خروج آمریکا از سوریه؛ تثبیت اسد و خیانت به کردها

خروج غیر منتظره ایالات متحده از سوریه با تصمیم دونالد ترامپ واکنش‌های فراوانی را در داخل و خارج این کشور برانگیخته است. تاکنون دو مقام ارشد نظامی آمریکا پس از این تصمیم از سمت‌های خود استعفا داده اند. اما ترامپ از تصمیم خود دفاع می‌کند. بسیاری معتقدند خروج آمریکا از سوریه به سود ایران، روسیه و ترکیه است. اما برخی هم معتقدند این خروج لزوما به سود ایران نیست و باعث افزایش فشار‌ها بر ایران می‌شود.

تصمیم غیرمنتظره ترامپ برای خروج از سوریه انتقادهای فراوانی را برانگیخته است

به گزارش فرارو، پس از استعفای ژنرال متیس وزیر دفاع آمریکا در پی تصمیم دونالد ترامپ برای خروج نیرو‌های این کشور از سوریه، برت مک گورک نماینده آمریکا در ائتلاف جهانی برای شکست داعش نیز از سمت خود کناره گیری کرد. برت مک‌گورک در نامه کناره‌گیری خود نوشته داعش هنوز شکست نخورده و خروج زودهنگام نیرو‌های آمریکایی به این گروه اجازه می‌دهد تا دوباره پا بگیرد.

همچنین بسیاری از اعضای کنگره آمریکا و سیاستمداران برجسته این کشور از تصمیم ترامپ انتقاد کرده اند. از جمله سناتور جمهوری‌خواه لیندسی گراهام که از حامیان ترامپ به‌شمار می‌رود، گفته است: “وقتی آمریکا از سوریه خارج می‌شود، ما خیلی ساده این کشور را به روسیه و ایران و به ویژه ایران تحویل می‌دهیم.”

همچنین شش سناتور در نامه‌ای به دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور نسبت به تصمیم او مبنی بر خروج نیرو‌های آمریکایی از سوریه ابراز نگرانی کرده و از او خواستند که در این تصمیم تجدیدنظر کند.

حتی مقامات اسرائیلی هم از تصمیم ترامپ ابراز نگرانی کردند. در حالی که نتانیاهو گفته است اسرائیل تصمیم ترامپ در مورد خروج نیرو‌های نظامی آمریکا از سوریه را بررسی خواهد کرد، برخی از مقامات اسرائیلی از این تصمیم شگفت‌زده شده و گفته‌اند خروج آمریکا از سوریه هم به نفع ایران و بشار اسد است و هم به ترکیه کمک می‌کند که کرد‌های شمال سوریه را سرکوب کند.

ییسرائل کاتز، وزیر راه و ترابری، که وزیر اطلاعات اسرائیل هم هست درباره تصمیم آمریکا گفت: «این عقب‌نشینی وضعیت امنیتی سوریه را وخیم‌تر و دسترسی رژیم ایران به سوریه از طریق راه زمینی را آسان‌تر خواهد کرد.»

دیگر متحدان آمریکا نیز به انتقاد از این تصمم پرداختند. فلورانس پارلی وزیر دفاع فرانسه گفته است: «ما در این تحلیل که داعش نابود شده است با آمریکایی‌ها هم نظر نیستیم. این تصمیمی بسیار مهم از سوی آمریکایی هاست و به نظر ما این کار (نابودی داعش) باید به اتمام برسد.»

بریتانیا و آلمان هم که متحدان ایالات متحده آمریکا در مبارزه علیه داعش به شمار می‌روند و کشورهایشان مورد حمله اعضای این گروه قرار گرفته است، نگرانی شان را از خروج نیرو‌های آمریکایی از سوریه پنهان نکرده‌اند.

پیشتر ترامپ پس از اعلام خروج نیرو‌ها از سوریه گفت: “آمریکا تمایلی ندارد پلیس خاورمیانه باشد.” او افزود: «دولت‌های روسیه، ایران و سوریه از خروج نظامیان آمریکایی خوشحال نیستند، چون اکنون باید با داعش و سایر دشمنان خود بدون کمک ما بجنگند.»

روز گذشته نیز در پی استعفای برت مک‌گورک، دونالد ترامپ از دستور بحث برانگیز ش دفاع کرد و مک‌گورک را به طور تلویحی به خودنمایی متهم کرد.

دونالد ترامپ در شبکه توییتر نوشت: “مک‌گورک که من او را نمی‌شناسم را باراک اوباما در سال ۲۰۱۵ منصوب کرد. او باید در ماه فوریه دولت را ترک می‌کرد، اما پیش از ترک دولت، الان استعفا داده است. خودنماست؟ ”

او همچنین رسانه‌ها را به بزرگ جلوه دادن ماجرا متهم کرد.

ترامپ پیش از این در توییتر نوشته بود که آمریکا در ابتدا قرار بوده فقط سه ماه در سوریه نیرو داشته باشد و “آن هفت سال پیش بود – ما هرگز سوریه را ترک نکردیم.”

او نوشت: «وقتی که من رئیس جمهور شدم داعش مهار نکردنی بود. الان داعش عمدتا شکست خورده و کشور‌های منطقه از جمله ترکیه باید بتوانند به راحتی به حساب بقایای آن برسند. سربازان ما به وطن باز می‌گردند.»

با وجود اینکه ادعا‌های ترامپ ایران، ترکیه و روسیه از تصمیم او برای خروج نیرو‌های آمریکا از سوریه استقبال کردند. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از سوریه را تصمیمی «درست» ارزیابی کرد و گفت که دونالد ترامپ درست می‌گوید ما ضربه‌هایی جدی به داعش در سوریه وارد کرده‌ایم.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به انتشار خبر خروج نیرو‌های آمریکایی از سوریه گفت ورود و حضور این نیرو‌ها در منطقه از ابتدا اقدامی اشتباه و تنش‌زا بوده است.

نیروهای کرد در شمال سوریه به عنوان بازوی نظامی آمریکا عمل می کردند

خیانت آمریکا به کرد‌های سوریه؟
اما یکی از مهمترین مسائل پیرامون خروج آمریکا از سوریه، وضعیت کرد‌های سوریه است. آمریکا در مبارزه با داعش از نیرو‌های کرد سوریه استفاده کرد، آن‌ها را تجهیز نمود و آموزش داد. ایالات متحده همیشه از کرد‌ها حمایت کرده، اما با خروج ناگهانی از سوریه به نظر می‌رسد پشت کرد‌ها را خالی کرده است.

شاید از همین منظر است که ترکیه با وجود مخالفت با بشار اسد از خروج متحد خود یعنی آمریکا از سوریه حمایت کرده است. ترکیه یگان‌های مدافع خلق شاخه نظامی کرد‌های سوریه را تروریست و همدست پ. ک. ک. می‌داند و از این جهت بار‌ها به مناطق شمالی سورسه حمله کرده و اخیرا هم به دنبال تدارک یک حمله دیگر درشمال سوریه و شرق فرات بود.

اردوغان پس از تصمیم آمریکا در این باره گفت: «هفته گذشته ما تصمیم گرفتیم در نواحی شرقی رودخانه فرات یک عملیات نظامی تهاجمی انجام دهیم. مکالمه تلفنی با پرزیدنت ترامپ، تماس‌های دیپلمات‌ها و مقامات امنیتی دو کشور و تصمیم اخیر آمریکا باعث شد که ما کمی دیگر صبر کنیم.»

رییس جمهور ترکیه افزود: «ما تا زمانیکه پیامد‌های خروج نظامیان آمریکایی مشخص شود عملیات نظامی در نواحی شرقی رودخانه فرات را به تاخیر می‌اندازیم.» او در عین حال تاکید کرد “این دوره انتظار نامحدود نخواهد بود. ”

با خروج نیرو‌های آمریکایی از سوریه ترکیه این فرصت را دارد که کرد‌هایی که دیگر چتر حمایتی آمریکا را ندارند، تحت فشار قرار دهد همچنین دیگر این کشور نگران ایجاد خلایی در شمال سوریه است که باعث شود از سوی کرد‌ها مستقل از آمریکا عمل کنند و گروه‌های تروریستی دیگر از این خلا استفاده نموده و قدرت بگیرند.

در طرف دیگر داستان رهبران نیرو‌های کرد از آمریکا خواسته اند در تصمیم خود تجدید نظر کند. در همین راستا قرار است دو رهبر ارشد سیاسی کرد‌های سوریه نیز برای مذاکره درباره عقب‌نشینی نیرو‌های آمریکایی از آن کشور و تهدید‌های نظامی ترکیه به پاریس سفر کنند.

خالد عیسی، نماینده روژاوا (کردستان سوریه) در پاریس به خبرگزاری فرانسه گفته است که دو رئیس مشترک شورای سوریه دموکراتیک، ریاض دارار و الهام احمد جمعه ۲۱ دسامبر / ۳۰ آذر به پاریس خواهند رفت. به نظر می‌رسد کرد‌های سوریه پس از خروج آمریکا دست به دامن فرانسه شده اند. دفتر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه تأیید کرده است که رهبران کرد با دولت فرانسه رایزنی خواهند کرد.

پیشتر کرد‌های سوری معترض به تصمیم ترامپ و تهدید‌های ترکیه پنج‌شنبه در شهر رأس العین (الحسکه) در نزدیکی مرز سوریه با ترکیه راهپیمایی کردند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، معترضان معتقدند که ایالات متحده در حال وانهادن آن‌ها است و به آن‌ها خیانت کرده است.

ستاد فرماندهی نیرو‌های دموکراتیک سوریه پنج‌شنبه در بیانیه‌ای از دولت آمریکا خواست در تصمیم‌اش تجدید نظر کند: «تصمیم به خروج نیرو‌ها مستقیماً آخرین تلاش‌ها برای شکست گروه‌های تروریستی را تضعیف می‌کند و دلالت‌هایی جدی برای ثبات و صلح جهانی خواهد داشت. عقب‌کشیدن نیرو‌ها در چنین شرایطی به ایجاد یک خلاء سیاسی و نظامی در منطقه می‌انجامد و مردم را در چنگال نیرو‌های دشمن رها خواهد کرد.»

این بیانیه هشدار داده بود که تصمیم کاخ سفید برای بیرون‌بردن نیرو‌های آمریکایی از شمال و شرق سوریه تأثیر منفی بر جنگ علیه تروریسم خواهد داشت و امکان سیاسی و نظامی برای احیای قدرت داعش را فراهم خواهد کرد.

رایزنی‌ها در پاریس بر تهدید‌های نظامی ترکیه علیه مناطق کردنشین شمال سوریه متمرکز خواهند بود. نیرو‌های کرد سوری پنج‌شنبه اعلام کردند که اگر ترکیه به آن‌ها حمله کند، جنگ با داعش را رها خواهند کرد.

به گزارش نیویورک‌تایمز، مقام‌های ارتش آمریکا و تحلیل‌گران جنگ سوریه گفته‌اند که داعش هنوز ۲۰ تا ۳۰ هزار سرباز در عراق و سوریه دارد و اغلب آن‌ها مخفی شده‌اند.

فرانسه که عضوی از ائتلاف بین‌المللی ضد داعش است، با نیرو‌های دموکراتیک سوریه در نبرد با داعش همکاری می‌کند. یک دستیار مکرون به خبرگزاری فرانسه گفته است که پاریس دغدغه‌های مشابهی با نیرو‌های کرد شمال سوریه دارد و نگران حمله احتمالی ترکیه و توقف جنگ با داعش است.

گزارش‌هایی از وعده فرانسه برای بر عهده گرفتن نقش آمریکا و حمایت از کرد‌ها در برابر حمله احتمالی ترکیه منتشر شده است. این گزارش‌ها رسماً تأیید نشده‌اند.

عمر البشیر هفته گذشته در سفری غیر منتظره به دمشق رفت

اسد و بازگشت به آغوش اعراب
خروج ایالات متحده آمریکا از سوریه در کنار اتفاق مهم دیگری رخ داده است. هفته گذشته عمر البشیر رییس جمهور سودان به سوریه رفت و با بشار اسد دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار پالس‌های مثبتی از دو طرف برای بهبود روابط اعراب و سوریه صادر شد.

رهبران دو کشور خواستار فعال شدن تمام توانایی‌های بالقوه کشور‌های عرب به نفع شهروندان جهان عرب شدند. رئیس جمهوری سودان گفت: “تضعیف سوریه به تضعیف جهان عرب منجر می‌شود.”

بشار اسد هم خواستار از سرگیری و عادی‌سازی روابط دوجانبه مانند سال‌های قبل از جنگ داخلی در سوریه شد.

دیدار عمر البشیر از سوریه، نخستین دیدار رهبر یک کشور عضو اتحادیه عرب از این کشور جنگ‌زده در هفت سال گذشته و از زمان آغاز ناآرامی‌ها به شمار می‌رود. عمر البشیر روابط خوبی با عربستان دارد.

برخی تحلیلگران مسائل منطقه‌ای این دیدار را به مثابه یک دگرگونی در روابط جهان عرب گزارش کرده اند.

پس از سفر عمر البشیر به سوریه قرار است برهم صالح رییس جمهوری عراق نیز عازم دمشق شود و با بشار اسد دیدار و گفتگو کند. از سوی دیگر اردن نیز تحرکات دیپلماتیک خود با سوریه را افزایش داده است.

به این ترتیب نشانه‌های برای بهبود روابط بین سوریه و کشور‌های عرب منطقه وجود دارد. سوریه چند سالی است به جز عراق با کمتر کشور عربی روابط حسنه دارد. حالا با اتفاقات اخیر به نظر می‌رسد اعراب آرام آرام در حال پذیرش سوریه به رهبری بشار اسد هستند.

سرنوشت کرد‌ها و اسد
حالا سوال این است با این تحولات سرنوشت کرد‌های سوریه و همچنین رهبر سوریه یعنی بشار اسد چه می‌شود؟ پیشتر کشور‌های عربی به رهبری عربستان و ترکیه و ائتلاف غربی ضد داعش به رهبری آمریکا زیر بار ابقای اسد نمی‌رفتند، موضوعی که به نظر می‌رسد اکنون برای آن‌ها قابل پذیرش شده است.

از طرف دیگر تکلیف کرد‌های چه می‌شود آیا آن‌ها تحت حاکمیت دولت سوریه قرار می‌گیرند، یا خودمختاری کنونی حفظ می‌کنند؟

دکتر علی بیگدلی تحلیلگر مسائل خاورمیانه دراین باره به فرارو گفت: «مثلث آمریکا، اسرائیل و عربستان به این نتیجه رسیده اند که فشار را از روی بشار اسد بردارند و او را حفظ کنند. به این دلیل که بشار اسد و دولت سوریه تهدیدی برای اسرائیل نیست و از طرف دیگر اینکه با کمال میل حاضر است به دنیای عرب باز گردد. در ملاقات عمر البشیر با اسد، البشیر از او پرسید چرا از دنیای عرب فاصله گرفتی؟ و اسد پاسخ داد من هیچ وقت فاصله نگرفتم، ولی به سرعت به سمت دنیای عرب باز می‌گردم.»

به عقیده این تحلیلگر مسائل بین الملل “محور تصمیم گیری‌های اخیر، سرنوشت بشار اسد است، او بر مسند قدرت خواهد ماند و احتمالا تغییری هم در قانون اساسی سوریه به وجود نخواهد آمد؛ بنابراین فشار جامعه بین الملل از روی سوریه برداشته می‌شود. به نظر می‌رسد این فشار به ایران منتقل می‌گردد. ”

بیگدلی درباره سرنوشت نیرو‌های کرد سوریه در شمال این کشور گفت: «قرار بر این است که نیرو‌های نظامی کرد سوریه جذب ارتش سوریه شوند. این برای ترکیه هم خوب خواهد بود. از سوی دیگر سوریه یکدست با حاکمیت ملی تثبیت شده به سود پوتین هم هست.»

او تاکید کرد: «کرد‌ها در شرایط کنونی هیچ راهی ندارند جز اینکه جذب ارتش سوریه شوند. با این اتفاق حاکمیت ملی سوریه هم تثبیت می‌شود و ترکیه نیز خیالش کمی از شمال سوریه راحت خواهد شد.»

این تحلیلگر مسائل سیاسی معتقد است “این وضعیت البته به سود ایران نیست. به دلیل اینکه با بازگشت بشار اسد به دنیای عرب ممکن است موقعیت ایران در سوریه تضعیف شود که در این حالت روابط ایران و حزب الله هم تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.”

او افزود: “تمام مشکل اسد این بود که از دنیای عرب فاصله گرفت، بازگشت اسد به دنیای عرب با حمایت پوتین و روسیه هم همراه خواهد بود.”