ترامپ پنج روز دیگر چه می‌کند؟

شمارش معکوس آغاز شده است. جهان چشم انتظار دیدن تصمیم دونالد ترامپ درباره یکی از بزرگترین توافق‌های تاریخ بین‌الملل است. ترامپ تا کنون بار‌ها دشمنی خود با برجام را نشان داده است و بعید نیست که پنج روز دیگر آمریکا را از توافق هسته‌ای خارج کند. با این حال برخی مقامات اروپایی در تلاشند که ترامپ را قانع کنند که در توافق هسته‌ای باقی بماند. درباره احتمال موفقیت آن‌ها یا عملی شدن وعده انتخاباتی رئیس جمهور آمریکا فرارو نظر دو تحلیل‌گر مسائل بین الملل را جویا شده است.

ترامپ مدیون اسرائیل است نه تاثیرپذیر از اروپا
علی بیگدلی، سیاست خارجی در گفت و گو با فرارو می‌گوید: ترامپ آدمی نیست که تحت تاثیر اروپایی‌ها قرار بگیرد. ترامپ خود را مدیون کسانی می‌داند که او را سر کار آورده اند. قوی‌ترین نهادی که ترامپ را سر کار آورد لابی‌های یهودی هستند. فشاری هم که عربستان سعودی بر آمریکا وارد می‌کند به گونه‌ای است که رفت و آمد کسانی مثل آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه یا بوریس جانسون وزیر خارجه بریتانیا بر روی ترامپ تاثیرگذار نیست.

این تحلیل گر مسائل بین‌الملل ادامه می‌دهد: اتحادیه اروپا قرار بود به خاطر موضوع موشکی و مسائل منطقه‌ای ایران را تحریم کند. این دو موضوع هیچ ارتباطی به برجام ندارند. همین بی ارتباط بودن می‌توانست توجیهی برای تحریم ایران باشد، اما اتحادیه اروپا چنین کاری انجام نداد. مکرون در ملاقات با ترامپ پیشنهاد داد برجام دو بخش شود، ابتدا تا سال ۲۰۲۵ ادامه داشته باشد و دیگر آنکه بعد از سال ۲۰۲۵ توافق دیگری که انتهایی برای آن وجود نداشته باشد نوشته شود. مسائل دیگری که مکرون در ملاقات خود با ترامپ مطرح کرده بود موشک‌ها و خروج ایران از منطقه خلیج فارس بود.

ارتباط خود را با یمن قطع کنیم
بیگدلی می‌گوید: اگر اتحادیه اروپا تاکنون گامی برنداشته ایران نیز هیچ گونه اقدام عملی نداشته است. ما نیز به اروپایی‌ها امتیازی نداده ایم که بتوانیم جای پای خود را سفت‌تر کنیم. ما تاکنون فقط به تکرار حرف‌هایی پرداخته ایم که مقامات ایران قبلا آن‌ها را بیان کرده بودند. اما یکی از راه‌هایی که در برابر ایران قرار دارد دست زدن به اقدام عملی است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است اگر ما بخواهیم بنشینیم همه توپ‌ها را در آغوش خود بگیریم و در عین حال دنبال امتیاز از طرف مقابل باشیم راه غلطی می‌پیماییم. یکی از راه‌های ممکن برای ایران آن است که از یمن جدا شویم و وزارت خارجه مان نیز اعلام کند که هیچ گونه ارتباطی حتی ارتباط مستشاری با یمن نداریم. در این صورت می‌توانیم توقعات خود را نسبت به اتحادیه اروپا بالا ببریم. اما اینکه بخواهیم در یک نقطه بنشینیم به معنی آن است که آینده تاریکی پیش روی خود خواهیم داشت.

بعضی مسئولین حرف‌های غیرعملی می‌زنند
بیگدلی با انتقاد از این گفته مقامات که ایران آمادگی دارد ظرف یک هفته سانتریفیوژ‌های خود را دوباره راه بیندازد می‌گوید: اگر این گفته مسئولان عملی شود دوباره تحریم‌ها برمی گردد. سانتریفیوژ‌های ما در حال چرخیدن بودند و تحریم‌ها جلوی چرخیدن سانتریفیوژ‌ها را گرفت. با وضعیت آشفته‌ای که در جامعه وجود دارد شورش‌هایی که زیرپوستی عمل می‌کند اگر سانتریفیوژ‌ها دوباره راه بیفتد به وضعیت سابق برمی گردیم. این گونه صحبت‌هایی که مسئولین می‌کنند عملی نیست. اتحادیه اروپا هم علیه ایران تحریم خواهد کرد. اما اکنون اتحادیه اروپا دست به تحریم علیه ایران نمی‌زند، چرا که خود را متعهد کرده است که تا سال ۲۰۲۵ برجام را حفظ می‌کند. گزارش‌های آژانس نیز تایید کننده پایبندی ایران به حفظ برجام است. به این ترتیب در وضعیت فعلی راهی برای شکستن برجام توسط اتحادیه اروپا نیست، اما اگر ایران بخواهد اشتباه کند و به وضعیت قبل از برجام برگردد اتحادیه اروپا هم می‌تواند به بهانه برهم زدن توافق هسته‌ای تحریم‌های خود را علیه ایران دوباره اعمال کند.

خروج یا ماندن در برجام فرقی به حال وضعیت کنونی نمی‌کند
فریدون مجلسی، دیگر تحلیلگر مسائل بین الملل نیز به فرارو می‌گوید: اینکه ترامپ از برجام خارج شود یا نه، فرق چندانی به حال وضعیت معلق کنونی ایران نمی‌کند. ترامپ از روز اولی که سر کار آمده، توانسته ظرفیت اقتصادی بین المللی ایران را در حالت تعلیق درآورد، به طوری که دنیا نمی‌داند که آیا او قصد حمله نظامی به ایران دارد، در سوریه پاسخ ایران را خواهد داد و یا آنکه تحریم‌های گذشته علیه ایران را از سر می‌گیرد و آن‌ها را تشدید می‌کند. همه این‌ها در شرایطی است که آمریکا برجام را تمدید کرده است، اما این تعلیق‌ها به جای خود هستند و کشور‌های ثالث نیز جرات نمی‌کنند در چنین شرایطی بخواهند در ایران سرمایه گذاری کنند. به این ترتیب عملا یک جور تعطیلی همکاری اقتصادی با ایران به وجود می‌آید. البته کشور بزرگی مثل چین که از ایران نفت می‌خرد و به ایران بدهکار می‌شود. این امکان برای ایران به وجود می‌آید که بتواند با یوان معامله کند.

مساله اصلی اسرائیل است
مجلسی معتقد است وضعیت کنونی یک تعلیق دوجانبه است. او می‌گوید: درست است که مقامات دیپلماتیک ایران سعی خود را به کار می‌بندند که مساله را با صلح و آرامش حل و فصل کنند، اما روابط خارجی در ایران فقط توسط دیپلماسی ایران اداره نمی‌شود. مقامات نظامی هم مرتبا برای این تعلیق می‌کوشند، اعلام جنگ می‌کنند و بر روی نابودی اسرائیل تاکید می‌کنند. در حالی که اساسا کل دعوا بر سر مساله اسرائیل است و آمریکا خودش با ایران مساله‌ای ندارد. به اعتقاد این تحلیل گر مسائل سیاسی تا زمانی که مساله اسرائیل وجود دارد، چنین مسائلی حول سیاست خارجه ایران وجود دارد. او می‌گوید کسانی که معتقدند ما می‌توانیم کار اسرائیل را یک سره کنیم یا باید وارد عمل شوند یا آنکه از اعراب به این صورت حمایت کنند که آنچه خود می‌دانند برای خود رقم بزنند.