غیب شدن شبانه کوره‌های آجرپزی (عکس)
«اینجا زیر پونز است»؛ این حرف محلی هاست. شبانه کوره‌های 100 ساله را یکی پس از دیگری تخریب می‌کنند. روزگاری کارگران از آجرهای این کوره نان می‌خوردند اما مدت‌هاست این کوره‌ها تعطیل است. اراده‌ای برای حفظ کوره‌های قجری نیست.مدیران شهری می‌گویند یکی هم بماند، کافی است!
خبری از عمران و زیباسازی نیست. جاده ها خاکی است. دوکش های آجر پزی که در گذشته در صف هم بودند یکی در میان نیستند. روزی اینجا محل پر رفت و آمدی بود.
کارگران در بهار و تابستان از سپیده صبح تا پاسی از شب کار می‌کردند و در الباقی روزهای سال باید در جای دیگر به فکر گذران زندگی بودند.
به گزارش فارس،اسماعیل آباد و دولتخواه از قدیم در همسایگی این کوره ها بودند و تقریبا این کوره ها بخشی از زندگی مردم بود و کسی نیست که خاطره ای از این محل نداشته باشد.اینجا منطقه 19 شهرداری تهران است.
تخریب برخی کوره های آجرپزی
کوره‌های آجرپزی حدود 100 سال قدمت دارد؛ برخی کوره‌ها تخریب و برخی هم در آستانه نابودی هستند.اینجا روزی محل نان در آوردن کارگران بود.
کودکان کار و زنان کار هم در این کوره پزخانه کار می کردند.مردم محله از پخت آجر نان در می آوردند اما در حال حاضر این مکان از رونق افتاده و برخی افراد در حال تخریب این کوره‌های تاریخی هستند.
زیر پونز هستیم؛ خودم، پسرم و نوه ام در این کوره پزخانه کارگری کردیم
پیرمردی که دست هایش پینه بسته و عصایی در دست دارد می گوید: خودم، پسرم و نوه ام اینجا کارگری کردیم. با دست محل زندگیش که خانه ای 2 طبقه است نشان می دهد می گوید این خانه 35 متری حاصل سال ها کارکردن ماست.
وی می خند و می گوید در آدرس ما زیر پونز هستیم . برخی نمی دانند ما هم هستیم اما قدمت اینجا حدود 100 سال است و سال ها این کوره ها محل درآمدی برای مردم شهر بودند.
وی عصایش را جابه جا می کند و می گوید: سال هاست این کوره ها از رونق افتاده اند و شبانه عده ای این کوره ها را یکی پس از دیگری تخریب می کند.
زنی به میان حرفش می دود و می گوید: شب ها از صدای خراب کردن این کوره ها با ترس از خواب بلند می شویم.
وی می گوید: نمی دانم با چه چیزی تخریب می کند ولی صدایش وحشتناک است.
کوره های 100 ساله که شبانه غیب می شوند
جلوتر می روم اما نکته قابل توجه این است که کوره ها یکی در میان تخریب شده اند و به قول اهالی شبانه برخی از کوره ها غیب شده اند.
تخریب کوره سوسن، مسعود، شجاعی و فشم
یکی از اهالی محل که 45 سال است در اسماعیل آباد زندگی می‌کند به خبرنگار فارس می‌گوید: در محله اسماعیل‌آباد بیشترین کوره پزخانه‌ها وجود دارد. در حال حاضر 3 کوره در محله اسماعیل‌آباد و یک کوره در محله دولت خواه از بین رفته است.
وی که محله را مثل کف دستش می شناسند می گوید:جالب است که این کوره‌پزخانه ها تقریبا در یک خیابان هستند و با طی مسیر می‌توان آنها را دید. کوره مسعود، شجاعی و سوسن در ضلع غربی و در ضلع جنوبی کوره فشم وجود داشت اما حالا تخریب شده است.
یکی دیگر از اهالی محل که مردی حدودا 70 ساله است، می‌گوید: تقریبا 100 سال پیش در دوران قاجار به خاطر اینکه این محل نزدیک به تهران بود این کوره‌ها را تاسیس کردند و اینجا به کوره پزخانه معروف شد.
این پیرمرد که قبلا کارگر کوره پزخانه بود و فعلا دستفروشی می‌کند، می گوید: زمین‌های اینجا نزدیک شهر ری بود و به دلیل خاک رسی که داشت، می‌توانستند از آن آجر درست کنند. در کنار کوره های آجر پزی، یک بخش قَمیل (انبار آجر) هم وجود دارد و این کوره ها در زمین‌های 100 ، 50 و 25 هزار متری واقع شده است.
وی ادامه می‌دهد: در داخل کوره‌ها خشت را می‌گذاشتند تا بپزد و در کنار این کوره‌ها لوله‌هایی قرار داشت تا دود را به بیرون هدایت کند. سوخت این کوره‌ها غالبا نفتی یا گازوئیلی بود و این حجم گاز باید از دودکش‌هایی با بلندی 50 تا 80 متر خارج می‌شد.
کوره های آجر پزی هویت محله هستند و وقتی مردم می خواستند آدرس بدهند به کور پزخانه اشاره می کردند. مسؤولان بارها وعده داده بودند که در آینده این منطقه قطب گردشگری تهران می‌شود اما در حال حاضر یکی یکی کوره ها در حال غیب شدن هستند.
فروش کوره های تاریخی به قیمت یک تا 3 میلیارد
در این محدوده حدود 23 کوره آجر پزی قرار داشت. محلی ها می گویند صاحبان کوره‌ها بسیاری از آنها را به قیمت حدود یک تا سه میلیارد فروختند. یکی از شهروندان می گویند عده‌ای سودجو زمین‌ها را خریداری کرده و با تغییر کاربری می خواهند ساخت و ساز کنند.
زنی که فرزندش را در آغوش گرفته می گوید: تقریبا از 10 تا 15 سال گذشته عملا این کوره پزخانه‌ها غیرفعال شده‌اند و به جای آن آپارتمان‌هایی ساخته شده است.
وی با دست آپارتمان های ساخته شده اشاره می کند و می گوید: می گویند قرار است بقیه کوره ها هم تخریب و به آپارتمان تبدیل شود.
وی ادامه می دهد: برخی مواقع بچه ها این جا فوتبال بازی می کنند اما مثل اینکه قرار است اینجا کلاً ساخت و ساز شود.جمعیت در اینجا زیاد است و جای بازی کودکان کم.
اهالی محله اسماعیل‌آباد از تخریب این کوره‌ها ناراحت هستند و می‌گویند معلوم نیست که عاقبت چه خواهد شد. برخی می‌گویند که شبانه بسیاری از این کوره‌ها را تخریب کرده‌اند.
یکی از اهالی می‌گفت که شب‌ها کوره‌ها را منفجر می‌کنند تا به راحتی تخریب شود و دیگری می‌گفت که با یکی از اعضای شورای شهر تهران صحبت کرده‌ایم و وی قول داده موضوع را در صحن شورا بررسی می‌کند.
شهردار سابق ناحیه 3: نمی توانم پاسخی به شما بدهم؛ موضوع حقوقی است
به سراغ طارمی شهردار سابق ناحیه 3 منطقه 19 رفتیم. وی عذرخواهی کرد و گفت نمی‌توانم پاسخی به شما بدهم. این موضوع حقوقی است و پیشنهاد می‌کنم از اداره حقوقی منطقه پیگیری باشد.
این کوره ها در مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی قرار دارد و حدود 2 دهه است که بلاتکلیف رها شده اند.
علی توکلی شهردار منطقه 19 تهران در این باره به خبرنگار فارس گفت: حدود 36 کوره آجر پزی با وسعت 140 هکتار به واسطه تصمیم مدیریت شهری وقت تهران در دهه 70 مبنی بر انتقال ضایعات فروشان و مشاغل مزاحم و آلاینده‌ها به بیرون شهر تعطیل شدند و اراضی این کوره‌ها که همگی در مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی است بلاتکلیف رها شد.
تغییر کاربری در دوران قبل صورت گرفت
وی ادامه داد: در دوره مدیریت شهری سابق تعدادی از این کوره‌ها توسط اشخاص حقیقی و حقوقی و نیز سازمان نوسازی شهرداری تهران تغییر کاربری به مسکونی داده شده و پروژه انبوه سازی مسکن در آن شکل گرفت.
شهردار منطقه 19 گفت: با تغییر مدیریت شهری و با توجه به نگاه ویژه به این اراضی که به عنوان اراضی ذخیره شهری تهران قرار گرفته است و نیز با توجه به اینکه این اراضی به اراضی بی‌دفاع شهری تبدیل شده بود و به عنوان تهدیدی برای توسعه منطقه محسوب می‌شود با رویکرد استفاده از این اراضی جهت تعریف پروژه‌هایی که به عنوان محرک توسعه منطقه باشند در دستور کار قرار گرفت.
یکی از کوره ها موزه آجر شود
وی ادامه داد: از این رو با توجه به بافت منطقه و کوره‌ها اولویت منطقه تعریف پروژه‌هایی با رویکرد تاریخ منطقه‌ای بود و به این شکل یکی از کوره‌ها را به عنوان موزه آجر پیشنهاد داد که مراحل تصویب و سایر اقدامات اجرایی در مسیر انجام است.
توکلی همچنین در خصوص سایر پروژه‌ها با توجه به اینکه در مالکیت اشخاص حقیقی است، گفت: منطقه در حال انجام مذاکرات جهت قانع کردن مالکین به تعریف پروژه تحت مالکیت خود است.
به گفته شهردار منطقه 19، با توجه به اینکه اراضی مذکور اراضی ذخیره شهری است قاعدتا هر گونه پیشنهاد و ارائه طرح مالکین می‌بایست به تصویب کمیسیون ماده 5 شهر تهران برسد.
هیچ مجوزی برای هیچ کوره ای در 2 سال گذشته صورت نگرفته است
وی تاکید کرد: هر گونه ساخت و ساز در کوره‌ها باید همراه با مصوبه کمیسیون ماده 5 و اخذ پروانه از سوی شهرداری منطقه باشد. که در دو سال اخیر هیچ مجوزی جهت هیچ کوره‌ای صادر نشده و متعاقبا ساخت وسازی هم صورت نگرفته است.
شهردار منطقه 19 تهران ادامه داد: کوره‌های آجرپزی همگی در مالکیت اشخاص حقیقی بوده و مالکین در خصوص هر گونه اقدام مبنی بر بازسازی یا نوسازی می‌بایست از شهرداری منطقه مجوز بگیرد.
شکایت در خصوص تخریب بدون مجوز/ادعای منطقه رد شد
شهردار منطقه 19 گفت: در خصوص تخریب بدون مجوز صورت گرفته در سال گذشته از سوی یکی از مالکان بلافاصله از سوی اداره حقوقی منطقه نسبت به این موضوع اعلام شکایت شد که با توجه به عدم ثبت میراث فرهنگی کوره‌ها و نیز اعلام مالک به دادگاه مبنی بر این موضوع و اینکه این سازه در حال تخریب بوده و ریزش ناگهانی آن ممکن بوده با تلفات جانی همراه باشد ادعای منطقه از سوی قاضی مربوطه رد شد.
برخی از کوره ها پارک شدند/نماد کوره در پارک حفظ شد
توکلی گفت: کوره های مذکور عمدتا در مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی قرار دارند و تعدادی از کوره‌ها به واسطه قرار گرفتن در طرح پارک 180 هکتاری ایرانیان از سوی شهرداری تهران تملک شده که در طرح پارک سازه کوره‌ها به عنوان نماد در این منطقه حفظ شده است.
اهالی منطقه معتقدند که بسیاری از این کوره شبانه تخریب می‌شود و مسؤولان مربوطه هم از کنار این موضوع بی‌تفاوت می‌گذرد.
فقط یکی از کوره ها حفظ می شود
حسن خلیل‌آبادی عضو شورای شهر تهران در این باره به خبرنگار فارس گفت:شهرداری منطقه برای این محدوده طرحی دارد که یکی از کوره‌ها را به عنوان ابنیه تاریخی حفظ کند و دیگر حفظ بقیه کوره‌ها ضرورت ندارد چرا که پهنه‌های زیادی را اشغال می‌کنند.
آسیب‌های نگهداری کوره‌ها
وی با بیان اینکه نگهداری کوره‌ها باعث ایجاد بنگاه‌های غیر ایمن برای افراد آسیب‌پذیر می‌شود گفت:به نظر می‌رسد یکی از کوره‌ها نیاز نیست که به عنوان نماد حفظ شود و کفایت می‌کند.
عضو شورای شهر تهران در پاسخ به این پرسش که بعد از تخریب کوره‌ها قرار است کاربری این زمینه‌ها چگونه باشد، گفت:به دلیل اینکه مقیاس زمین بزرگ است قرار است کاربری‌های مختلط داشته باشد و ترکیبی از کاربری مسکونی و فرهنگی باشد اما به دلیل اینکه مردم این منطقه سرانه کمی دارند احتمالا اولویت فرهنگی خواهد شد.
پهنه در برنامه سوم باید گردشگری باشد
عضو شورای شهر تهران گفت: در برنامه سوم توسعه پیش‌بینی کرده‌ایم که این پهنه گردشگری باشد و مردم بتوانند از آن استفاده بکنند.
مردی که حدودا 60 ساله به نظر می‌رسد می‌گوید:40 سال سن دارم کارگرم و از کودکی در اتاقک‌هایی که برای شب‌خوابی کارگران استفاده می‌شد زندگی می‌کردم از بچگی حاشیه‌نشینی را تجربه کرده‌ام برایم اسماعیا آباد هم محله زندگی بود هم کار. کودکی هم نکردیم.
وی می‌گوید چند سالی است که کوره‌های آجرپزی بسته شده است و ما هم به صورت روزمزد در جاهای دیگر کار می‌کنیم البته کار خیلی کم است و بیشتر روزها بیکار هستیم.
وی ادامه می دهد: وقتی این کوره‌های آجرپزی تعطیل شد میلیون‌ها کارگر آجرپزی بیکار شدند اما دیگر چاره‌ای نبود باید می‌رفتیم.
وی با دست کوره‌پزخانه‌ها را نشان می‌دهد و می‌گوید زمانی اینجا می‌توانستیم نان در بیاوریم اما حالا عده‌ای آن را تخریب کرده اند.
به عقب برمی‌گردیم در دوره قبلی مدیریت شهری موضوع محله دولتخواه و اسماعیل‌آباد مورد بحث و بررسی قرار گرفت. قرار بود تغییرات کاربری با اولویت فرهنگی در این محدوده ایجاد شود.
نشست‌های متعددی با حضور شورایاران ، مدیران محله و اعضای شورای شهر تهران برگزار شد و قرار شد در نهایت اقداماتی صورت گیرد و تغییراتی در امر ساماندهی صنایع و مشاغل مزاحم در منطقه ایجاد شود.
طبق مصوبات آن دوره قرار بود که یک ایستگاه آتش‌نشانی در محله دولتخواه شمالی ایجاد و همچنین سه ایستگاه آتش‌نشانی در محدوده سه محله همجوار دولتخواه دولتخواه جنوبی، شمالی و اسماعیل‌آباد ایجاد شود و همچنین قرار شد بحث مسائل حمل و نقلی نیز برطرف شود.
قرار بود در این محدوده مجموعه ورزشی‌های چند منظوره ز مین‌های چمن اختصاص پیدا کند همچنین شبکه فاضلاب شهری ایجاد شود.
پرویز سروری عضو شورای چهارم شهر تهران در این باره گفته بود که کوره پزخانه‌های منطقه 19 فرصت مناسبی بر ای سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی هستند.
وی ادامه داد: بیشترین تعداد کوره‌پزخانه‌ها در این منطقه واقع شده که خود یک تهدید محسوب می‌شود اما در صورتی که بتوان از مردم حمایت و تسهیلات تشویقی را برای سرمایه‌گذاری اقتصادی فراهم کرد این خدمات را می‌توان به یک فرصت تبدیل کرد.
منطقه ظرفیت دارد؛پایلوت مهندسی نوین شهری
به گفته عضو شورای چهارم شهر تهران این منطقه به دلیل کاربری‌های مناسبی که می‌توان برای آن تعریف کرد این ظرفیت را دارد که یک پایلوت در مهندسی نوین شهری باشد و با این امر می‌توان فاصله شمال و جنوب را تا حدی کاهش داد.
باید برای تغییر کاربری این کوره‌پزخانه‌ها فکری کرد
بر اساس این گزارش، مرتضی طلایی نایب رئیس شورای چهارم شهر تهران و رئیس چهارمین دوره ستاد شورایاری‌ها در این باره امروز به خبرنگار فارس گفت:این کوره‌پزخانه‌ها جز حاشیه تهران بودند و یک محیط کارگری بود که خرد خرد به محل سکونت تبدیل شد.
وی با تأکید بر این موضوع که در جمع‌آوری این کوره‌پزخانه‌ها شکی وجود ندارد گفت: باید برای تغییر کاربری این کوره‌پزخانه‌ها فکری کرد.
عضو شورای چهارم شهر تهران به مناره‌های این کوره‌پزخانه‌ها اشاره کرد و گفت: باید برای جمع‌آوری آنها مطالعه و طرح خاصی در نظر گرفت و مطابق نیازهای منطقه برای آنها برنامه‌ریزی کرد.
کوره ها بخشی از هویت منطقه هستند
وی با تأکید بر این موضوع که مناره‌ها بخشی از هویت منطقه هستند گفت:باید این هویت حفظ شود و المان‌هایی برای آیندگان در نظر گرفته شود و حوزه میراث باید در این زمینه ورود کند و نباید این محدوده به کاربری‌های توسعه‌‌ای، مسکونی،تجاری و اداری تبدیل شود.
عضو سابق شورای شهر تهران با تأکید بر این موضوع که باید به نیاز منطقه توجه کرد و در جهت رفاه مردم اقداماتی صورت گیرد گفت: باید کاربری آن فرهنگی باشد و از فرصت پیش آمده به نفع مردم استفاده کرد.
بر اساس این گزارش، اهالی اسماعیل‌آباد و دولتخواه از تخریب کوره‌پزخانه‌ها نگران هستند و همچنین معتقدند که قرار است به جای این کوره‌پزخانه‌ها آپارتمان‌هایی ساخته شود. البته شهرداری منطقه این موضوع را رد می‌کند و تأکید دارد هرگونه ساخت و ساز باید با مجوز شهرداری صورت گیرد. این کوره‌پزخانه‌ها که قدمتی 100 ساله دارند نحوه تولید آجر در تهران قدیم را نشان می‌‌دهند.
