فرصت های ویژه بازار نشر کشور اژدهای زرد در انتظار ایران
ایران در حالی به‌عنوان مهمان ویژه در بیست و چهارمین نمایشگاه پکن حضور دارد که انتظار می‌رود این حضور، فرصت‌های اقتصادی ویژه‌ای را برای نشر ایران پدید آورد.
نامش را اژدهای زرد گذاشته‌اند؛ اژدهایی که این روزها از تصویرها و نقاشی‌های سنتی خود خارج شده است و در حال تسخیر بخش‌های بسیاری در جهان است و حتی کار را به جایی رسانده است که به تازگی می‌توان ردپایش را در قفسه‌های کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌های سراسر دنیا نیز دنبال کرد.
چین، سرزمین اژدهای زرد که امروز می‌توان آن را موطن بسیاری از ترین‌ها در دنیا به شمار آورد، در حالی از امروز میزبان برگزاری بیست و چهارمین دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب پکن است که در این حوزه از فعالیت اقتصادی نیز همانند بسیاری از بخش‌های اقتصادی و فرهنگی در دنیا گوی سبقت توسعه و سود اقتصادی و صد البته تولید را از سایر رقبا ربوده و در حال تبدیل کردن خود به یکی از برترین برندهای نشر و صنایع مرتبط با آن در جهان است.
صنعت نشر در چین از نگاه آمار
بانک جهانی در اوایل سال جاری میلادی اقتصاد کشور چین در سال ۲۰۱۷ را با رشد اقتصادی ۶.۵ درصدی همراه دانسته و در همین راستاپیش بینی کرده است که این کشور در سال ۲۰۱۸ نیز با رشد ۶.۳ درصدی همراه خواهد بود. بنابر این پیش‌بینی ها، رشد اقتصادی پایدار در اقتصاد چین طی سال‌های آینده نیز ادامه خواهد یافت و البته از رشد اقتصادی تولید محور به سمت رشد اقتصادی خدمات محور پیش خواهد رفت که این خدمات محوری کلیدواژه‌ای است که فعالان صنعت نشر در جهان از آن برداشت و تبیین‌های قابل توجهی دارند.
وضعیت ویژه اقتصادی کشور چین در عرصه نشر در حالی قابل توجه است که بدانیم چین از منظر سابقه برگزاری و شکل‌دهی به نمایشگاه بین‌المللی کتاب پکن شش سال دیرتر از ایران کار خود را آغاز کرده است اما با وجود اینکه جمعیت میلیاردی این کشور تنها پذیرای ۶۰۰ ناشر در سراسر این کشور است، از حیث سرمایه‌گذاری و جلب بازارهای جهانی تجارت کتاب و اقتصاد فرهنگ با چنان سود و درآمدی همراه بوده است که به زودی گوی سبقت را از رقبای اروپایی خودش خواهد ربود.
بازار نشر چین زیر ذره‌بین
مجید جعفری اقدم مدیر آژانس ادبی پل و فعالان بین‌المللی نشر در ایران با اشاره به اینکه بازار نشر چین، بعد از بازار نشر آمریکا، دومین اقتصاد بزرگ نشر در جهان را داراست، می‌گوید: طبق آمار سالیانه ارائه شده در مجله ناشران چین، نزدیک به ۵۰۰ هزار عنوان کتاب در سال ۲۰۱۶ انتشار یافته است. همچنین با وجود اینکه نشر در چین از دیرباز دولتی بوده و است و نزدیک به ۶۰۰ ناشر رسمی‌موجود در چین همه دولتی هستند که در قالب ۳۲ گروه انتشاراتی، فعالیت‌می‌کنند. اما از سال ۲۰۰۱ و بعد از پیوستن چین به سازمان تجارت جهانی، موسسه‌های نیمه خصوصی تحت عنوان «آژانس‌های فرهنگی» فرصت فعالیت بدون نظارت و مدیریت دولتی را در عرصه نشر در این کشور پیدا کرده‌اند.
جعفری اقدم اما در ادامه به این مساله نیز اشاره می‌کند که بیشتر عناوین کتاب‌هایی که در چین منتشر می‌شوند وارداتی هستند و به عنوان مثال این موضوع را بیان می‌کند که در موضوع کودک و نوجوان بیش از ۹۰ درصد محتوای کتاب‌ها از کشورهای دیگر، عمدتا از کشورهای اروپایی، آمریکا، انگلستان، کره جنوبی و هند، وارد می‌شود و همین مساله منجر به این شده است که کشورهایی همچون آمریکا، انگلستان و هند سرمایه گذاری‌های زیادی در بازار کتاب چین انجام داده و کمپانی‌های نشر زیادی در این کشور تاسیس کرده‌اند. در همین زمینه وی به کشور هند اشاره می‌کند که حدود ۲۰۰ موسسه انتشاراتی در این کشور دایر کرده است و در موضوع تولید کتاب به زبان انگلیسی برای مخاطبان چینی فعالیت می‌کنند.
فرصت‌های نشر چین برای ایران
نمایشگاه بین‌المللی کتاب پکن در مکانی به مساحت بیش از ۵۳ هزار متر برگزار می‌شود و میزبان بیش از ۲ هزار غرفه و نمایش بیش از ۲۰۰ هزار عنوان کتاب خواهد بود. این نمایشگاه اما جدای از سالن‌های اصلی خود که پذیرای ناشران است بخش‌های ویژه‌ای را نیز با موضوع نشر دیجیتال، ارتباط میان کتابخانه‌ها با ناشران، بخش کودک و نوجوان، بخش ویژه ادبیات چین و رایت سنتر است.
در حوزه نشر دیجیتال، کشور چین طی سال‌های مختلف بازار قابل توجهی را پیش روی فعالان این عرصه بازکرده است. به شکلی که در سال ۲۰۱۲ حدود ۳۱/۶ میلیون دلار از این راه عایدی داشته است و برآوردها حاکی از این است که ۷۲۰ میلیون نفر در همان ایام کاربران بالقوه بازار کتاب الکترونیک در چین بوده‌اند و پیش‌بینی می‌شود این صنعت در چین سالانه ۵۰ درصد رشد را پیش بینی خواهد کرد و چنین بازاری برای فعالان عرصه نشر در ایران نیز می‌تواند یک فرصت اقتصادی بسیار جذاب به شمار بیاید.
از سوی دیگر بازار نشر کاغذی در چین نیز در سال‌های اخیر خود را به شدت نیازمند تامین محتوا از منظر خرید حق رایت انتشار کتاب نشان داده است و به همین خاطر طی سال‌های اخیر رایت‌سنتر نمایشگاه پکن، از رونق بالایی برخوردار بوده است و گردش مالی مبادلات آن در سال گذشته ۷۳۶ بیلیون دلار بود که در مقایسه با سال ماقبل ۲ درصد رشد داشت که عمده آن نیز سهم ناشران کره جنوبی، آمریکا، فرانسه و انگلستان بوده است و البته این بخش نیز می‌تواند فرصت اقتصادی قابل توجهی را برای ناشران ایرانی مهیا کند.
نمایی از غرفه ایران در نمایشگاه کتاب پکن ۲۰۱۷
ایران و افق سرمایه‌گذاری در عرصه نشر چین
ایران در سال جاری و در نمایشگاهی که از امروز برگزار می‌شود به عنوان میهمان ویژه حضور دارد. فرصتی استثنایی که بسیاری از کشورها جهان برای در اختیار داشتن آن در نمایشگاهی مانند پکن، سال‌ها برنامه‌ریزی و مذاکره را مد نظر قرار می‌دهند.
ایران در حالی امسال در این نمایشگاه حاضر می‌شود که با غرفه‌ای به مساحت ۵۰۰ متر مربع که طراحی آن نیز برگرفته از معماری سنتی ایرانی است به استقبال بیش از ۲ هزار غرفه از ناشران سراسر جهان رفته و آورده‌های نشر ایران را معرفی می‌کند.
طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده در این زمینه امسال ۹ نویسنده، ۱۳ ناشر به صورت مستقل و ۱۰ ناشر به صورت غیر مستقیم، ۳ آژانس ادبی و و هشت نهاد فرهنگی حضور خواهند داشت.
همچنین بر اساس تدارک صورت پذیرفته نمایش آثار ایرانی ترجمه شده به زبان چینی در قالب یک نمایشگاه، معرفی تازه‌ترین تولیدات کودک و نوجوان ایرانی، معرفی کتابهای ایران‌شناسان چینی، نمایشگاهی از آثار تصویرگرانی ایران و برخی از دیگر برنامه‌های فرهنگی را در زمره برنامه‌های خود مد نظر قرار داده است. همچنین برگزاری بیش از ۲۰ نشست در طی روزهای برگزاری نمایشگاه بخش دیگری از تلاش ایران برای معرفی نشر ایران در سرزمین اژدهای زرد خواهد بود.
با این همه بازار نشر چین تا چه اندازه برای تصمیم‌گیرندگان عرصه نشر در ایران مقصد مهم و تاثیرگذار خواهد بود.
در این زمینه غلامرضا نوعی مدیر بخش نمایشگاه‌های بین‌المللی موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و مدیر امور اجرایی غرفه ایران در نمایشگاه کتاب پکن به مهر می‌گوید:ایران نزدیک به یک دهه است که در نمایشگاه کتاب پکن حضور پیدا می‌کند اما حضور امسال ایران به عنوان میهمان ویژه فرصتی فراهمی کرده است تا ایران بتواند گامی بلند برای تسخیر بازارهای اقتصادی با تکیه بر توان ناشران حرفه ای در این کشور به دست بیاورد.
وی افزود: براساس اطلاعاتی که وجود دارد از سال ۲۰۱۳ به بعد و انتخاب شی‌جین پینگ به عنوان رهبر جدید چین، ایده و استراتژی «یک جاده یک کمربند» در این کشور اجرا شده که تغییراتی را نیز در عرصه نشر این کشورایجاد کرد. بر اساس این استراتژی با وجود اینکه عمده ناشران چینی سازوکار دولتی خواهند داشت اما اجازه مبادلات بین‌المللی را نیز به دست آورده و به این کار تشویق شده‌اند. این اتفاق فرصتی است بسیار خوب برای بازکردن بازار این نمایشگاه برای ناشران ایرانی کما اینکه رقبای اروپایی و آسیایی ایران نیز از آن به خوبی بهره برده‌اند.
نوعی ادامه داد: حضور ایران در این نمایشگاه حاصل مذاکرات فرهنگی ایران و چین در دو سال اخیر است و فرصتی را برای ما فراهم آورده است که بتوانیم سهمی از بازار کتاب چین را به ویژه در عرصه کودک و نوجوان به دست بیاوریم.در همین راستا از سال قبل مذاکره‌ای با ناشران بزرگ چینی مانند شان وو و جیه لی و ووجو که مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران است و سایر موسسات بزرگ دولتی نشر درچین انجام شده است تا سطح این تحولات بیشتر شود.
مدیر اجرایی غرفه ایران در نمایشگاه کتاب پکن تاکید کرد: پیش از این کارهای زیادی در عرصه مبادلات نشر میان چین و ایران انجام شده بود اما به خاطر قوانین این کشور، کشورها باید در چهارچوب قوانین در داخل این کشور به چاپ اثر می‌پرداختند و ما نیز با همکاری رایزنی فرهنگی ایران، کتابهای زیادی را در این کشور چاپ کرده بودیم. اما در سیاست تازه اتفاقی رخ داده که شامل تشویق ناشران خارجی برای مشارکت و همکاری با ناشران چینی بود و همین مساله ما را برای حضور در این بازار بیشتر راغب کرده است.
با اتخاذ چنین رویکردی که شمه‌ای از آن ذکر شد باید امیدوار بود که حضور ایران در این دوره از نمایشگاه کتاب پکن بتواند دروازه‌ای تازه برای حضور ایران در بزرگترین بازار کتاب شرق آسیا بازگشایی کرده و فرصت‌های اقتصادی ویژه‌ای را برای ناشران ایران فراهم سازد.
