آرایش ضدبرجامی کاخ سفید
کمتر از یک ماه پیش آقای گابریل وزیر امور خارجه وقت آلمان در مصاحبه با اشپیگل اعلام کرد که کشورهای اروپایی سه پیشنهاد را پیش روی ایران قرار می‌دهند. پیشنهادهایی که به گفته او عبارت بودند از «متوقف کردن آزمایش‌های موشکی»، «عدم دخالت در کشورهای منطقه» و «رعایت حقوق بشر».
مجموعه‌ای که گویا به اعتبار این کشورها از نظر استراتژیک با ارزش برجام برای ایران برابری می‌کند و اگر از سوی جمهوری اسلامی ایران پذیرفته نشود، اروپا می‌تواند از زیر بار تعهد خود به برجام شانه خالی کند.
این نخستین بار بود که این موضوع به نحو استراتژیک از سوی اروپا مطرح شد. موضعی که به نحوی در سفر آقای لودریان وزیر خارجه فرانسه به تهران نیز تکرار شد و البته چنانکه از اخبار برمی‌آمد نه تنها پاسخ مثبتی از ایران نگرفت که حتی بسیاری از رسانه‌ها از موضع سخت تهران در قبال این پیشنهادها خبر دادند. با این حال فارغ از صحت و سقم ادعاهایی که مبنای پیشنهادات سه گانه اروپا قرار گرفته‌اند باید گفت که این پیشنهادها می‌توانسته است یکی از موضوعات مطرح در نشست کمیسیون مشترک برجام در وین باشد.
زیرا این پیشنهادها باوجود خارج بودن موضوعات مطرح شده‌اش از توافق برجام که بر موضوع فعالیت ایران در حوزه فناوری هسته‌ای متمرکز است، نهایت تلاش اروپا برای نگاه داشتن طرف امریکایی در برجام و حفاظت از این توافق بین‌المللی در مقابل تبعات ناسازگاری کاخ سفید با آن است. زیرا تصور اروپا بر این است که در صورت پذیرش این پیشنهادها از سوی ایران قادر خواهد بود در برابر هرگونه بهانه‌جویی امریکا از جمله خواست امریکا مبنی بر برداشتن تقید زمانی برجام بایستد.
در کنار این مسأله باید گفت که تلاش جدی امریکا بر این است که به نحوی از برجام خارج شود که این خروج تأثیر نامطلوبی بر روابط با متحدان اروپایی‌اش نگذارد. این خواست در برابر اروپایی که به جد نمی‌خواهد کلیت برجام را از دست بدهد موقعیت ویژه‌ای را پیش روی امریکا گذاشته است.
موقعیتی که برکناری آقای تیلرسون به عنوان چهره میانه‌رو‌تر در برابر توافق هسته‌ای و سپردن کار به فردی همانند آقای پمپئو یکی از واکنش‌های ناگزیر نسبت به آن است. زیرا ترامپ ترجیح می‌دهد با مهره‌ای پیش روی طرف‌های اروپایی قرار بگیرد که تردید کمتری نسبت به موضع او در قبال برجام داشته باشد و نسبت به تبعات منفی خروج از برجام ابراز نگرانی نکند.
تغییر در کابینه ترامپ حکایت از آن دارد که او به سمت ترمیم دولت خود بر اساس اهداف شخصی و شکل دادن به یک کابینه کاملاً امنیتی و نظامی و حرف شنو و اطاعت پذیر در حال حرکت است. چنانکه در ادامه آقای مک مستر نیز که تفکرات میانه تری نسبت به ترامپ دارد در آستانه برکناری است. مجموعه این شرایط مسلماً کار را برای برجام سخت‌تر می‌کند و شاید بتوان گفت با این مهره چینی‌ها و روی کاغذ همه چیز برای خروج امریکا از برجام فراهم است.
تنها مانع باقیمانده در این میان موضع اروپا در قبال این روند است، زیرا از دست ندادن روابط با اروپا چیزی نیست که ترامپ روی آن قمار کند. کما اینکه تاکنون سعی کرده است از روش‌های غیرمستقیمی چون بالا بردن تعرفه فولاد و آلومینیوم از مبدأ اروپا برای اعمال فشار و افزایش حرف شنوی بیشتر طرف‌های اروپایی استفاده کند. بنابراین باید امیدوار بود که کشورهای اروپایی ضمن ایستادن در برابر این فشارها قدر اهرم فشار اهمیت روابط خود با امریکا را بدانند و روی راه‌حل‌های غیرمنطقی چون دخیل کردن شروط خارج از موضوع برای حفظ برجام بیش از این سرمایه‌گذاری نکنند.
