رشد 60.7 درصدی درآمدهای نفتی دولت در سایه تحریم ها؛ دلیل عمده این افزایش درآمد چیست؟

به تازگی آمار دخل و خرج‌های دولت در چهار ماهه نخست سال جاری توسط بانک مرکزی منتشر شده است. این آمار‌ها نشان می‌دهند، در چهار ماهه نخست سال جاری، میزان درآمد‌های نفتی دولت به شکل چشمگیری افزایش یافته است. علیرغم افتادن سایه تحریم‌های نفتی بر اقتصاد ایران، دلیل عمده این افزایش درآمد‌های نفتی چه بوده است؟

به گزارش تابناک، نفت و درآمدهای حاصل از آن، همواره نقش مهمی در اقتصاد ایران داشته اند؛ هرچند سال ها تلاش شده است، به نوعی اقتصاد ایران از این موهبت خدادادی جدا و نقش آن در اقتصاد کمرنگ تر شود، باز هم آن گونه که باید نتوانسته ایم از درآمدهای نفتی فاصله بگیریم و همواره به این ماده سیاه با ارزش وابسته بوده ایم. آن قدر به درآمدهای نفتی وابسته هستیم که همواره سالانه برای میزان صادرات و قیمت آن در بودجه، ساعت ها دولتمردان و نمایندگان مجلس چانه زنی می کنند.

برای تصویب بودجه سال 1397 نیز همین چانه زنی ها وجود داشت و سرانجام نمایندگان مجلس تصویب کردند که میزان درآمدهای نفتی ایران در بودجه سال 1397، 107.5 هزار میلیارد تومان باشد. تحقق این میزان درآمدهای نفتی مشروط بر این بود که اولاً تحریم های نفتی علیه کشورمان اعمال نشود و ثانیاً دولت بتواند روزانه دو میلیون و 410 هزار بشکه در روز با قیمت برآوردی 55 دلار به ارزش هر دلار 3854 تومان به فروش برساند.

با آغاز سال جاری، زمزمه های خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه سال جاری افزایش یافت و سرانجام دونالد ترامپ، رئیس جمهور این کشور در هجدهم اردیبهشت ماه 1397 رسماً اعلام کرد که آمریکا از برجام خارج شد. دونالد ترامپ اعلام کرد که تمام تحریم ها علیه ایران در مدت 90 روزه و 180 روزه باز خواهند گشت و تمامی کشورها باید از این تحریم ها حمایت کنند و در صورت حمایت نکردن از تحریم های ایران، شامل تحریم های آمریکا خواهند شد.

این تحریم های آمریکا فروش نفت ایران را نیز نشانه رفته بودند و آمریکا اعلام کرد که تحریم های نفتی ایران از سیزدهم آبان 1397 آغاز می شود و در مدت شش ماه فرصتی که بین اعلام خروج آمریکا از برجام تا اجرای تحریم های نفتی ایران فرصت وجود دارد باید کشورهای خریدار نفت ایران به مرور، خرید نفت خود از ایران را به صفر برسانند. از این روی، کشورهایی مانند هند، کره جنوبی، ژاپن و … شروع به کاهش خرید نفت خود از ایران کردند. در این شرایط پیش بینی می شد که درآمدهای نفتی ایران بعد از خروج آمریکا از برجام تا زمان اعمال تحریم های نفتی به شدت کاهش یابد، اما آمارهای منتشره در بانک مرکزی، خلاف این پیش بینی را نشان می دهد.

به تازگی آمار دخل و خرج های دولت در چهار ماهه نخست سال جاری توسط بانک مرکزی منتشر شده است. این آمارها نشان می دهند، در چهار ماهه نخست سال جاری میزان درآمدهای حاصل از نفت و فرآورده های نفتی دولت 41.9 هزار میلیارد تومان بوده که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، 60.7 درصد رشد داشته است. همچنین آنچه برای درآمدهای حاصل از نفت و فرآورده های نفتی برای چهار ماهه نخست سال جاری در بودجه سال 97 مصوب شده، 34.3 هزار میلیارد تومان بوده است که همان گونه که ملاحظه شد، رقم محقق شده (41.9 هزار میلیارد تومان) بسیار بیشتر از رقم مصوب بوده است.

حالا پرسش این است: دلیل عمده این افزایش درآمدهای نفتی ایران در چهار ماهه نخست سال جاری چه بوده است؟

برای پاسخ به این پرسش به مصاحبه محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در مورخه 5 تیر 1397 مراجعه می کنیم؛ هر چند نوبخت در این مصاحبه، آمارهای نفتی برای سه ماهه نخست سال را ارائه نمود، می توان با کمی اغماض آن را برای چهار ماهه ابتدایی سال نیز درست دانست.

نوبخت در این مصاحبه عنوان نمود: بر اساس گزارش های رسمی، خوشبختانه ما در سه ماهه نخست سال جاری، توانستیم روزانه دو میلیون و 550 هزار بشکه نفت صادر کنیم و این در حالی بود که در بودجه برای صادرات نفت، روزانه دو میلیون و 410 هزار بشکه در نظر گرفته شده بود. همچنین خوشبختانه در حالی که در بودجه قیمت فروش هر بشکه نفت 55 دلار در نظر گرفته شده بود، ما توانستیم بر اساس رخدادهای اخیر، هر بشکه نفت را در ماه نخست سال، بین 62 تا 63 دلار به فروش برسانیم و در دو ماهه دیگر سال نیز هر بشکه نفت خام را 71 دلار بفروشیم.

بنابراین در سایه تهدید و تحریم های نفتی، ایران توانسته است هم به لحاظ میزان صادرات نفت روزانه و هم به لحاظ میزان فروش هر بشکه نفت موفق عمل کند. باید منتظر ماند و دید، برنامه های دولتمردان برای مقابله با تحریم نفتی که از سیزدهم آبان 1397 آغاز می شود چه خواهد بود.