استمرار اجرای تئاتر کودک محدود به پایتخت است
منصور خلج مولف و پژوهشگر تئاتر معتقد است نمایشنامه‌نویسی کودک و نوجوان باید با آموزش همراه شود و علاقه‌مندان و مستعدان این حوزه، دوره‌های نمایشنامه‌نویسی برای کودک و نوجوان را بگذرانند.
منصور خلج مدرس، مولف، مترجم، پژوهشگر، نمایشنامه‌نویس، بازیگر و کارگردان تئاتر و از اعضای شورای انتخاب مسابقه نمایشنامه‌نویسی بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان درباره ضرورت تدوین آیین‌نامه برای جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان به خبرنگار مهر گفت: قاعدتا هر جشنواره‌ای آیین‌نامه خود را دارد و براساس برنامه‌ای که از ابتدای شکل‌گیری برایش در نظر گرفته شده است، حرکت می‌کند. خاطرم هست جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان از زمان پایه‌ریزی، شکل خود را داشت و در ابتدا مصوب شد جشنواره‌ای باشد که به تئاتر کودک و نوجوان در سطح منطقه بپردازد و بعد آرام‌آرام وسعت یافت و به جشنواره‌ای کشوری تبدیل شد که منتخب همه گروه‌های تئاتر کودک و نوجوان برای حضور در آن به همدان می‌آمدند و آثارشان را ارائه می‌کردند.
وی یادآور شد: با توجه به این که گروه‌های تئاتر کودک و نوجوان ممکن بود در بسیاری از شهرها در طول سال فعال نباشند و جشنواره سبب می‌شد که شروع به تمرین کردن و آماده‌سازی کاری برای حضور در این رویداد کنند، اتفاقی بسیار خوب بود. این جشنواره مانند جَنین روز به روز رشد کرد و کمی بعدتر تبدیل به جشنواره‌ای بین‌المللی شد و گروه‌هایی از کشورهای دیگر یا متقاضی حضور و یا دعوت شدند. در حال حاضر نیز جشنواره در سطحی بین‌المللی اتفاق می‌افتد. یکی، دو دوره در شهرهایی جز همدان مانند گچساران، زاهدان و اصفهان برگزار شد و هیچ‌کدامِ اینها فی‌البداهه نبود.
خلج ادامه داد: ستاد برگزاری جشنواره چه در همدان و چه در تهران و دبیران جشنواره، این اَعمال را براساس مصوبه‌ای انجام می‌دادند و بودجه‌ای که به جشنواره تعلق می‌گرفت براساس همان مصوبه یا آیین‌نامه بود و شرایط حضور گروه‌ها در جشنواره و شرایط قبول یا رد شدن اثرشان در بخش مسابقه نیز براساس همان آیین‌نامه مشخص می‌شد و هیچ‌کدام اینها براساس سلیقه نبوده و نیست.
بسیاری از شهرها در طول سال تئاتر کودک ندارند
سرپرست گروه تئاتر «امید» درباره اینکه جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان باید میزبان بهترین نمایش‌هایی باشد که در طول سال روی صحنه رفته‌اند یا در مقام تهیه‌کننده به حمایت از تولیدات تازه بپردازد، بیان کرد: این که ما بگوییم جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان ویترین بهترین اجراهای طول سال باشد از یک جهت خوب است اما تنها در تهران عملی است که اجراهایی مستمر در ۲ سالن ویژه تئاتر کودک و نوجوان یعنی تالار هنر و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دارد در حالی که بسیاری از شهرهای مختلف کشور ما در طول سال شاهد هیچ اجرایی در حوزه تئاتر کودک و نوجوان نیستند و اساسا سالنی ندارند که نمایشی در آن روی صحنه برود یا رپرتواری برگزار شود که در نهایت بهترین‌هایش را به جشنواره بفرستند.
خلج ادامه داد: بنابراین زمانی که تنها گاهی گروهی مثلا در شهر گناباد، رفسنجان و… شروع به کار در حوزه تئاتر کودک و نوجوان می‌کند بی‌آنکه امکانات خاصی در اختیار داشته باشد، بودن جشنواره و بودن بخشی برای تولیدات تازه و امید به حضور در آن می‌تواند سبب شود اداره کل ارشاد آن شهر زیر پر و بال این گروه‌ها را بگیرد و همراهی‌شان کند تا به عنوان کاری فرضا از استان خراسان به جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان بروند.وی متذکر شد: جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان جشنواره‌ای متعلق به کل کشور و همه بچه‌های ایران ماست، از بچه‌های خارک گرفته تا بچه‌های رامهرمز و از بچه‌های فسا تا بچه‌های گیلانغرب و حضور در جشنواره حق همه این‌هاست.
وی افزود: جشنواره می‌تواند سبب شود گروه‌هایی که در شهرهای مختلف ایران از بسیاری از امکانات محرومند با آماده کردن کاری برای حضور و درخشش در این رویداد، ضرورت وجود خود را یادآوری کنند و به واسطه این درخشش در جشنواره‌ای بین‌المللی، در سالنی در شهر خودشان اجرای عمومی بگیرند. این تشویق و ترغیبی است برای گروه‌ها که به کاری که دوستش دارند بپردازند. جشنواره محلی برای تبادل آرا و اندیشه‌ها و ارتقای سطح کار خود با دیدن کارهای دیگران و از این طریق بارورتر شدن و رشد کردن است. بنابراین من، هم موافق ویترین بودن جشنواره از بهترین اجراهای طول سال هستم و هم موافق تولید شدن کارهایی تازه.
مولف کتاب «درام‌نویسان جهان» درباره رقابتی یا غیررقابتی بودن جشنواره و این که کدام شیوه زمینه‌ساز بستری مناسب‌تر برای رشد و توسعه تئاتر کودک و نوجوان است نیز گفت: رقابت نه خوب است و نه بد. رقابتی بودن باعث می‌شود افراد سعی و تلاش بیشتری برای ارتقای سطح کار خود و کشف چیزهای تازه انجام دهند اما این که کسی بخواهد دیگری را حذف کند یا کنار بزند خوب نیست. در تئاتر ما با توجه به این که امروزه رقابت برای گروه‌ها موجب انگیزه می‌شود، خوب است. به عقیده من در تئاتر کودک و نوجوان امروز ما و با توجه به وضعیت فعلی، رقابت کردن مثبت است و موجب ایجاد انگیزه در گروه‌ها می‌شود که تلاش بیشتری کنند. اگر این رقابت را از جشنواره بردارند به عنوان مثال گروهی که از جهرم می‌آید با خود می‌گوید برای چه این همه زحمت بکشم وقتی قرار نیست نه جایزه‌ای ببرم و نه تندیسی دریافت کنم و نه تشویق شوم. این جنبه مثبت رقابتی بودن است اما اگر روزی به نقطه‌ای برسیم که بتوانیم رقابتی بودن را برداریم و شرایطی مانند فستیوال‌های خارجی را تجربه کنیم قطعا وضعیت‌مان فرق خواهد کرد و امیدوارم روزی برسد که احتیاجی به رقابتی بودن جشنواره نداشته باشیم.
مولف کتاب «نمایشنامه‌نویسان ایران؛ از آخوندزاده تا بیضایی» درباره سطح نمایشنامه‌های ارسال شده از سوی متقاضیان برای حضور در مسابقه نمایشنامه‌نویسی جشنواره بیست و ششم گفت: اگر بخواهم واقعیت را بگویم نخست باید اشاره کنم که نمایشنامه‌نویسی کاری دشوار است و سخت‌ترین بخش تولید یک تئاتر نوشتن نمایشنامه است و در طول تاریخِ تئاتر این نمایشنامه‌ها هستند که به عنوان اثری ادبی ماندگار شده‌اند. برای همین است که ما امروزه از نمایشنامه‌های سوفکل، شکسپیر، ایبسن و… به‌عنوان شاهکارهایی ادبی یاد می‌کنیم. در نتیجه می‌دانیم که همه نمی‌توانند نمایشنامه بنویسند.
برای نمایشنامه‌نویسی کودک دوره آموزشی برگزار شود
وی متذکر شد: در نمایشنامه‌نویسی کودک و نوجوان ما، از آن جایی که اکثر دست‌اندرکارانش به صورت خودجوش، خودانگیخته و به واسطه عشق‌شان به سمت آن حرکت می‌کنند و به علت نبود رشته نمایشنامه‌نویسی تئاتر کودک و نوجوان به شکل تخصصی چنین درسی را نخوانده‌اند، بسیاری از سوژه‌ها در پرداخت چه به لحاظ ساختار، چه به لحاظ شخصیت‌پردازی و چه به لحاظ دیالوگ‌نویسی دچار ضعف هستند. ما انتظار نداریم که همه در حد نمایشنامه‌نویسان حرفه‌ای، نمایشنامه کودک و نوجوان بنویسند اما جا دارد که نمایشنامه‌نویسی کودک و نوجوان با آموزش همراه شود و علاقه‌مندان و مستعدهای این حوزه، دوره‌های نمایشنامه‌نویسی برای کودک و نوجوان را از سر بگذرانند.
خلج تصریح کرد: در نمایشنامه‌نویسی نیز علاقه صرف کافی نیست و باید فوت و فن آن را آموخت، نمایشنامه خواند و آموزش دید که شخصیت چگونه پرداخت می‌شود، دیالوگ‌ها چگونه بر زبان شخصیت جاری می‌شود و گرفت و گیر و کشمکش چگونه به وجود می‌آید، همچنین باید دنیای کودک و فانتزی‌هایش را شناخت و با فرهنگ عامیانه و افسانه‌ها آشنا شد. اینها نکاتی است که یک نمایشنامه‌نویس کودک باید به آن مجهز شود.
این عضو هیات موسس بنیاد غیردولتی نمایش کودک و نوجوان در پایان بیان کرد: در میان آثاری که برای حضور در مسابقه نمایشنامه‌نویسی جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان ارسال می‌شود نیز، هم کارهایی به نسبت قابل تامل وجود دارد و هم کارهایی که دارای ضعف‌هایی است و نویسندگانشان به راهنمایی‌هایی برای نگارش مجدد نیازمندند و بهبودشان زمان، حوصله و صبر می‌خواهد.
