آیا سرگرمی می‌تواند انگیزه سرقت باشد؟
خبر دستگیری 2باند 19 نفره سرقت تلفن همراه که طیف سنی نوجوانان و جوانان 16تا22 ساله را شامل می‌شد و همچنین کلاهبرداری میلیونی دانش آموزی 15 ساله از 600نفر به بهانه عضویت در سایتی غیر اخلاقی، ضرورت آسیب شناسی پایین آمدن سن جرائم را بیشنر می‌کند به طوری که اقلیما پدر مددکاری اجتماعی ایران به بررسی ابعاد و علل کاهش سن جرائم پرداخته و می‌گوید: هیچ کس برای تفریح و سرگرمی دزدی نمی‌کند و باید از دیدگاه “دزدی معلولی از علت‌هاست” به جرائمی که به وقوع می‌پیوندد، نگاه کنیم.
شاید در دهه های 70 و 80 و قبل تر از آن سرقت از حساب بانکی توسط دانش آموز 15 ساله ، یا دستگیری 19 سارق تلفن های همراه که میانگین سنیشان بین 16 تا 22 سال باشد تیتر یک روزنامه ها می شد ، اما امروز سارقین متولد 70و80 کم نیستند و همین تعداد بالا باعث شده که این دسته از خبر ها تبدیل به پاورقی روزنامه‌ها شود.
مصطفی اقلیما در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به انگیزه بیان شده توسط 19 سارق 16تا22 ساله ، مبنی بر انجام جرم برای تفریح و سرگرمی گفت: هیچ کس دزد و آدم کش و یا قاچاقچی به دنیا نمی‌آید اما ممکن است در محیطی مثل خانواده، اجتماع و فرهنگ اطرافیانش تحت تاثیر قرار گیرد و به سمت بزه‌ها کشیده شود.
افراد مجرم با اطلاع از پیامد رفتار خود مرتکب جرم می‌شوند
به گفته این آسیب شناس، امروزه در جامعه آسیب‌های اجتماعی فراوان تر از گذشته است که از میان آن ها می توان به بی سرپرستی ، بدسرپرستی و والدین زندانی و… اشاره کرد.
به عقیده وی، ارتکاب جرم با انگیزه تفریح عملا رد شده است و فردی که برای بار اول دستگیر می‌شود معمولا با بیان ارتکاب جرم با انگیزه، می‌خواهد در حکمش تخفیفی بگیرد، در برخی موارد هم کسی که زیر 18 سال سن داشته باشد و دستگیر شود عفو می‌شود، البته کسانی هم که برای بار اول دستگیر می‌شوند ممکن است سابقه داشته باشند و ثبت نشده باشد.
اقلیما گفت: زمانی می‌توانیم علت انجام جرم را بیان کنیم که انگیزه‌های احتمالی فرد را پیدا کنیم و بررسی کنیم که برای مثال خانواده فرد کجا هستند و چه می‌کنند و فرد در چه شرایطی روزگار را می گذراند؟ در آن زمان است که مشخص می‌شود این دسته از جرم‌ها مثل موبایل دزدی از روی تفریح و سرگرمی نیست. زیرا افراد با پیامد آن آشنا هستند و می‌دانند که در صورت دستگیری به زندان رفته و مجازات می‌شوند.
این آسیب شناس با بیان اینکه در اکثر مواقع انگیزه انجام جرم رفع نیاز اقتصادی است و عموما فردی که بار اول مرتکب جرم می‌شود نمی‌تواند موبایل دزدی کند، چون فرد برای انجام اولین دزدی خود درگیر ترس‌هایی می‌شود که جلوی این کار را می‌گیرد، گفت: در سنین نوجوانی هم دیده می‌شود که نوجوان با نیاز به دیده شدن می‌خواهد به اطرافیان نشان دهد که کاری عجیب انجام داده اما معمولا در صورت وقوع بیش از یک بار تکرار نمی‌شود.
بر اساس جرائم به وقوع پیوسته در سال های اخیر نرخ سنین بزهکاری از جمله مصرف مواد مخدر، سیگار کشیدن، دزدی کردن کاهش چشمگیری داشته است که از نظر پدر مددکاری اجتماعی ایران می‌توان یکی از علل اساسی آن را بیکاری بیان کرد.
به عقیده اقلیما، بیش از 80 درصد تحصیلکرده‌های اجتماعی بیکار هستند و بر اساس آمارهای دولت اگر شخصی در یک ماه گذشته یک ساعت کار کرده باشد شاغل محسوب می‌گردد؛ اما اساسا این آمار غلطی است که از بیکاری ارائه می‌شود چون کار مفید، کاری است که در آن فرد از امنیت شغلی و حقوق به موقع و مزایای کافی برخوردار باشد و در حوزه تخصص خود مشغول به فعالیت باشد.
وی به دست فروشی در مترو اشاره کرد که حتی برخی افراد تحصیلکرده هم برای رفع نیاز خود مشغول به دست فروشی می‌شوند و گفت: بیکاری در جامعه ما به معضلی اساسی تبدیل شده است ، در سال گذشته آمار استخدام در کشور ما بیش از 35 هزار نفر نبوده است این در حالی است که اگر حساب کنیم سالی یک میلیون نفر فارغ التحصیل شوند وحدود یک میلیون نفر هم بعد از گرفتن دیپلم وارد بازار کار شوند، این سوال مطرح می‌شود که این دو میلیون کجا می‌توانند کار کنند؟
راحت‌ترین و کم هزینه ترین راه برای جوانان گشتن در خیابان‌ها
وی گفت: علاوه بر این نوجوانان و جوانان تفریح مناسبی ندارند که آنها را مشغول کند. حتی بعضی از افراد برای استخر رفتن که یکی از تفریحات نسبتا ساده است توان مالی کافی ندارند و استفاده از این قبیل تفریحات برایشان مقدور نیست. بنابراین به راحت‌ترین و کم هزینه ترین راه یعنی گشتن در خیابان‌ها روی می‌آورند.
تغییر روابط اجتماعی به روابط اجتماعی اینترنتی
پدر مددکاری ایران عنوان کرد: استفاده از اینترنت و بازی‌های کامپیوتری نیز یکی از تفریحات رایج بین نوجوانان است که اثرگذاری مناسبی در بین این قشر سنی و به طور کل در بین همه افراد ندارد.
اقلیما با بیان اینکه در حال حاضر تنها تفریح فراهم برای تمام سنین پیر وجوان «اینترنت» است، گفت: ما تمام تفریحات خود را به اینترنت انتقال داده‌ایم و یکی از بزرگترین مشکلات در جوامع ما این است که نوجوانان از جامعه سالم دور می‌شوند و روابط اجتماعی خود را به روابط اجتماعی اینترنتی تغییر می‌دهند.
وی با اشاره به مسئله پیش آمده در ارتباط با کلاهبرداری اینترنتی دانش آموز 15 ساله از 600 نفر گفت: اگر این فرد برای کار در حوزه اینترنت به مغازه‌ها می‌رفت کسی به او کاری نمی‌داد و وقتی این قبیل افراد باهوش با نیاز دست و پنجه نرم می‌کنند ناخودآگاه کارهای خلاف و منتهی به بزهکاری را یاد می‌گیرند.
