آیا ترامپ بر روی توافق ثانویه کار می کند؟

رهبران سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه توافق کرده اند تا از معاهده هسته ای با ایران دفاع کنند، در حالی که آنها راههایی برای جلب امتیازات بیشتر از ایران را بررسی می کنند.
به گزارش نامه نیوز :  بعد از سفر امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان به ایالات متحده آمریکا و دیدار ناموفق آنها با دونالد ترامپ بر سر برجام، بسیاری از رسانه ها و نشریات بین المللی عواقب و آثار خروج ایالات متحده از توافق هسته ای با ایران را مورد بررسی قرار داده اند. در واقع طی روزهای اخیر، احتمال خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام بیش از پیش تقویت شده و برخی رسانه ها نیز پیش فرض اصلی خود را بر مبنای این خروج یکجانبه گذاشته اند. با این حال، برخی رسانه ها معتقدند که اعلام خروج ایالات متحده آمریکا از برجام، مکانیسم تقابلی واشنگتن و نظام بین الملل را وارد روند پیچیده ای خواهد کرد و عملیاتی شدن دوباره اعمال تحریمهای ثانویه ایالات متحده آمریکا علیه ایران، در تاریخ 12 ماه می ( 22 اردیبهشت ماه ) رخ نخواهد داد. نشریه اکونومیست در یادداشتی به بررسی اجمالی تبعات خروج واشنگتن از برجام پرداخته است . اکونومیست نوشته است که امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه سفر سه روزه خود به ایالات متحده آمریکا را به پایان رساند. وی در پایان این سفر اعلام کرد که احتمال دارد ترامپ بنا بر دلایل داخلی، از توافق هسته ای با ایران ( برجام) که رد سال 2015 میلادی میان ایران و قدرتهای جهانی به امضا رسید خارج شود. به راستی اگر ترامپ این اقدام را صورت دهد و از برجام خارج شود، چه اتفاقی رخ خواهد داد ؟

راه سخت ترامپ
در عرصه تئوری، ترامپ به سادگی قادر به پایان دادن به برجام و توافق هسته ای نیست: توافقی که توسط رئیس جمهور پیشین ایالات متحده آمریکا یعنی باراک اوباما به امضا رسیده است. این یک توافق سیاسی بین ایران و شش قدرت جهانی یعنی بریتانیا، چین،فرانسه، آلمان، روسیه و ایالات متحده آمریکا می باشد. مطابق برنامه جامع اقدام مشترک، تحریمهای بین المللی و آمریکایی( تحریمهای ثانویه آمریکا) که مربوط به برنامه هسته ای ایران بوده اند، در ازای اعمال محدودیتهایی 10 تا 15 ساله بر سر فعالیتهای هسته ای ایران لغو شده است. دولتهای اروپایی به علاوه دو کشور چین و روسیه تصریح کرده اند که آنها نسبت به برجام ملتزم هستند. از سوی دیگر، بازرسان بین المللی نیز معتقدند که ایران تعهدات خود را وفق توافق هسته ای صورت داده است. باا ین حال، اعمال مجدد تحریمهای ثانویه ایالات متحده آمریکا ،توافق هسته ای با ایران را از بین خواهد برد.

وعده های ترامپ برای پایان برجام
دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا این معامله( برجام) را بدترین معامله قرن می داند و مدتهاست وعده داده است تا به این توافق خاتمه دهد. ترامپ به لطف مهلت های تعیین شده از سوی کنگره ( مهلتهایی که کنگره آمریکا برای رئیس جمهور این کشور برای تمدید تعلیق تحریمهای ایران یا عدم این اقدام در نظر گرفته است ) فرصت و قدرت مانور زیادی برای رد قرار داد برجام دارد. مهلت بعدی، 12 ماه می خواهد بود. ترامپ در روز 24 آرویل و در کنفرانسی مشترک با امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه که در واشنگتن برگزار شد ، در عین اینکه از پیشنهاد مکرون برای ایجاد یک توافق بین المللی جدید برای محدود کردن بیشتر ایران ( اعمال محدودیتهای هسته ای و موشکی جدید و گسترش تعهدات برجامی ایران ) سخن گفت، اما مجددا توافق هسته ای ایران را توافقی احمقانه خواند و آن را محکوم کرد. با این حال هنوز اطمینانی در این خصوص وجود ندارد! به نظر می رسد که 12 ماه می مهلت نهایی درا ین خصوص نخواهد بود. تحریمهای آمریکا( تحریمهای ثانویه ایالات متحده آمریکا ) عمدتا مربوط به صادرات نفت ایران و سایر معادن این کشور و همچنین با هدف تضعیف فعالیتهای بانکی ایران و هدف قرار دادن آنها وضع شده است. از این به رو نظر می رسد مهلت اصلی در اواسط ماه جولای می باشد. زمانی که ترامپ باید تحریمهایی که طیف وسیعی از بخش ها از جمله صنعت هواپیمایی ایران را هدف قرار می دهد ، بررسی کند. مقامات ایران تاکید کرده اند که اگر ترامپ برجام را ترک کند و به تعهدات خود وفق توافق هسته ای عمل نکند، از برجام خارج می شوند. در بدترین و سخت گیرانه ترین حالت، ایران می تواند کار بر روی تولید سلاح هسته ای را آغاز کنند! با این حال آنها می توانند به دنبال گسترش تجارت خود با شرکای غیر آمریکایی باشند. با این حال شرکتهای بزرگ بین المللی احتمالا از ترس خروج از بازار ایالات متحده آمریکا( که متعاقب اعمال تحریمهای ثانویه آمریکا علیه ایران رخ خواهد داد ) ترجیح می دهند فعالیتهای تجاری خود با ایران را متوقف کنند.
از سوی دیگر، در بهترین حالت ممکن ترامپ می تواند ( به جای خروج از توافق هسته ای با ایران ) با طرفهای اروپایی در خصوص توافقنامه های جند جانبه ای که قصد محدود کردن برنامه موضکی ایران را دارند کار کند. توافقنامه هایی که می تواند موضوع سیاستهای ایران در منطقه خاورمیانه را با هدف جلوگیری از مداخله ایران درمنطقه! و ایجاد محدودیتهای دائمی برای توسعه سلاح های هسته ای از سوی ایران را نیز در بر بگیرد. با این حال به نظر می رسد بدون مبنا قرار دادن توافق هسته ای فعلی با ایران ( برجام )، انجام چنین معاملاتی سخت باشد.

رمزگشایی از اتحاد برجامی در قاره سبز
در همین حال مقامات اروپایی و خصوصا مقامات سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه طی ماههای اخیر بارها از تعهد خود نسبت به توافق هسته ای با ایران سخن گفته اند. با این حال، این کشورها در رویکرد و اقدامی دوگانه، مشغول رایزنی های فشرده بر سر تامین خواسته های غیر قانونی و فرابرجامی دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا بر سر برجام هستند! از سوی دیگر، چنانچه منابع خبری و تحلیلی اعلام کرده اند سفر امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان به واشنگتن و دیدارهای آنها با ترامپ بر سر حفظ برجام بی نتیجه بوده است.با این حال مقامات سه کشور اروپایی همچنان رویکرد دوگانه و پارادوکسیکال خود را در قبال برجام ادامه می دهند. بیانیه اخیر مقامات سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در همین راستا قابل تجزیه و تحلیل است.این بیانیه مشترک، به ابتکار نخست وزیر انگلیس صادر شده است. اگرچه ترزا می نخست وزیر انگلیس سعی دارد در سفر نمایشی پیش روی خود به ایالات متحده آمریکا، خود را به عنوان ناجی اصلی توافق هسته ای معرفی نماید، اما نباید فراموش کرد که باور کردم این بازی تصنعی، به قیمت “تحدید توان موشکی ایران ” و ” اجازه بازرسی از اماکن نظامی ” ، ” تحدید قدرت منطقه ای ایران ” و ” دائمی شدن محدودیتهای برجامی ایران” تمام خواهد شد. ترزا می به همراه امانوئل مکرون و آنگلا مرکل در حال چینش پازلهای برجامی از پیش تعیین شده توسط خود و ایالات متحده آمریکا هستند. در این معادله، نه تنها نباید تفکیکی بین بازی کاخ سفید و تروییکای اروپایی قائل شد، بلکه باید در قبال پیوستگی و هم پوشانی بازی برجامی این دو بیش از پیش حساسیت به خرج داد. “راشا تودی” گزارشی را در خصوص بیانیه اخیر سه کشور اروپایی در خصوص برجام منتشر کرده است . این رسانه نوشته است که انگلیس،فرانسه و آلمان از توافق هسته ای با ایران ( برجام ) دفاع کرده اند، این در حالیست که ایالات متحده آمریکا همچنان بر خروج از برجام یا اعمال تغییر در آن تاکید می ورزد. رهبران سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه توافق کرده اند تا از معاهده هسته ای با ایران دفاع کنند، در حالی که آنها راههایی را برای جلب امتیازات بیشتر از ایران را بررسی می کنند! سران این سه کشور اعلام کرده اند که معامله صورت گرفته در سال 2015 میلادی، بهترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای محسوب می شود. در تمایس تلفنی اخیر ترزا می نخست وزیر انگلیس با دو همتای خود یعنی آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان و امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه،رهبران اروپایی امضا کننده برجام در خصوص اینکه توافق هسته ای با ایران بهترین راه برای خنثی کرد تهدید ایران مسلح به سلاح هسته ای می باشد موافقت کردند.
همچنین اخیرا سفیر فرانسه در اسرائیل ( سرزمینهای اشغالی) هشدار داد که در صورت از بین بردن توافق هسته ای توسط دونالد ترامپ، احتمال جنگ میان ایران و اسرائیل وجود دارد.
از سوی دیگر، سه کشور اروپایی دغدغه های رئیس جمهور آمریکا در خصوص “اصلاح توافق هسته ای ” را نیز مدنظر قرار داده و در تلاش هستند تا ایران را بابت پذیرش تعهداتی بیشتر در خصوص توسعه برنامه هسته ای خود ملزم نمایند. آنها در عین تاکید بر اهمیت حفظ برجام، خود را متعهد با ادامه همکاری ها با یکدیگر و ایالات متحد آمریکا بر سر مقابله با طیف گسترده ای از چالشهای مربوط به ایران هستند. این موارد عبارتند از برنامه موشکی ایران ( خصوصا در خصوص موشکهای بالستیک ) و نقش رو به گسترش و رشد ایران در منطقه خاورمیانه و تعین یک چارچوب رسمی برای پس از سال 2025 میلادی . در سال 2025 میلادی، تعهدات ایران وفق برجام پایان می یابد و از این رو مقامات اروپایی به دنبال دستیابی به توافقی جدید با ایران هستند که فعالیتهای هسته ای ایران ( محدودیتهای فعالیتهای هسته ای ) را برای پس از سال 2025 نیز پوشش دهد. البته این در صورتی خواهد بود که برجام طی روزهای آتی از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا از بین نرود. این پیشنهادات توسط امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و در جریان سفر اخیر وی به ایالات متحده و دیدارش با ترامپ ارائه شد. مکرون و مرکل هر دو در دیدارهای خود با ترامپ خواستار بازگشت ترامپ از مواضع خود و رسیدن به یک توافق محدود کننده دیگر در خصوص ایران شده اند، اما ظاهرا موفق به متقاعد کردن رئیس جمهور آمریکا در این خصوص نشده اند!

آمریکا عقب نشینی می کند؟
مایک پمپئو وزیر امور خارجه جدید ایالات متحده آمریکا در جریان سفر خود به فلسطین اشغالی، به وضوح توافق هسته ای با ایران را توافقی ناقص خواند . این اظهارات نشان می دهد که رئیس جمهور آمریکا به دنبال عقب نشینی و خروج از برجام در تاریخ 12 ماه می می باشد. پمپئو تاکید کرده است که واشنگتن می خواهد توافق هسته ای با ایران را اصلاح کند و اگر نتوانیم این موضوع را حل کنیم، قصد داریم از توافق هسته ای خارج شویم. همچنین مایک پمپئو در سفر روز شنبه خود به عربستان سعودی، خواستار تحریم بیشتر و گسترده تر ایران و افراد مرتبط با برنامه موشکی این کشور شد و مدعی شد که این موضوع میان ایالات متحده آمریکا و متحدان اروپایی آن نیز مورد بحث قرار گرفته است.
از سوی دیگر، حسن روحانی رئیس جمهور ایران در واکنش به اقدامات مکرون ( برای اعمال محدودیتهای فراتر از برجام علیه ایران )، تاکید کرد که برجام ظرفیت غنی سازی هسته ای ایران را در ازای تعلیق تحریمهای اقتصادی کاهش می دهد و هر گونه تجدید نظری در آن غیر قابل توجیه است. روحانی تاکید کرده است که ایران هیچ گونه محدودیتی را فراتر از تعهداتش در برجام نخواهد پذیرفت. تهران پیشتر اعلا کرده است که اگر دونالد ترامپ مجددا تحریمها را علیه ایران اعمال کند و از توافق هسته ای خارج شود، ایران نیز از این توافق خارج خواهد شد.