آغاز فصل جدید درآمدهای نفتی
بر‌این‌اساس در این مدت ۸۹ هزار میلیارد تومان از محل صادرات نفت و فراورده‌های نفتی درآمد حاصل شده است که نسبت به رقم مصوب در ۹ ماه نخست در قانون بودجه حدود هشت هزار میلیارد تومان بیش‌افتادگی دیده می‌شود. دلیل اصلی این موضوع را می‌توان در افزایش قیمت نفت در بازار‌های جهانی و همچنین افزایش نرخ دلار در طول سال دانست.
اعداد و ارقام سال سخت بودجه را تأیید می‌کنند؛ پرداخت هزینه‌های جاری به‌شکل چشم‌گیری از میزان درآمدها پیشی گرفته و درحالی‌که عملکرد ۹ ماهه بودجه با کسری درآمدی ۶۳ هزارمیلیاردتومانی همراه شده، پرداخت هزینه‌های جاری به ۱۹۳ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ یعنی ۹۳ هزار میلیارد تومان بیشتر از درآمد به‌دست‌آمده دولت در ۹ ماه ابتدای سال ۹۷.
به گزارش شرق، طبق قانون مصوب باید در ۹ ماه اول امسال ۱۰۷ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی به خزانه واریز می‌شد، اما در این مدت دولت توانسته فقط ۷۷ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی داشته باشد؛ یعنی ۳۰ هزار میلیارد تومان از درآمد مالیاتی محقق نشده است.
نکته جالب‌توجه این است که بیشترین سهم در این کسری درآمدی را ردیف مالیات بر واردات داشته و در طرف مقابل ردیف مالیات‌هایی که عملکرد صددرصدی داشته‌اند، مربوط به مالیات بر درآمد مزدبگیران بخش خصوصی است. در بخش درآمدها (متشکل از درآمدهای مالیاتی و سایر درآمدها) برای کل سال ۲۱۶ هزار میلیارد تومان مصوب شده بود که باید در ۹ماهه حدود ۱۶۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان محقق می‌شد، اما درآمد صد هزار میلیارد تومانی نتیجه عملکرد این بخش است.
آغاز فصل خزان درآمدهای نفتی
بانک مرکزی باوجوداینکه گزیده آمار‌های اقتصادی آبان‌ماه را با تأخیر دوماهه منتشر کرد، اما گزارش این آمار‌ها را در آذرماه به فاصله کمتر از دو روز از انتشار گزارش آبان‌ماه، منتشر کرد. گزیده آمار‌های اقتصادی آذرماه که بازتاب متغیر‌های عمده پولی و مالی و سند دخل‌و‌خرج دولت در ۹ ماهه امسال است، خبر از شرایط سخت تنظیم دخل‌و‌خرج دولت می‌دهد. در این دوره ۹ ماهه و باتوجه به اینکه در این مدت اگرچه تحریم‌های نفتی از ۱۳ آبان‌ماه به اجرا درآمد، اما پیش‌فروش‌های نفتی در ماه‌های قبل انجام شده بود، عملکرد درآمدهای نفتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، حدود ۴۰ درصد افزایش داشته و هشت هزار میلیارد تومان بیشتر از مصوب ۹ ماهه بوده است.
بر‌این‌اساس در این مدت ۸۹ هزار میلیارد تومان از محل صادرات نفت و فراورده‌های نفتی درآمد حاصل شده است که نسبت به رقم مصوب در ۹ ماه نخست در قانون بودجه حدود هشت هزار میلیارد تومان بیش‌افتادگی دیده می‌شود. دلیل اصلی این موضوع را می‌توان در افزایش قیمت نفت در بازار‌های جهانی و همچنین افزایش نرخ دلار در طول سال دانست.
همچنین در این مدت ۷۲ هزار میلیارد تومان از محل فروش نفت خام درآمد نصیب کشور شده است که این رقم نسبت به عملکرد سال قبل رشد ۴۹ درصدی داشته است. مقایسه این آمار نسبت به ماه آبان نشان می‌دهد فروش نفت وارد روند نزولی شده است؛ درحالی‌که در آبان‌ماه رشد درآمدهای نفتی نسبت به سال گذشته ۵۷ درصد رشد داشته، در آذرماه و بعد از تحریم‌های نفتی این مقدار رشد به ۴۰ درصد رسیده است.
۳۰ هزار میلیارد از درآمد مالیاتی محقق نشد
براساس این گزارش، در بخش درآمدها برای کل سال ۲۱۶ هزار میلیارد تومان مصوب شده بود که باید در ۹ماهه حدود ۱۶۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان محقق می‌شد، اما دولت از این محل در عمل توانسته صد هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند و به‌این‌ترتیب با کسری درآمدی ۶۳ هزار میلیاردتومانی مواجه است. درآمدها از دو بخش مالیات‌ها و سایر درآمدها تشکیل می‌شود که مالیات سهم حدود ۱۴۲ هزار میلیاردتومانی را در سال و تا ۱۰۷ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان برای ۹ماهه اول داشته است.
این در حالی است که ۷۷ هزار میلیارد تومان از درآمدهای مالیاتی محقق شده و در این حالت نزدیک به ۳۰ هزار میلیارد تومان کسری درآمد مالیاتی وجود دارد. رقم عدم تحقق مالیات در پایان آذرماه سال جاری بخش عمده‌ای از عدم تحقق منابع عمومی دولت در این مدت را شامل می‌شود. در سایر درآمدها نیز مصوب ۹ماهه ۵۶ هزار میلیارد تومان بوده که از این رقم ۲۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان محقق شده است.
وزنه سنگین کسری مالیات بر واردات
ترکیب اجزای درآمدهای مالیاتی در ۹ ماهه اول امسال نشان می‌دهد بیشترین وزنه در کسری درآمد مالیاتی را ردیف مربوط به دریافت مالیات‌های غیرمستقیم داشته است. درحالی‌که دولت طبق قانون مصوب قرار بوده از محل دریافت مالیات‌های غیرمستقیم ۵۹ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند، در این مدت از این محل ۴۰ هزار میلیارد تومان درآمد به خزانه واریز شده است. آنچه بیش از همه در این کسری درآمدی نقش ایفا کرده، عملکرد منفی اخذ مالیات بر واردات بوده است.
درحالی‌که طبق قانون مصوب درآمد مالیات بر واردات ۹ ماهه ۲۲ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود، در این دوره فقط ۹ هزار میلیارد تومان آن محقق شده است. طبق جزئیات مندرج در زیرفصل مالیات بر واردات، بیشترین عملکرد منفی مربوط به مالیات واردات کالاست، به‌این‌ترتیب که قرار بوده از این محل در ۹ ماهه امسال ۱۸ هزار میلیارد تومان به خزانه واریز شود، اما عملکرد این ردیف تنها هشت هزار میلیارد تومان بوده است. مالیات بر خودرو هم عملکرد موفقیت‌آمیزی نداشته، به‌طوری‌که تنها یک‌سوم یا حدود ۳۰ درصد آن محقق شده است. طبق قانون مصوب طی ۹ ماهه باید دولت از این محل سه‌هزار میلیارد تومان درآمد به دست می‌آورد، اما فقط هزار میلیارد تومان آن محقق شده است.
دولتی‌ها ۵ هزار میلیارد تومان مالیات خود را پرداخت نکردند
اشخاص حقوقی دولتی و غیردولتی نیز جزء کسانی هستند که مالیات خود را به تمامی پرداخت نکرده‌اند. طبق قانون مصوب پیش‌بینی شده بود از اشخاص حقوقی دولتی به طور علی‌الحساب، در ۹ ماهه امسال هفت هزار میلیارد تومان مالیات دریافت شود، اما آن‌ها فقط دو هزار میلیارد تومان پرداخت کرده‌اند. اشخاص حقوقی غیردولتی نیز از ۱۷ هزار میلیارد تومان مالیات مصوب خود، ۱۳ هزار میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده‌اند. درمجموع عملکرد ۹ ماهه مالیات اشخاص حقوقی با کسری ۱۰ هزار میلیاردتومانی همراه است. درآمد مالیاتی مصوب از این محل حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان بوده، اما ۲۰ هزار میلیارد تومان آن محقق شده است.
نکته جالب‌توجه این است که در میان تمامی پایه‌های مالیاتی، تنها ردیف بودجه‌ای که عملکرد صددرصدی نسبت به قانون مصوب داشته، دریافت مالیات از کارکنان بخش خصوصی است. دریافت مالیات از درآمد این دسته از افراد شاغل نسبت به ۹ ماهه سال گذشته ۱۷ درصد افزایش داشته است. همچنین مالیات بر درآمد مشاغل نیز عملکرد صددرصدی داشته است.
باز هم اعتبارات عمرانی محقق نشد
در بودجه‌های عمرانی تقریبا عملکرد نصف وجود دارد؛ به‌طوری‌که از ۶۲ هزار میلیارد تومان مصوب برای کل سال که باید در پایان آذرماه ۴۶ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان آن پرداخت می‌شد، فقط حدود ۳۲ هزار میلیارد تومان عملکرد دارد. این در حالی است که معمولا در زمان کاهش منابع با توجه به اینکه دولت نمی‌تواند چندان در هزینه‌های جاری کاهشی ایجاد کند، عدم پرداخت متوجه بودجه‌های عمرانی می‌شود.
همچنین در بخش تملک دارایی‌های مالی که عمدتا به پرداخت سود مربوط به اوراق منتشرشده در سال‌های قبل برمی‌گردد، حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که در ۹ ماهه اول امسال ۲۰ هزار میلیارد تومان دولت در این بخش پرداختی دارد.
اما درمجموع عملکرد مالی دولت در ۹ ماهه امسال از این حکایت دارد که از ۲۵۵ هزار میلیارد تومان منابعی که در اختیار داشته، حدود ۲۴۶ هزار میلیارد تومان هزینه کرده است که چهار هزار میلیارد تومان کمتر از رقم دریافتی بوده و در این حالت کسری بودجه‌ای متوجه دولت نیست، هرچند که عدم تحقق منابع مانع از انجام هزینه‌ها و مصارفی بوده که در بودجه پیش‌بینی شده است.
