آشفتگی در اولین سفر خارجی رئیس جدید مجلس شورای اسلامی/ آیا پروژه عبور از دولت در سیاست خارجی آغاز شده است؟

محمد باقر قالیباف- رئیس جدید مجلس شورای اسلامی پس از حواشی و گمانه زنی های فراوان بالاخره راهی مسکو شد تا با مقامات سیاسی این کشور دیدار داشته باشد؛ سفری بحث برانگیز که از ابتدا با اما و اگرهای فراوان رو به رو شد و در ادامه به واسطه اخبار ضد و نقیضی که از آن منتشر شد، شائبه ها را مبنی بر انتخاباتی بودن این سفر تقویت کرد.

«بازتاب»؛ آرش خداپرست– پس از حواشی فراوان پیش آمده، بالاخره رئیس مجلس شورای اسلامی کشورمان در تاریخ 19 بهمن ماه راهی مسکو شد تا با رئیس دومای روسیه و نیز رئیس مجلس سنای این کشور دیدار داشته باشد. پیش از این اخباری مبنی بر دیدار قالیباف با ولادیمیر پوتین- رئیس جمهوری روسیه نیز منتشر شده بود که البته این دیدار انجام نپذیرفت.

هم اخبار و حواشی پیش از این سفر و هم اخبار و حواشی هنگام انجام سفر از نوعی آشفتگی و بی برنامگی حکایت داشت که در نهایت به موج های اعتراضی و تخریبی فراوانی نیز در فضای مجازی منجر شد.

با این همه فارغ از آنچه این روزها در فضای مجازی پیرامون این سفر مطرح می شود و عمدتاً جنبه سیاسی و تخریبی دارد، پرسش اصلی این است که اساساً سفر اخیر رئیس مجلس کشورمان به روسیه تحت چه شرایطی انجام شد و چه ضرورتی برای انجام آن وجود داشت؟ آیا امکان این نبود که سفر مورد اشاره همزمان با سفر چند روز قبل وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه انجام می شد و یا مأموریت ارسال هر گونه پیام در این سفر به وزیر خارجه محول می شد؟

برای پاسخ به این پرسش ها باید حواشی این چند روز و چند ماه را مورد بررسی قرار دهیم.

ابتدا بر اساس اخبار غیر رسمی که در مورد سفر آقای قالیباف به روسیه توسط «همشهری آنلاین» منتشر شد، قرار بود این سفر در آذرماه برگزار شود، اما از آنجا که در آن تاریخ امکان دیدارهای هم سطح و به ویژه دیدار با رئیس جمهور روسیه وجود نداشت، برنامه ریزی این سفر به تعویق افتاد و در نهایت در بهمن ماه برگزار شد.

 تقریباً یک هفته قبل از انجام این سفر، محمد جواد ظریف- وزیر امور خارجه کشورمان نیز در یک سفر دوره ای به روسیه و قفقاز جنوبی سفر کرده بود؛ سفری که طی آن آقای ظریف نیز موفق به دیدار حضوری با ولادیمیر پوتین نشد و تنها با او از طریق یک خط امن به صورت تلفنی به گفت و گو پرداخت.

همچنین قبل از انجام سفر قالیباف به روسیه، از طریق یکی دو منبع اعلام شد که وی در این سفر با رئیس جمهور روسیه دیدار خواهد کرد و از آنجا که دیدار با پوتین در شرایط کنونی نیازمند انجام پروتکل های خاصی است، رئیس مجلس کشورمان این پروتکل ها را پذیرفته است.

تا اینجای ماجرا همه نقدها به چرایی انجام این سفر و موازی کاری با دستگاه سیاست خارجه کشورمان معطوف بود که البته جناح رقیب جریان اصول گرایی به شدت خط تخریبی خود را در این فضا فعال کرد.

این اما پایان ماجرا نبود، پس از برگزاری سفر اعلام شد که به دلیل عدم پذیرش پروتکل های خاص از سوی آقای قالیباف برای دیدار با رئیس جمهور روسیه، این دیدار برگزار نمی شود و تنها دیدار با روسای دوما و مجلس سنای روسیه و نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در دستور کار رئیس مجلس ایران خواهد بود.

در همین هنگام خبری دیگر به نقل از قالیباف منتشر شد که او مدعی بود در سفر اخیرش به روسیه حامل پیام مهمی از سوی رهبر معظم انقلاب به مقامات ارشد روسیه است و موازی با همین خبر برخی جریان ها و گروه های وابسته به رئیس مجلس در شبکه های اجتماعی از هشتگ #معتمد_نظام برای حمایت از این سفر استفاده کردند.

سفری که به آن اشاره شد و ظرف روزهای اخیر برگزار شده است، همانطور که از توصیفات بالا بر می آید به شدت مبهم، آشفته و شائبه برانگیز بود.

اینکه ابتدا در آذرماه گفته شد، با هدف دیدار با رئیس جمهور روسیه این سفر به تأخیر افتاده است، بعدها گفته شد که رئیس مجلس کشورمان پروتکل های دیدار با پوتین را پذیرفته است و همچنین اینکه در نهایت برای توجیه این سفر به انتقال یک پیام مهم از سوی رهبر انقلاب تأکید شد، از جمله دلایلی است که بر آشفتگی های این سفر دامن می زند.

همه این ها در حالی است که به نظر می رسد آقای قالیباف همزمان با بر عهده گرفتن مسئولیت ریاست مجلس، در حال برنامه ریزی و آماده سازی خود برای انتخابات ریاست جمهوری 1400 نیز هست.

واقعیتی که می تواند بر انتخاباتی بودن اینگونه سفرها و عبور از دولت کنونی در برنامه ریزی های کلان در حوزه سیاست خارجی نیز دلالت داشته باشد.

به هر صورت آنچه در این گیر و دار بیشتر نگران کننده است، منافع ملی و اجماع ملی در حوزه سیاست خارجی است که تحت تأثیر چنین سفرها و ناهماهنگی هایی می تواند دست خوش آسیب شود. از این رو باید به همه سیاست مداران و دلسوزان گوشزد کرد که مراقب باشند، منافع و ارزش های مهم ملی را قربانی فرایندهای سیاسی گروهی و جناحی خود نکنند.