طرحهای “کلان مقیاس” جایگزین پولپاشی‌های بی ثمر دولت برای اشتغال
در حالی اخیرا دولت از اجرای طرح اعطای تسهیلات به بنگاههای کوچک و متوسط خبر داده است، که مرکز پژوهش های مجلس از انحراف ۹۰ درصدی طرحهای مشابه پیشین پرده برداشته است.
خبرگزاری تسنیم-تقریبا همه دولت های بعد از جنگ یک طرح “پولپاشی برای اشتغال” دارند. طرح ضربتی اشتغال دولت اصلاحات، طرح های بنگاههای زودبازده و مسکن مهر محمود احمدی نژاد و طرح اعطای تسهیلات به بنگاه های کوچک و متوسط حسن روحانی از جمله این طرح هاست. وجه مشترک تقریبا همه این طرح ها- مگر یکی- انحراف بسیار بالای تسهیلات اعطایی است. مثالا طرح بنگاه های زودبازده از دید گزارش مرکز پژوهشهای مجلس بیش از 90 درصد انحراف داشت. حتی موافقین این طرح هم تا 60 درصد انحراف خرج کرد منابع را قبول دارند. همین اعداد و ارقام کمابیش برای طرح ضربتی اشتغال دولت اصلاحات هم برقرار است. علیرغم نبود آمار دقیق از میزان انحراف طرح در حال اجرا تسهیلات بنگاه های کوچک و متوسط، نشانه های آشکار از انحراف منابع این طرح هم هویداست. طرفه آن که بناست در فاز دوم این طرح 50 هزار میلیارد تومان دیگر به بنگاه های کوچک و متوسط وام داده شود. دلیلی وجود ندارد که این 50 هزار میلیارد سرنوشتی بهتر از همتایان قبلی خود داشته باشد.
موضوع آن قدر مهم است که اخیرا حتی رهبر انقلاب هم بخشی از یک سخنرانی خود را به این موضوع اختصاص داده بود و پرسیده بود چرا همه طرح های اشتغال زایی با تزریق اعتبار شکست می خورد؟
در این طرحها یک استثنا البته باقی است: مسکن مهر. میزان انحراف منابع این طرح بسیار اندک و ضریب بازگشت اقساط آن بسیار بالاست. این موضوع لزوما به معنای صحت کلیت طرح نیست اما واضح است مسیر پیش بینی شده برای اصابت اعتبار با موفقیت تقریبا مطلق در حال طی شدن است. سوال این است: مسکن مهر چه چیزی دارد که طرحهای دیگر نداشتند؟ چه چیزی مسیر ساخت مسکن مهر را پایش پذیر و تحقق هدف-گیرم هدف غلط- ساخت مسکن مهر و نیز بازگشت پول خلق شده را توامان تضمین کرده است؟
تفاوت ماهوی مسکن مهر با دیگر طرح ها در تعریف آن است. مسکن مهر یک طرح کلان متمرکز پایش پذیر است. کلان مقیاس بودن طرح هم امکان کنترل فیزیکی و هم امکان کنترل مالی آن را به شدت افزایش داده است. مقایسه کنید با سایر طرحها که تعداد بی شماری طرح خرد-که اصلا قابل اعتبار سنجی هم نیستند- هدف گذاری شده اند. بی شمار طرح خرد و پخش که نه می توان پیشرفت آن ها را مگر با زحمت بسیار و با مخاطره فساد بالا سنجید نه می توان رفتار تسهیلات گیرنده را در ان کنترل کرد.
پیشنهاد آن است که وام خرد با هدف رونق متوقف شود وطرحهای کلان مقیاس با هزینه هایی به مراتب کمتر از این 50 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده برای سال جاری پیش بینی شود. طرحهای کلانی با تمرکز بر مهمترین مشکلات پیش روی کشور که صنایع پایین دست را به اندازه کافی درگیر کند و بیش از سرمایه بر بودن، کاربر باشد.
