آشفتگی در بانک هایی که وام دبش پرداخت کردند

بررسی ۲۸ بانک و موسسه اعتباری نشان می‌دهد ۱۳ بانک در پایان سال ۱۴۰۱ با ۳۷۱ هزار میلیارد تومان زیان انباشته مواجه شدند. این شرایط نشان می‌دهد که در مجموع شبکه بانکی کشور با توجه به زیان انباشته سنگین خود در چه شرایط ناپایدار و بحرانی به سر می‌برد. حال باید دید پرداخت ارقام سنگینی وام در پرونده موسوم به چای گیت در نهایت می‌تواند چه فشاری به شبکه بانکی کشور آورده باشد و تازه همه این موارد را باید در کنار مواردی، چون از دست رفتن حق تولیدکنندگان و صاحبان صنایع خرد دانست که گاه برای دریافت یک وام اندک روز‌ها کفش آهنی می‌پوشند و می‌دوند.

به نوشته اقتصاد 24؛ فساد عجیب و نجومی چای دبش حالا روزهاست که در صدر خبرهاست و رقم عجیب ۳ میلیارد دلاری این فساد کلان ارزی که تقریبا معادل نیمی از طلب ایران از کره جنوبی بوده است، آنچنان چشمگیر بوده که موجب مقایسه‌های بسیار شده است. اینکه با این پول می‌شد ۲ برج خلیفه، یک نیروگاه هسته‌ای، ۳ پتروشیمی، کارخانه مونتاژ بوئینگ و… را ساخت، و البته که تاثیر آن در بودجه عمرانی کشور نیز شگفت انگیز است. برای مثال توجه کنید که معاون هماهنگی برنامه، بودجه و نظارت سازمان برنامه و بودجه کشور اخیرا گفته بود که: اعتبارات بودجه عمرانی سال ۱۴۰۲، بالغ بر ۳۷۵ هزار میلیارد تومان است که از ابتدای سال تا پایان آبان‌ ماه ۱۱۶ هزار میلیارد تومان از اعتبارات به طرح‌های عمرانی اختصاص یافته است.

حال نگاهی به ارز‌های دریافتی شرکت چای دبش بیاندازید تا ببینید که ۱۶۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به قیمت دلار ۵۰ هزار تومان دریافت کرده است که با احتساب تسهیلات بانکی‌ای که گرفته، در مجموع ۱۷۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان منابع کشور را در اختیار گرفته است. یعنی چای دبش رقمی معادل با نیمی از بودجه عمرانی کل کشور در سال ۱۴۰۲ را دریافت کرده، آن هم بودجه عمرانی که هنوز کل رقم آن در پرداخت نیز محقق نشده است.اگر این ارقام شما را متحیر کرده است هنوز برای تحیر بیشتر خیلی راه مانده است.

به گزارش هم میهن، لیست تسهیلات اعطایی بانک‌ها از خرداد ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۲ و همچنین لیست ارز‌های پرداختی بانک مرکزی در دو بخش نیمایی و آزاد از فروردین ۱۳۹۷ تا اردیبهشت ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که شرکت واردکننده چای که یکی از بزرگ‌ترین فساد‌های ارزی را به نام خود ثبت کرده، توانسته در ۲ سال گذشته، ۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان نیز از شبکه بانکی کشور تسهیلات دریافت کند.

باید توجه داشت که هر چند شرکت دبش سبز گستر از دهه ۴۰ آغاز به کار کرد، اما روند دبش شدن در چند سال اخیر طی شده است. از سال ۱۳۹۲ که با اعطای استاندارد سیستم مدیریت کیفیت، استاندارد سیستم مدیریت و ارزیابی رضایت‌مندی مشتریان، استاندارد سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی و سیستم ارزیابی و استاندارد کنترل خطرات مواد غذایی بر سر زبان‌ها افتاد تا تیر ۱۳۹۷ که در پنجمین گردهمایی بزرگ مسئولین دولت و مدیران و مدیران ارشد بنگاه‌های برتر اقتصادی، تندیس طلایی دریافت کرد؛ فرصتی برای شناخته شدن و برقراری ارتباط برای آنچه در سال‌های بعد رقم خورد؛ به‌وجود آمد. این روند ارتباطات دبش را گسترده کرد و سبب شد این واردکننده بتواند در بازه زمانی کوتاهی از سیستم بانکی کشور ۲ هزار و ۹۳۶ میلیارد و ۵۸۳ میلیون تومان تسهیلات دریافت کند.

البته باز باید توجه داشت که این ارقام احتمالا حداقل تسهیلات دریافتی دبش است و احتمال زیادی وجود دارد که وام‌های اعطایی به دبش بیش از این رقم باشد. دلیل این ادعا آن است که در لیست‌هایی که بانک مرکزی طی چند دوره منتشر کرده، همه بانک‌های کشور اطلاعات تسهیلات خود را اعلام نکرده‌اند؛ یعنی از بین ۳۱ بانک و مؤسسه اعتباری غیربانکی، تقریباً لیست تسهیلات ۱۳ بانک و مؤسسه در هر دوره اعلام نشده و این ارقام به‌دست‌آمده، فقط از لیست بانک‌های اعلامی است؛ و حتی ممکن است شرکت دبش سبز گستر، ارقام بیشتری از بانک‌هایی که اطلاعات خود را منتشر نکرده‌اند، تسهیلات گرفته باشد که امکان دسترسی به اطلاعات آن هنوز وجود ندارد.

اما شاید جالب باشد که نگاهی به وضعیت ۸ بانکی بیاندازیم که بیشترین تسهیلات را بر اساس جدول اعلامی خودشان به چای دبش داشته اند. در واقع بررسی سود و زیان انباشته این بانک‌ها نشان می‌دهد که در چه شرایط اقتصادی دست به پرداخت وام‌های دبش به یک شرکت خاص زده اند.

بانک اقتصاد نوین ؛ پرداخت یک‌هزار و ۸۳ میلیارد و ۸۱۰ میلیون تومان

این بانک در ردیف بانک‌هایی قرار دارد که در سال‌های اخیر موفق شده است سود انباشته به نام خود ثبت کرده و نماد ونوین را به عنوان نماد سود ده در بورس ثبت کند.
کما اینکه در مجمع بانک اقتصاد نوین ١٠ درصد سود قابل تقسیم (١٢۵ ریال به ازای هر سهم) مابین سهامداران تقسیم شد.

بررسی دنیای بانک ، نشان از رشد ۷۲ درصدی درآمد عملیاتی بانک یادشده در شهریور و ۴۷ درصدی در نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد. ۸۱.۳ درصد درآمد نیمه نخست امسال بانک از محل سود دریافتی بابت پرداخت تسهیلات و ۱۲.۶ درصد سهم کارمزد‌ها بوده و سهم درآمد‌های از محل اوراق بدهی هم ۳.۹ درصد برآورد شده است.
نکته اینجاست که این بانک خصوصی موفق شده است از مرحله زیان دهی سال ۱۳۹۸ به مرحله سوددهی صعود کند.
حال باید دید در وضعیت تازه و عنوان نام این بانک در ردیف اصلی‌ترین تسهیلات دهندگان به شرکت دبش در نهایت نظر سهامداران بانک و هیات مدیره آن چه خواهد بود.

بانک صادرات؛ پرداخت ۸۷۱ میلیارد و ۱۴۸ میلیون تومان

این بانک با گذر از دوران سخت البته در آخرین لیست ارائه شده دارای سود انباشته بوده است.
کما اینکه از مجموع ۱۹ بانکی که در پایان سال ۱۴۰۱ سود و زیان آنان در سامانه کدال منتشر شده بود، بانک صادرات دارای سود انباشته اعلام شد.

سود خالص هر سهم بانک صادرات در گزارش عملکرد سه ماه نخست سال با رشد ۶۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۲۱ ریال رسید. همچنین وبصادر سال گذشته ۴۹ هزار میلیارد تومان درآمد تسهیلات و ۳۶ هزار میلیارد تومان هزینه سود سپرده شناسایی کرده که تراز عملیاتی این سال را به ۱۳.۶ هزار میلیارد تومان رسانده است. این رقم در مقایسه با سال قبل از آن، ۲۰ درصد رشد درآمد، ۱۱ درصد کاهش هزینه و ۵۶ درصد رشد تراز عملیات بانکداری را نشان می‌دهد.

بانک شهر ؛ پرداخت ۳۰۸ میلیارد و ۵۸۵ میلیون تومان

بانک شهر، اما در ردیف بانک‌هایی ارزیابی می‌شود که زیان انباشته‌ای را با خود حمل می‌کند و حتی در گزارش‌ها نیز همواره به میزان کم شدن از زیان انباشته این بانک‌ها اشاره می‌شود و به نظر می‌رسد این بانک راه درازی تا حل بحران زیان انباشته خود در پیش خواهد داشت.

کما اینکه با انتشار صورت‌های مالی حسابرسی نشده بانک شهر مشخص شد روند زیان این بانک که از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ ادامه داشت، در سال ۱۴۰۱ متوقف شده است. به این ترتیب، بانک شهر توانست پس از ۶ سال متوالی از زیان خارج شود و در سال گذشته بیش از ۷ هزار و ۳۶۷ میلیارد تومان سود شناسایی کند.

البته این روند به معنای آن نیست که این بانک به سود انباشته دست یافته است، بلکه تنها بدین معناست که از حجم زیان انباشته خود کاسته و در صورت ادامه این روند طی سال‌های آتی می‌تواند وضعیت خود را بهبود ببخشد.

کما اینکه شناسایی سود ۷.۳ هزار میلیارد تومانی در سال ۱۴۰۱، مجموع زیان انباشته بانک را تا عدد ۲۰ هزار میلیارد تومان کاهش می‌دهد.
همچنین سود خالص بانک شهر در دوره ۶ ماهه منتهی به ۳۱ شهریورماه سال جاری به رقم ۹.۹۳۷ میلیارد تومان رسید و زیان انباشته بانک هم در این دوره به رقم ۱۵ هزار میلیارد تومان رسیده است.

بانک خاورمیانه ؛ پرداخت ۱۸۶ میلیارد و ۹۹۸ میلیون تومان

نکته مهم در مورد بانک خاورمیانه، این است که آن را یک بانک عمده فروش با تمرکز بر مشتریان بزرگ و تسهیلات خاص می‌دانند و اساسا استراتژی این بانک نیز تمرکز بر شبکه محدود شعب، انتقال شعب بانک به محل کار شرکت‌ها و توسعه خدمات غیرحضوری است. کما این که بانک خاورمیانه در حال حاضر دارای ۱۶ شعبه در ایران است که ۱۰ شعبه در تهران و ۶ شعبه در اصفهان و تبریز، شیراز، کرج، کرمان و مشهد است.

در واقع مدل مشارکت و تسهیلات این بانک دقیقا همان چیزی بوده که شرکت دبش به دنبال آن بوده است، دریافت وام‌های سنگین و ارزی!
اما نکته در مورد این بانک یکی همین است که جزو ۵ بانکی است که دارای کفایت سرمایه بیش از سطح حداقلی ۸ درصد هستند و حتی بانک‌های خاورمیانه، کارآفرین و توسعه صادرات سطح کفایت سرمایه بالاتری حتی نسبت به استاندارد‌های کمیته بال دارند.

بانک کارآفرین ؛ پرداخت ۱۶۶ میلیارد و ۴۹۹ میلیون تومان

بانک کارآفرین البته یکی دیگر از بانک‌ها با تراز تجاری مثبت است. بر اساس انتشار اطلاعات بر روی سامانه کدال این بانک نیز دارای سود انباشته محسوب می‌شود. این بانک فعالیت خود را از ۱۸ آذر ۱۳۷۸ در چارچوب مؤسسه اعتباری غیربانکی تحت عنوان شرکت اعتباری کارآفرینان آغاز کرد. فعالیت رسمی این بانک در قالب یک بانک خصوصی، پس از اخذ مجوز از بانک مرکزی و تحقق افزایش سرمایه، از ۵ آذر ۱۳۷۹ آغاز شد. بررسی‌های کارشناسی از عملکرد مطلوب بانک کارآفرین موجب شد تا دو سال پس از تأسیس، در ۱۴ مرداد ۱۳۸۲ سهام بانک در سازمان بورس اوراق بهادار پذیرفته شود. نام بانک کارآفرین هم‌اکنون به عنوان یکی از اولین بانک‌های کشور در فهرست تابلوی بورس اوراق بهادار تهران قرار گرفته‌ است.

بانک ایران‌ زمین ؛ پرداخت ۱۳۰ میلیارد تومان

بانک ایران زمین از جمله بانک‌های خصوصی است که در دهه ۸۰ و در راستای برنامه‌های توسعه‌ای به‌وجود آمد، این بانک در سال ۱۳۹۰ فعالیت خود را آغاز کرد. سهام بانک در سال ۱۳۸۹ در بازار فرابورس ایران منتشر شد و هم‌اکنون در بازار نارنجی در حال معامله است. بانک ایران زمین از آغاز فعالیت‌های خود با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو بود و در این سال‌ها نتوانست از فعالیت‌های خود سود شناسایی کند، موضوعی که در سال ۱۴۰۰ همچنان تداوم داشت و این بانک در آن سال زیان انباشته ۲۰ هزار میلیارد تومانی را به ثبت رساند.

سهام بانک ایران‌ زمین در سال‌های اخیر مانند بازار سرمایه دچار رکود شده و با افت شدیدی همراه بود. در مهر ۱۳۹۹ سهام این بانک حدود ۲۱۰۰ تومان دادوستد می‌شد که با توجه به زیان سنگین ۱۲۲۰ تومانی برای هر سهم این رقم دور از ذهن بود.

بحران بانک ایران زمین، اما با مساله ادغام موسسات در بانک‌ها بود که شدت بیشتری به خود گرفت. در دهه ۹۰ چندین ادغام انجام شد که ادغام بانک ایران‌ زمین با موسسات بهمن ایثار و مولی‌الموحدین از جمله آن بود. این ادغام سبب ویرانی بانک ایران‌ زمین شد تا جایی که حدود هشت برابر سرمایه، این بانک دارای زیان انباشته است که اتفاقا برآمده از همین ادغام است.

حدود ۷۰ درصد حساب‌هایی که به بانک ایران‌ زمین در نهایت منتقل شد، هیچ نقدینگی‌ای نداشته و این بانک فقط حساب کاغذی تحویل گرفته بود. از سال ۱۳۹۱ تا امروز بانک ایران‌ زمین از بانک مرکزی و قوه قضائیه درخواست کرده تا دارایی این موسسه‌ها به بانک ایران‌ زمین واگذار شود که این کار تاکنون انجام نشده و ارزش حدودی آن ۵۰ هزار میلیارد تومان به ارزش امروز برآورد شده‌ است.

بانک ملی ؛ پرداخت ۱۰۰ میلیارد و ۳۳ میلیون تومان

در میان شرکت‌های دولتی با بیشترین زیان انباشته، بانک ملی با زیان تقریبا ۶۲ همتی قرار دارد. این بانک طی دوره پنج ساله ۱۳۹۶-۱۴۰۰ همواره پر زیان‌ترین شرکت در میان ۷۷ شرکت دولتی کشور بوده است. طبق آمار، اوج زیان‌باری بانک ملی مربوط به سال ۱۳۹۸ بوده، به طوری که زیان انباشته این بانک طی این دوره به بیش از ۷۵ همت رسیده بود، اما به مرور در دو سال اخیر تا حدودی کاهش پیدا کرده است.

روند کاهش زیاندهی بانک ملی البته در سال‌های اخیر مسیر خوبی را طی کرده است و این بانک توانسته با ثبت سود‌های پیاپی تا حد زیادی از حجم زیان‌های خود بکاهد.

بانک سپه ؛ پرداخت ۸۹ میلیارد و ۵۰۸ میلیون تومان

بانک سپه نیز همواره جزو شرکت‌های دولتی بوده که بالاترین میزان زیان انباشته را داشته است. زیان انباشته این بانک همواره در حال افزایش بوده، اما بعد از ادغام با بانک‌های انصار، قوامین، حکمت ایرانیان، مهر اقتصاد و موسسه اعتباری کوثر، زیان انباشته این بانک در سال ۱۳۹۹ تقریبا دو برابر شد و به ۳۹ همت رسید و در نهایت در سال ۱۴۰۰ این زیان به بیش از ۵۳ همت رسید.

البته نکته این جا است که فارغ از وضعیت ۸ بانک ذکر شده که تاکنون مشخص شده است با این ارقام در پرداخت تسهیلات به چای دبش دخیل بوده اند، باید تاکید داشت که تا پایان اسفندماه سال گذشته، حدود ۳۳۶ هزار میلیارد تومان زیان انباشته برای مجموع بانک‌ها به ثبت رسید و به حسب آمار به ثبت رسیده حسابرسی‌شده در پایان اسفندماه سال گذشته در کدال، از میان ۲۷ موسسه اعتباری و بانک حاضر در فهرست ارزیابی و حسابرسی در سامانه یاد‌شده، ۱۲ بانک با زیان انباشته سنگین روبه‌رو بودند. تفاضل نسبت سوددهی بانک‌های دیگر با زیان این ۱۲ بانک به اندازه‌ای بالا بود که میانگین جمعی شبکه بانکی کشور در پایان سال گذشته را با زیان ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی در پایان سال همراه کرد.

همچنین به نظر می‌رسد که امکان معکوس شدن این فرآیند یعنی خروج از چنین زیان انباشته سنگینی اکنون به شکلی عجیب، تنها در یک صورت میسر است و آن هم وجود مجوز خلق پول بی‌رویه توسط بانک‌هاست! بدین‌معنا که بانک‌ها با در اختیار داشتن چنین امکانی، به‌طور طبیعی از احتمال ورشکستگی و زیان‌دهی دور خواهند ماند.

کما اینکه بررسی ۲۸ بانک و موسسه اعتباری نشان می‌دهد ۱۳ بانک در پایان سال ۱۴۰۱ با ۳۷۱ هزار میلیارد تومان زیان انباشته مواجه شدند. این شرایط نشان می‌دهد که در مجموع شبکه بانکی کشور با توجه به زیان انباشته سنگین خود در چه شرایط ناپایدار و بحرانی به سر می‌برد.

حال باید دید پرداخت چنان ارقام سنگینی وام در پرونده موسوم به چای گیت در نهایت می‌تواند چه فشاری به شبکه بانکی کشور آورده باشد و تازه همه این موارد را باید در کنار مواردی، چون از دست رفتن حق تولیدکنندگان و صاحبان صنایع خرد دانست که گاه برای دریافت یک وام اندک روز‌ها کفش آهنی می‌پوشند و می‌دوند.