آیا سامانه موشکی چینی HQ-9B توان دفاع هوایی ایران را تقویت می‌کند؟
بر اساس ادعای برخی منابع اطلاعاتی عربی که پایگاه میدل‌ایست‌آی آن را منتشر کرده، ایران پس از آتش‌بس موقت با اسرائیل، چند سامانه دفاع هوایی HQ-9B ساخت چین را دریافت کرده است. این سامانه‌ها ظاهراً در چارچوب یک توافق تهاتری با نفت ایران به چین تحویل داده شده‌اند؛ روشی که ایران پیش از این نیز برای دور زدن تحریم‌ها به کار گرفته بود.
سامانه HQ-9B که نسخه‌ای ارتقایافته از مدل HQ-9 محسوب می‌شود، بر پایه طراحی سامانه روسی S-300PMU1 ساخته شده و از فناوری راداری بومی چین بهره می‌برد. این سامانه هنوز در عملیات‌های واقعی آزمایش نشده، اما تمرین‌های نظامی چین نشان داده که توانایی مقابله با موشک‌های کروز، اهداف رادارگریز و جنگ الکترونیکی را دارد. موشک‌های HQ-9B با سرعتی بیش از ۴.۲ ماخ می‌توانند اهداف را در فاصله ۲۶۰ کیلومتری و ارتفاع ۲۷ کیلومتری رهگیری و منهدم کنند.
تعداد سامانه‌های تحویلی به ایران اعلام نشده و مقامات رسمی تهران و پکن نیز واکنشی نشان نداده‌اند. اما گزارش‌ها حاکی از آن است که این سامانه‌ها قرار است جایگزین برخی تجهیزات آسیب‌دیده در جریان درگیری نظامی اخیر با اسرائیل شوند.
شبکه پدافند هوایی ایران هم‌اکنون ترکیبی از سامانه‌های بومی و خارجی است که شامل S-300PMU2، باور-۳۷۳، صیاد، خرداد، و سامانه‌های دیگر با بردهای مختلف می‌شود. ایران تلاش کرده این شبکه را با استفاده از شرکایی مانند چین تقویت کند، به‌ویژه در شرایطی که ممکن است کشورهای غربی یا حتی روسیه، در تحویل تجهیزات نظامی تأخیر یا محدودیت ایجاد کنند.
در حالی که چین در جریان درگیری اخیر ایران و اسرائیل کمک نظامی مستقیمی ارائه نکرد، اما روابط دفاعی دو کشور از طریق رزمایش‌های مشترک و گفت‌وگوهای نظامی ادامه دارد. از جمله، رزمایش «کمربند امنیت دریایی» در مارس ۲۰۲۵ در دریای عمان با مشارکت ایران، روسیه و چین برگزار شد. این همکاری‌ها به معنای تشکیل یک اتحاد رسمی نیست، اما نشان‌دهنده افزایش همگرایی استراتژیک و دفاعی میان تهران و پکن است.
علاوه بر HQ-9B، ایران reportedly در حال مذاکره برای خرید جنگنده چندمنظوره چینی J-10C نیز هست؛ جنگنده‌ای که با رادار AESA و موتور WS-10B طراحی شده و در صورت نهایی شدن قرارداد، می‌تواند بخشی از نیازهای نیروی هوایی ایران را تأمین کند.
سامانه HQ-9B در چند کشور دیگر از جمله پاکستان، ازبکستان، مراکش و اخیراً مصر نیز مورد استفاده قرار گرفته است. نسخه صادراتی آن با نام FD-2000B به عنوان جایگزینی برای سامانه‌های پاتریوت و SAMP/T معرفی شده است.
در مجموع، دریافت HQ-9B برای ایران گامی مهم در جهت بازسازی و تقویت سامانه‌های پدافندی به‌شمار می‌آید؛ به‌ویژه در شرایطی که تحولات سیاسی و مذاکرات هسته‌ای آینده مبهمی را برای تأمین تجهیزات از منابع سنتی ترسیم کرده‌اند.
