آیا خط خوش هنوز هم طرفدار دارد/ چرا بدخط شدیم؟
کافی است یک امتحان ساده انجام دهید، از دوستان‌تان بخواهید متنی را به دلخواه برای‌تان روی تکه کاغذی بنویسد. اگر این کاغذها را با هم مقایسه کنید، احتمالا وجه مشترک بیشتر آن‌ها بدخطی است.
شاید برای خیلی‌ها دیگر مهم نباشد، چون دکمه‌های کیبرد جای خودکار و مداد را گرفته‌اند. و برای تحریری و خوش خط نوشتن کافی است فونت نستعلیق یا ثلث را از نوار ابزار انتخاب کرده و شروع به تایپ کردن کنید، بدون کوچک‌ترین زحمت و تمرینی در کمتر از چند دقیقه برگه‌ای با خط خوش از دستگاه پرینتر بیرون می‌آید. اما چه شد که داشتن خط خوش اهمیت خودش را از دست داد؟
خوشنویسی از روزگار قدیم در بین ما ایرانیان جایگاه بسیار مهمی داشت و داشتن خط خوش یک فضیلت محسوب می‌شد اما با ورود تکنولوژی و در عصر ماشین و سرعت، اهمیت این هنر هم در بین عموم مردم کمرنگ شد تا آنجا که انجمن خوشنویسان ایران ۲۱ مهرماه را به عنوان روز ملی خوشنویسی تعیین کردند و ۲۱ تا ۲۸ مهرماه را هفته خوشنویسی نامیدند.
غلامحسین امیرخانی رئیس انجمن خوشنویسان ایران با انتقاد از گسترش فضای مجازی در کشور ما و استفاده نادرست از آن که باعث شده بیشتر به ابهامات و سوءتفاهم ها افزوده شود، بیان کرد: جای آن دارد که به هنر خوشنویسی که هنر دیرینه ایران زمین است و قدمتی هزار ساله دارد توجه بیشتری شود.
سرعت نوشتن مهم‌تر شده
البته برای بد بودن خط افراد دلایل مختلفی بیان می‌شود. بعضی‌ها می‌گویند افراد باهوش بدخط هستند چون ذهن‌شان سریع‌تر از دست‌شان فعالیت می‌کند و به همین دلیل برای نوشتن آنچه که در مغزشان می‌گذرد، عجله دارند. بعضی ورود تکنولوژی را مقصر می‌دانند، بعضی سیستم آموزشی را ضعیف و ناکارآمد می‌دانند و … . دلیل هرچه که باشد، هرچه جلوتر می‌رویم دست‌خط‌ها از قبل بدتر می‌شوند، ابراهیم خطیبی، مدرس خوشنویسی در علل بدخط شدن بیشتر مردم گفت: افراد در گذشته نامه‌ها را با خط خودشان برای دیگران می‌نوشتند اما امروز با پیشرفت تکنولوژی و وسایل ارتباطی دیگر داشتن خط خوش برای مردم اهمیت چندانی ندارد. هر گاه نیاز داشته باشند مطلبی بنویسند آن را با رایانه تایپ می‌کنند یا در تلفن‌های همراه‌شان می‌نویسند. برای این کار هم فونت‌های زیادی در دسترس است، با استفاده از این فونت‌ها می‌توانند، به هر شکلی که دوست داشته باشند، متن‌شان را بنویسند. هرچه جلوتر می‌رویم، سرعت زندگی مردم بیشتر می‌شود و مردم به دنبال سریع‌ترین راه برای نوشتن هستند و انتقال منظورشان هستند. دیگر برایشان مهم نیست آن را با خط خوش خودشان بنویسند یا با رایانه و تلفن همراه.
ضعف سیستم آموزشی
ضعف آموزش مهارت‌های هنری در مدارس کشور، موضوعی نیست که تازگی داشته باشد. کتاب هنری که به کار دانش آموزان نمی آید و معلمانی که نمی توانند و یا نمی‌‌دانند باید چه چیزی را به دانش‌آموزان آموزش دهند. بنابراین با وجود سال‌های زیادی که دانش‌آموزان در مدارس برای یادگیری خوشنویسی و داشتن خط خوش صرف می‌کنند، شاهد جوانانی هستیم که خط‌های‌شان در ناخوانا بودن از هم پیشی می‌گیرند. خطیبی اما معتقد است تلاش برای آموزش خوش خط نوشتن در سال‌های اولیه ابتدایی تلاشی ستودنی است. او افزود: اینکه بچه‌ها از کودکی برای داشتن خط خوش آموزش ببینند، اتفاق خیلی خوبی است. اما اینکه پس از سال‌ها آموزش در زمینه خوشنویسی و تلاش برای داشتن خط خوب، آموزش این بچه‌ها به نتیجه نرسیده است، تنها به درس هنر و خوشنویسی محدود نمی‌شود.
او ادامه داد: دروس زبان انگلیسی یا زبان عربی هم سال‌ها در مدارس به بچه‌ها آموزش داده می‌شود ولی این آموزش نتیجه‌بخش نیست. کسانی که بخواهند تخصصی این موارد را دنبال کنند، در مراکز خصوصی ثبت‌نام می‌کنند. این موضوع به آموزش نادرست در سیستم آموزشی ما برمی‌گردد. در مدارس برای آموزش این موارد از افراد متخصص استفاده نمی‌شود و به همین دلیل در چنین دروسی با ضعف آموزش روبه‌رو هستیم و پیشرفت چشمگیری در مهارت دانش‌آموزان را در این موارد نمی‌بینیم.
خوشنویسی، موزه‌ای نمی‌شود
هنرهای زیادی وجود دارند که زمانی بسیار کاربردی بودند و در میان زندگی روزمره مردم جریان داشتند اما با پیشرفت تکنولوژی آن هنرها به حاشیه رانده شده و تبدیل به هنری محض و موزه‌ای شده‌اند. آیا خوشنویسی هم به چنین سرنوشتی دچار خواهد شد؟ این مدرس خوشنویسی با خودکار، چنین نظری ندارد، او گفت: به نظر من برعکس این ماجرا اتفاق می‌افتد. در این روزها اشتیاق مردم کشور ما به یادگیری خط خوش بیشتر می‌شود. خودکار ابزاری است که در دسترس همه قرار دارد. همه جا امکان و شرایط عرضه این هنر وجود دارد. چون می‌شود از این هنر در کارهای روزمره هم استفاده کرد. وقتی مردم خوشنویسی با خودکار را آغاز می‌کنند کم‌کم به خوشنویسی با قلم نی هم علاقه‌مند خواهند شد.
او تاکید کرد خط خوش تاثیری خوبی روی مخاطب خواهد گذاشت و می‌افزاید: هر کس، هرجا خط خوبی ببیند ناخودآگاه هم لذت می‌برد و هم تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. به همین دلیل نباید به داشتن خط خوش بی‌توجه بود.
هنر برتر از رایانه
شهروز نوراللهی، خوشنویس شکسته نستعلیق و مدرس خوشنویسی هم پیش از این درباره تاثیر رایانه و تایپ کردن بر هنر خوشنویسی گفته بود: مطمئنا تایپ کردن و کامپیوتری شدن فرآیند نوشتن بر خوشنویسی به صورت عام و داشتن خط خوش تاثیر گذاشته است اما در هر صورت رایانه جای هنر را نمی‌گیرد. در گذشته بیشترین کاربرد خوشنویسی کتابت و کتاب‌نویسی بود اما امروز و در دوره معاصر، هنر خوشنویسی بیشتر حالت موزه‌ای، نمایشگاهی و کارهای هنری پیدا کرده است.
او افزود: در هر دوره‌ای کاربرد هنرها به نسبت زمانه و شرایط تغییر می‌کند؛ خوشنویسی هم از این قاعده مستثنی نیست. بخش هنری خوشنویسی به جای خودش اما می‌شود به شکل دیگر از خوشنویسی در زندگی مردم استفاده کرد تا خوشنویسی و خط خوش در بین مردم فراموش نشود.
نوراللهی وجود خوشنویسی در متن کتاب‌های درسی را با اهمیت دانست و افزود: اینکه متن کتاب‌های درسی خوشنویسی‌شده باشد خیلی خوب است. حتی باید از همان کلاس اول دانش‌آموز الفبا را با خط نستعلیق یاد بگیرد. اینکه چشم دانش‌آموزان به خط آشنا شود، بر این موضوع که از اول خط را یاد بگیرند، تاثیر بسیاری دارد و باعث می‌شود که اگر بد خط هستند، خط‌شان را بهتر کنند.
درست است که استفاده از تکنولوژی در زندگی امروز امری اجتناب‌ناپذیر است اما نباید از هنرهای سنتی و قدیمی غافل شد و نباید هنرهایی مثل هنر خوشنویسی که یکی از مهم‌ترین هنرهای ایرانیان است، از زندگی مردم به روی دیوار موزه‌ها منتقل شود
