مننژیت چیست و چه علائمی دارد؟
آیا تاکنون راجع‌به بیماری مننژیت یا التهاب مننژ چیزی شنیده‌اید؟ این بیماری با ایجاد التهاب در غشای محافظتی مغز و نخاع و عوارض متعددی که دارد، باعث اختلال در سیستم عصبی می‌شود. تشخیص این بیماری چندان سخت نیست؛ چون مجموعه علائم مشخصی دارد. درصورتیکه این بیماری به‌درستی تشخیص داده شود و درمان آن به‌موقع آغاز گردد، جای نگرانی وجود ندارد. آنچه در درمان سریع بیماری مننژیت اهمیت دارد، شناخت علائم بیماری، محل آناتومی دقیق آن، روش‌های پیشگیری و درمان التهاب است. درصورتیکه با علائم این بیماری آشنا شوید، می‌توانید با مشاهده آن در خود یا اطرافیان، به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید و درمان به‌موقع را آغاز کنید. با ما همراه باشید تا راجع‌به این بیماری و علائم و روش‌های درمان آن صحبت کنیم.
بیماری مننژیت چیست؟
این بیماری درواقع التهاب غشا و مایعات مننژ در اطراف مغز و نخاع است. مغز انسان توسط سه لایه محافظتی شامل جمجمه، لایه بافت خونی و لایه مننژ محافظت می‌شود. لایه مننژ آخرین غشای حفاظتی است که ممکن است بر اثر حوادثی مانند تصادف یا عواملی ازقبیل عفونت‌های ویروسی و باکتریایی دچار پارگی یا التهاب شود. عفونت‌های ویروسی و باکتریایی معمولا ازطریق عروق خونی وارد مایع مننژ می‌شوند.
درصورتیکه عامل التهاب برطرف نشود، فرد بیمار با مشکلات متعددی مواجه می‌گردد که ممکن است روند طبیعی زندگی او را مختل کند. این بیماری یا التهاب پرده مننژ ممکن است منشأ نخاعی یا مغزی داشته باشد و اگر بیمار علائم التهاب مننژ را مشاهده کند، باید به تشخیص درست منشأ التهاب توسط پزشک متخصص برسد. بیشتر افراد به‌دلیل عدم‌آگاهی تصور می‌کنند که مننژیت صرفا یک بیماری عفونی است؛ در‌حالی‌که میکروب‌ها تنها یکی از عوامل بروز این بیماری هستند.
علائم التهاب مننژ
علائم این بیماری باتوجه‌به علت پیدایش آن و رده‌های سنی مختلف متفاوت است. علائم اولیه معمولا شبیه آنفولانزا است و ممکن است طی چند ساعت تا چند روز ایجاد شود. علائم التهاب ویروسی و باکتریایی در ابتدای ابتلا شبیه به هم هستند، اما در برخی جزئیات با یک‌دیگر تفاوت دارند. معمولا علائم التهاب باکتریایی شدیدتر از نوع ویروسی است و ممکن است بیمار با علائمی مانند عفونت کلی بدن، تب شدید، التهاب، پروتئین‌های فاز التهابی بالا در خون و غیره مواجه شود. درادامه، شدت این نشانه‌ها را براساس سن بیمار و منشأ التهاب بررسی می‌کنیم.
علائم التهاب مننژ باکتریایی
نشانه‌های این بیماری به‌صورت ناگهانی بروز پیدا می‌کند و شامل سردرد، گرفتی گردن، تب زیاد، حالت تهوع و استفراغ، کاهش سطح هوشیاری و ایجاد راش پوستی در سطح پوست می‌شود. التهاب غشای مغز از نوع باکتریایی خطرناک‌تر است و در صورت بروز علائم بهتر است خیلی زود به پزشک مراجعه کنید.
علائم مننژیت ویروسی در بزرگسالان
نشانه‌های این بیماری در افراد بزرگسال کمی متفاوت‌تر از سایر رده‌های سنی است. علائم احتمالی این بیماری در بزرگسالان شامل سردرد شدید همراه با تهوع یا استفراغ، عدم تمرکز یا حالت گیجی، تشنج، خواب آلودگی، بی‌اشتهایی و تشنگی، تب شدید ناگهانی، گرفتگی گردن، حساسیت به نور و علائمی از این قبیل می‌شود. درصورتیکه بیمار با این علائم رو‌به‌رو شود، باید به‌سرعت به پزشک مراجعه کند. هرچه درمان زودتر آغاز شود، بهبودی سریع‌تر حاصل می‌شود. اگرچه نشانه‌ها و عوارض این بیماری آزاردهنده است، اما جای نگرانی نیست؛ چون با تشخیص درست، درمان کامل امکان‌پذیر است.
علائم التهاب مننژ ویروسی در نوزادان
مننژیت یکی از بیماری‌های خطرناک کودکان و نوزادان به حساب می‌آید. علائم در نوزادان به‌صورت تب شدید، مشکل در بیدار شدن، عدم تحرک کافی، استفراغ، گریه مداوم، برجستگی در نقطه نرم بالای سر کودک، بی‌قراری، کاهش اشتها، تحریک‌پذیری بدن و خواب‌آلودگی بیش از حد خود را نشان می‌دهد. مجموع برخی از علائم مانند افت سطح هوشیاری، تب، سردرد و تشنج احتمال تشخیص بیماری التهاب مننژ را افزایش می‌دهد. ممکن است التهاب مننژ در نوزادان باعث ناشنوایی و ناتوانی مغز و در موارد شدید باعث مرگ شود؛ به‌همین‌خاطر، باید این علائم را در نوزادان جدی بگیرید. معمولا نوزادان و کودکانی که سیستم ایمنی غیرطبیعی دارند یا آسیبی به سرشان وارد شده است، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
علت ایجاد بیماری مننژیت
نوع التهاب غشای مغزی و نخاعی باتوجه‌به علت ایجاد آن متفاوت است. حدود ۸۵ درصد از بیمارانی که از التهاب مننژ رنج می‌برند، از طریق حملات ویروسی به این بیماری مبتلا می‌شوند. ورود ویروس به بدن و انتقال آن به سلول‌های سیستم عصبی از طریق جریان خون می‌تواند زمینه التهاب پرده‌های مغزی را ایجاد کند. از دیگر عوامل شایع در ایجاد این بیماری، باکتری است. باکتری‌ها از راه‌های مختلفی وارد عصب و مایع مغزی ـ نخاعی می‌شوند. افرادی که دچار زخم بستر یا هر نوع زخم دیگر عفونت‌های دندانی و عفونت گوش هستند، بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. مننژیت انگلی کمتر از نوع ویروسی و باکتریایی این بیماری است؛ اما به‌هرحال ممکن است انگل‌ها از طریق خون به سیستم مغزی ـ نخاعی نفوذ پیدا کنند. اگر عامل ایجاد این بیماری ویروسی و باکتری‌هایی باشد، ممکن است از طریق عطسه، سرفه یا تماس نزدیک انتقال پیدا کند.
نحوه تشخیص و درمان بیماری مننژیت
درصورتیکه هریک از علائم این بیماری را مشاهده کردید، باید خیلی زود به پزشک مراجعه کنید. تشخیص سریع این بیماری کار سختی نیست و از طریق تست‌های آنتی‌ژنی و ایمونولوژیکی می‌توان التهاب در مغز و استخوان را تشخیص داد. معمولا پزشک طی یک جلسه مشاوره سوابق بیمار را بررسی می‌کند و درصورتیکه احتمال ابتلا به این بیماری قوت پیدا کند، نمونه‌برداری مایع داخل نخاعی یا ال‌پی را توصیه می‌کند. این نمونه‌برداری منشا ایجاد بیماری و نوع آن ازلحاظ ویروسی‌بودن، باکتریایی‌بودن و قارچی‌بودن را مشخص می‌کند.
نمونه برداشت‌شده در آزمایشگاه پاتولوژی کشت می‌شود تا در صورت مقاومت دارویی، از مصرف آن داروها خودداری شود. اگر این بیماری از نوع التهاب حاد باکتریایی باشد، پزشک متخصص داروهای آنتی‌بیوتیک داخل وریدی و کورتون را برای ازبین‌بردن التهاب و جلوگیری از آسیب بیشتر به سلول‌های عصبی تجویز می‌کند. در مننژیت ویروسی، آنتی‌بیوتیک تجویز نمی‌شود و تنها داروهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که از عفونت‌زایی ویروس جلوگیری می‌کنند.
جمع‌بندی
در این مطلب، راجع‌به بیماری مننژیت و علائم آن صحبت کردیم و علت بروز این بیماری را مورد بررسی قرار دادیم. درصورتیکه غشای محافظ مغزی ـ نخاعی به‌دلیل حملات ویروسی، باکتریایی و انگلی دچار التهاب شود، ممکن است عوارض متعددی را ایجاد کند که درنهایت روند زندگی روتین افراد با اختلال مواجه می‌شود. این علائم براساس گروه سنی و منشأ ایجاد التهاب متفاوت است و درمان آن به تشخیص دقیق بستگی دارد. برای همین، بهتر است که یک پزشک متخصص را برای تشخیص درست و شروع پروسه درمان انتخاب کنید.
