آیا عرضه برنج در بورس کالا به نفع تولیدکننده و مصرف کننده است؟

دوهفته از آغاز خرید و فروش برنج در بورس می گذرد و همچنان اما و اگرهایی درباره تبعات اجرای این تصمیم وجود دارد، مخالفان معتقدند که مایحتاج اولیه مردم نباید وارد بازار سرمایه شود و موافقان از کوتاه شدن دست دلالان و حمایت از مصرف کننده و کشاورز می گویند.

«بازتاب»؛ زهره علامی- فروردین ماه سالجاری، مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران از عملیاتی شدن عرضه برنج در بورس کالا خبر داد و پس از گذشت 6 ماه خرید و فروش این محصول در بازار سرمایه آغاز شد، حالا با این شیوه کشاورزان بدون هیچ واسطه‌ای برنج خود را به کل کشور عرضه می کنند.

قیمت‌ برنج در بورس کالا برطبق مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و کشاورز و مصرف کننده تصمیم می‌گیرند که برنج را با چه قیمتی عرضه یا تقاضا کنند.

معاملات برنج هم در بورس به صورت کیلوگرم انجام می شود و هر سهامدار می‌تواند حداقل یک کیلوگرم برنج خریداری کند اما در صورتی که بخواهد برنج را از انبار تحویل بگیرد باید حداقل ۱۰۰ کیلوگرم برنج خریداری کرده باشد.

دلیل عرضه برنج در بازار سرمایه

با عرضه برنج در بورس کالا این سوال مطرح می شود که دلیل این تصمیم چه بود؟ تغییر کاربری‌های صورت گرفته، خشکسالی و… تولید برنج را کاهش داد و به تبع آن قیمت این محصول در چند سال اخیر روندی افزایشی داشت ، به همین دلیل شاهد کم رنگ شدن برنج در سفره خانوارهای ایرانی بودیم، موضوعی که مسوولان برای حل آن، عرضه برنج در بازار سرمایه را پیشنهاد دادند.

البته کارشناسان معتقدند که حضور دلالان یکی از دلایل اصلی رشد قیمت برنج بوده و با عرضه محصول در بورس، بازار واسطه ها کساد شده و نفع واقعی به کشاورز و مصرف کننده می رسد.

از سوی دیگر برخی می گویند اما و اگرهای بسیاری درباره خرید و فروش برنج در بورس وجود دارد، مثلا اینکه آیا ارسال و فروش این محصول در بازار سرمایه به درستی صورت می گیرد؟ آیا از فروش چنین اقلامی در بورس استقبال می شود و خرید این محصول با مشکل مواجه نمی شود؟

علی عباسی، یکی از اعضای‌اتاق بازرگانی تهران، در این باره می گوید: عرضه کالاهای اساسی در بورس مشروط بر اینکه قسمت ارسال و فروش آن به درستی انجام شود، هیچ ایرادی ندارد اما بحث برسر این است که آیا این کالاها به دست مشتری می رسد؟

از سوی دیگر فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه درباره عرضه برنج در بورس به بازتاب می گوید: این اقدام می تواند اثرات مثبتی به همراه داشته باشد، سازوکار معاملات محصولات در بورس کالا، انجام مطالعات تطبیقی با کشورهای دیگر و تجربه های مفید داخلی این موضوع را ثابت می کنند.

آقابزرگی می افزاید: با توجه به سازوکاری که در بازار سرمایه و بورس های کالا در سراسر دنیا وجود دارد، Commodity (فرایند تولید و عرضه کالا) در بازار متشکلی مثل بورس کالا، با کشف قیمت مناسب و منصفانه و همچنین با حداکثر سرعت جریان پول از تولید به مصرف، به خوبی انجام می شود.

او اضافه می کند: معاملات خارج از بورس کالا، قاعدتا معایب خاص خود را دارد که اولین مشکل آن قیمت گذاری دستوری است.

به گفته آقابزرگی، از دیگر مشکلات پیش رو برای انجام معاملات خارج از بورس کالا، تاخیر در وصول مطالبات، شفاف نبودن قیمت ها و ایجاد فرصت های ویژه و رانت است بنابراین هر محصولی اعم از معاملات آتی سکه( که چندین سال تعطیل است) یا حتی عرضه محصولاتی مثل برنج، یکی از فرصت هایی است که بازار سرمایه می تواند ایجاد کند.

این تحلیلگر بازار سرمایه اظهار می کند: تنها عده ای که با تغییرات موافق نیستند، در ابتدای کار مخالفت کردند که اگر مزایا و موقعیت مناسب طرح را رصد کنند نه تنها استقبال می کنند بلکه زمینه ای برای ورود سایر محصولات ایجاد می شود که در همه جای دنیا بوده و به اثبات رسیده است.

آقابزرگی با اشاره به اینکه عرضه برنج در بورس کالا به نفع مصرف کننده و کشاورز است، ادامه می دهد: اگر سیستم به صورت دستوری فعالیت کند، کارآیی لازم را ندارد اما فضای کاری در بورس کالا و انرژی نشان داده است که این ریسک به حداقل می رسد یعنی پدیده ای به نام قیمت گذاری دستوری یا انتخابی و همچنین انجام معامله عمده یا خرد را نخواهیم داشت.

در کل به نظر می رسد عرضه برنج در بورس کالا علاوه بر ابهاماتی مانند اینکه ارسال و فروش این محصول در بازار سرمایه به خوبی انجام می شود یا از فروش چنین اقلامی در بورس استقبال می شود، مزایای متعددی از جمله کشف قیمت مناسب و منصفانه محصول، افزایش سرعت جریان پول از تولید به مصرف و حذف واسطه ها را به همراه دارد، ضمن اینکه تجربه های موفق داخلی و خارجی هم به عرضه محصولات در بورس از جمله برنج صحه می گذارند.