آمار چک های برگشتی صدای سیف را درآورد

رئیس کل بانک مرکزی می گوید از ابتدای سال جاری تاپایان مهرماه حدود ۶۴ میلیون قطعه چک به ارزش بیش از ۳ میلیون میلیارد ریال در سامانه چکاوک تبادل شده است.

ولی‌اله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی می‌گوید که نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله شده در مهرماه سال جاری نسبت به فروردین‌ماه، از نظر تعداد ۰.۲ درصد و از نظر مبلغ ۳ درصد کاهش یافته؛ این در حالی است که از ابتدای سال جاری تاپایان مهرماه حدود ۶۴ میلیون قطعه چک به ارزش بیش از ۳ میلیون میلیارد ریال در سامانه چکاوک تبادل شده است. سیف در یادداشت تلگرامی خود نوشته است:

نقش اساسی چک به عنوان یکی از ابزارهای مهم پرداخت در تسهیل مبادلات در کشور و لزوم توجه به آمار چک‌های برگشتی و اتخاذ تصمیم لازم برای اصلاح روند آن؛ از مواردی بود که از ابتدای شروع فعالیتم در بانک مرکزی، به آن پرداختم.

سامانه مدیریت چک (چکاوک) که به لطف خدا و تلاش بسیار همکارانم در بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور به صورت آزمایشی از چند استان راه‌اندازی و در نهایت از اوایل تابستان سال گذشته گستره و پوشش کشوری پیدا کرد، کار انتظام بخشی این مهم را از طریق انتقال تصویر چک و تسریع در فرآیند تسویه چک‌های بین بانکی به عهده گرفت. این طرح یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های حوزه فناوری‌های نوین بانک مرکزی است که توانسته با ایجاد بستری امن برای انتقال اطلاعات چک، زمان تسویه چک‌های بین بانکی را به کم‌تر از ۲۴ ساعت کاهش دهد.

این طرح ارزشمند علاوه بر تسریع در فرایند تسویه چک، امکان رهگیری آنی وضعیت چک‌های اشخاص، اتصال برخط به اطلاعات و سوابق مشتریان، ابلاغ سریع چک‌های برگشتی، و شفاف‌سازی و امکان نظارت متمرکز وموثر بانک مرکزی بر نحوه و حجم تبادل چک‌های اشخاص را به ارمغان آورد و از رفت و آمدهای غیر ضروری و مخاطرات معاملات مبتنی بر چک و هدر رفت منابع، کاست و افزایش انضباط مالی در بانک‌ها و کاهش اضافه برداشت آن‌ها از منابع بانک مرکزی را نیز سبب شد.

آنچه که طی روزهای اخیر در برخی محافل رسانه‌ای تحت عنوان افزایش چک‌های برگشتی در کشور عنوان می‌شود و باعث نوشتن این مطلب شد، مقایسه نادرست تعداد چک‌های برگشتی در سامانه چکاوک نسبت به شیوه سنتی پردازش چک در اتاق پایاپای بانکی است. تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی به شرایط رونق و رکود اقتصاد و افت و خیزهای فصلی ناشی از آن بستگی دارد و افزایش تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی با افزایش تعداد و مبلغ مبادلات در اقتصاد امری طبیعی و پذیرفته است و اگر بخواهیم قضاوتی درست و قابل اتکا داشته باشیم، بایستی به نسبت (تعداد و مبلغ) چک‌های برگشتی به کل چک‌های تبادل شده نگاه و توجه کنیم.

آمارها نشان می‌دهد روند نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌ها طی دوره پیش از راه‌اندازی چکاوک و پس از آن تفاوت چندانی ندارد و حتی در برخی دوره‌ها کاهش نیز یافته است. برای نمونه نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله شده در مهر ماه سال جاری نسبت به فروردین ماه از نظر تعداد ۰.۲ درصد و از نظر مبلغ ۳ درصد کاهش یافته است. این در حالی است که از ابتدای سال جاری تاپایان مهرماه حدود ۶۴ میلیون قطعه چک به ارزش بیش از ۳ میلیون میلیارد ریال در سامانه چکاوک تبادل شده است.

توسعه و به روزرسانی سامانه چکاوک که طی بیش از یک‌سال از شروع فعالیت آن به شدت مورد استقبال مردم قرار گرفته؛ در قالب نسخه دوم آنکه تمام مبادلات چک اعم از درون بانکی و بین بانکی را در یک سامانه متمرکز قابل رصد و پایش خواهد کرد و نیز استاندارد سازی دسته چکها در قالب سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک «صیاد»، که تمامی چک ها با ظاهری یکسان و امنیت بالاتر عرضه و با ایجاد محدودیت صدور دسته‌چک جدید برای کسانی که از چک استفاده صحیح نکرده و چک برگشتی رفع سواثر نشده دارند؛ دو طرح مهمی است که با جدیت توسط همکارانم در بانک مرکزی دنبال می‌شود و امیدوارم به فضل الهی ارتقای کیفیت و توسعه و تعمیق خدمات این سامانه‌ها و اعتماد و اعتبار بیش‌تر چک در کشور را باعث شود.