده از آن ها، از شدت فشارهای غرب علیه خود بکاهد.
از این رو، همین موضوعِ توسعه روابط میان ایران و روسیه خود یکی از موضوعات اساسی و مهمی است که در این چهارچوب معنا پیدا می کند. از سویی نباید فراموش کنیم که در صورت شکست و ناکامی مذاکرات اتمی با محوریت مساله احیای برجام، بهترین گزینه ای که ما جهت تجارت و جابجایی پول داریم، همسایه شمالی ما یعنی روسیه است. البته که سیاست های جدید غرب در وضع تحریم های گسترده علیه روسیه نیز موجب شده تا عملا وجوه اشتراک ما نیز با طرف روسی افزایش پیدا کند و تهران و مسکو بیش از پیش جهت توسعه روابط اقتصادی جهت خنثی سازی فشارهای غرب و استفاده از ظرفیت های اقتصادی مکمل یکدیگر تشویق و تحریک شوند.
از این رو، سفر پوتین به ایران در نوع خود می تواند شروعی بر مطالعه و تسهیل ایجاد روندی باشد که در نهایت و در بحبوحه فشارهای گسترده اقتصادی غرب علیه ایران و روسیه می توان به نفع هر دو کشور مذکور باشد.
شما به عنوان یک صاحب نظر اقتصادی تا چه حد نسبت به دستاوردهای این سفر خوش بین هستید؟
به نظر من همانطور که پیشتر گفتم، حداقل در شرایط کنونی من مسائلی نظیر سفر پوتین به تهران و تاکیدات گسترده بر عزم تهران و روسیه جهت توسعه روابط اقتصادی با یکدیگر را در راستای اراده دو کشور جهت ترساندن آمریکا و به طور کلی مجموعه غرب می بینم که سعی دارند این پیام را به آن ها برسانند که محور شرق در حال متحد تر شدن است و به طور خاص ایران سعی دارد به آن ها بفهماند که بایستی روند مذاکرات اتمی را سرعت بخشند. در این چهارچوب، اگر ایران بتواند قراردادهایی را با طرف روسی ببندد و به طور خاص در سازمان بریکس نیز بتواند با حمایت های روسیه و چین جای پایی پیدا کند، بدون تردید این موضوع می‌تواند تا حد زیادی فضا را هم به نفع ایران، و هم روسیه تغییر دهد.
