آیا حواشی خطرات مواد مصرفی دندانپزشکی واقعیت دارد؟
انتشار گزارش‌هایی درباره سرطانزا بودن بعضی از مواد مورد استفاده در دندانپزشکی و کامپوزیت‌ها باعث نگرانی‌هایی بین مردم شده است، اما آیا حواشی ایجاد شده درست است؟ تبلیغات مرتبط با دندانپزشکی بیولوژیکی تا چه حد صحت دارد و آیا سروصدای ایجاد شده باید باعث نگرانی عموم مردم باشد؟ در این مطلب به گزارشی در این موارد پرداخته‌ایم و نظر دکتر نوید ناطقی، دندانپزشک متخصص را در این زمینه جویا شده‌ایم.
هرچقدر که دنیا در علم پزشکی پیشرفت می‌کند دو اتفاق مهم در دل جامعه می‌افتد. اول کشف‌های جدید است که بهبودهایی را در روش‌های قدیمی ایجاد می‌کند و یا جلوی اشتباهات و خطرات روش‌های قدیمی‌تر را می‌گیرد و دوم پروبال دادن و غوغا کردن در مورد خطرات پزشکی مدرن است که افرادی که از بیرون جامعه پزشکی هستند و روش‌های غیرپزشکی را توصیه می‌کنند به آنها دامن می‌زنند. یکی از این موارد اخیر مباحث مربوط به احتمال سرطانزا بودن برخی موادی است که در کامپوزیت‌ها و لمینت‌های دندانی کاربرد دارد و باعث حواشی شده است. از طرفی موجی به نام دندانپزشکی بیولوژیکی هم سروصدای زیادی به راه انداخته است. در این زمینه، حتی برخی پزشکان هم در دام تبلیغات پرسروصدا افتاده‌اند و انگار چیز جدیدی کشف شده که مردم از آن خبر ندارند و رازی را برملا کرده‌اند تا مشتری بیشتری جذب کنند.
دندانپزشکی بیولوژیکی چیست و از چه خطراتی جلوگیری می‌کند؟
ابتدا به یکی از مواردی که اخیرا در تبلیغات برخی پزشکان و مقالات منتشر شده بسیار دیده می‌شود یعنی دندانپزشکی بیولوژیکی یا Biological Dentistry بپردازیم. این شاخه از دندانپزشکی اخیرا طرفدارانی در سرتاسر جهان پیدا کرده و هدف اصلی آن، نگاه به درمان، نه فقط به عنوان یک راه حل کوتاه‌مدت بلکه با در نظر گرفتن سلامت تمام بدن در بلندمدت است.
دکتر نوید ناطقی، یکی از دندانپزشکان متخصصی که در این زمینه فعالیت می‌کند درباره‌ی این مفهموم می‌گوید: «یکی از ارکان اصلی دندانپزشکی بیولوژیکی، استفاده کردن از مواد دندانی سازگار با محیط زیست و بدن انسان است. در واقع استفاده از مواد «بایو» یا به عبارت دیگر «بیو»، یعنی برپایه‌ی بیوتکنولوژی ساخته شده باشند. در واقع این یک هدف خوب برای پزشکی است که بتواند از روش‌های درمانی‌ای استفاده کند، که کمترین دخالت یا intervention را در فعالیت عادی بدن ایجاد کند و استفاده از مواد «بایو» یا مبتنی بر طبیعت نیز در همین راستا است.
آیا برخی مواد مصرفی در دندانپزشکی سرطانزا است؟
در سال‌های گذشته چندین بار شایعاتی و حرف‌هایی در مورد سمی بودن برخی مواد مورد استفاده در دندانپزشکی مطرح شد و حتی کار به افکار عمومی و پیج‌های اینستاگرامی رسید. برخی بلاگرها و فعالین به این موارد پرداختند و حتی برخی پزشکان نیز به این ماجرا ورود کردند.
دکتر ناطقی در این زمینه می‌گوید: «برخی ترویج می‌کنند که باندینگ‌هایی که با آنها ترمیم‌های کامپوزیتی، کامپوزیت ونیر یا لمینیت را روی سطح دندان می‌چسبانند سرطان‌زاست اما این فرضیه که در باور عموم جا افتاده و توسط برخی ترویج می‌شود همیشه درست نیست.»
وی در زمینه‌ی ماده‌ی دارای مشکل می‌افزاید: «بله ماده‌ای به نام «بیسفنول ای» (Bisphenol A)، داخل برخی باندینگ‌های ارزان‌قیمت وجود دارد که مدتی است در نتیجه‌ی تحقیقات مشخص شده که کاملا سمی است و اگر ضخامت عاج دندان کم باشد و این ماده بتواند به داخل بدن وارد شود، اثرات سایتوتوکسیک (cytotoxic)، یا مضر برای سلول‌های بدن دارد. برای همین امروزه برخی شرکت‌های تولیدکننده‌ی باندینگ‌ها برای سلامت مردم، باندینگ‌های خودرا فاقد «بیسفنول ای» تولید می‌کنند و بسیاری از پزشکان متخصص و دارای صلاحیت که سلامت بیماران برای آنها مهم است، خوشبختانه از این مواد در ترمیم‌های کامپوزیتی استفاده می‌کنند.»
آیا جایی برای نگرانی برای عموم مردم در دندانپزشکی هست؟
خوشبختانه امروزه بسیاری از پزشکان با وجود کنفرانس‌های علمی متعدد و دسترسی به جدیدترین تحقیقات علمی و اینترنت، خیلی زود در جریان هرگونه به‌روزرسانی در مورد مواد مصرفی در دندانپزشکی قرار می‌گیرند و حتی خود شرکت‌ها نیز تحت بررسی و آزمون مداوم نهادهای قانونی و علمی هستند. پس بنابراین اگر هر مشکلی در مواد مصرفی وجود داشته باشد، خیلی سریع از جریان استفاده‌ی عمومی خارج می‌شود و از این جهت افکار عمومی اگرچه لازم است در این موارد حساس باشد، اما باید مطمئن باشد جریان عمومی علمی و متخصص پزشکی، مسیر درستی را طی می‌کند.
دکتر ناطقی در این زمینه می‌گوید: «خاصیت علم، همیشه در معرض آزمون و تصحیح بودن است و همین بوده که سلامت بشری را در دهه‌ی سوم قرن ۲۱ تا این حد ارتقاء داده است، اما از طرفی مروجان خرافات و شبه علم که کاسبی آنها در خطر قرار گرفته است، دائما در حال رواج بی‌اعتمادی نسبت به علم پزشکی مدرن و گوشزد کردن بی‌حدوحصر برخی کاستی‌های آن هستند.»
این پزشک متخصص در پایان از رسانه‌ها و فعالان شبکههای اجتماعی خواست در این زمینه به شواهد علمی اتکا کنند: «هرگونه ایجاد شک در افکار عمومی نسبت به جامعه‌ی علمی و تخصصی و در کل علم، به ضرر کلیت سلامت جامعه و در مرحله‌ی بعد خود بیماران است و نباید جامعه را به کلیت علم بدبین کرد که این خود باعث رواج شبه علم می‌شود و دست کلاهبرداران و سوءاستفاده‌گران را در جامعه بازتر می‌کند.»
