دندان تیز زنجیره‌ای‌های خارجی برای ایران

    کد خبر :61331

 

فروشگاه‌های زنجیره‌ای مجموعه فروشگاه‌هایی با مدیریت واحد هستند که در سطح یک شهر، کشور یا چندین کشور پراکنده‌اند. این نوع فروشگاه‌ها سال‌هاست که در ایران فعالیت دارند و از سال ۸۸، مجوز تاسیس این نوع فروشگاه برای اولین بار به یک شرکت خارجی داده شد.

مهم‌ترین موضوع درباره اهمیت این فروشگاه‌ها بحث نظام مدرن و پیشرفته توزیع است. اکنون پس از برجام زمزمه تاسیس فروشگاه‌های زنجیره‌ای تازه‌ای توسط شرکت‌های خارجی شنیده می‌شود، اما توجه به استاندارد بودن یک فروشگاه زنجیره‌ای و هماهنگ بودن هدف آن با منافع اقتصادی کشور میزبان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که اگر چنین نباشد نه‌تنها منافعی برای کشور ندارد بلکه آسیب‌زا خواهد بود.

به گزارش بازتاب  به نقل از آرمان ، فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ایران دوران پرفراز و نشیبی را تجربه کرده‌اند. در دوران جنگ و شرایط سخت اقتصادی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای عمر کوتاهی داشتند و سوددهی آنها چشمگیر نبود، در صورتی که در تمام جهان فروشگاه‌های زنجیره‌ای به عنوان محیطی برای راه‌اندازی کسب‌و‌کارهای کلان شناخته می‌شوند. بعد از دوران جنگ و بهبود شرایط اقتصادی، فعالیت این فروشگاه‌ها از سر گرفته شد. در سال ۱۳۳۲ نخستین شعبه از فروشگاه زنجیره‌ای در ایران به نام فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهر و روستا توسط دولت و زیرنظر آلمانی‌ها تاسیس شد. به دنبال آن در سال ۱۳۳۸ فروشگاه بزرگ فردوسی و سال ۱۳۴۰ فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایران توسط برادران کاشانی، فروشگاه‌های صنعت نفت توسط شرکت نفت، فروشگاه اتکا و سپه توسط ارتش و در سال ۱۳۴۸ فروشگاه طبقاتی کوروش که بعد از انقلاب به فروشگاه قدس تغییر نام پیدا کرد، آغاز به فعالیت کردند که در همان زمان نه تنها تاثیر چشمگیری در تغییر نگرش تولید کالاهای جدید و روش‌های بازاریابی و اقتصاد نداشتند، بلکه بعد از انقلاب اسلامی ایران و با شروع جنگ تحمیلی، این فروشگاه‌ها یکی پس از دیگری خاصیت خود را از دست دادند و به مکان‌هایی برای عرضه کالاهای بی‌کیفیت و ارزان‌قیمت تبدیل شدند که تنها مزیت آنها ارزان‌فروشی آن هم فقط در مورد بعضی از کالاها بود. با خاتمه جنگ تحمیلی در سال ۱۳۷۲ نخستین فروشگاه شهروند با سرمایه‌گذاری شهرداری تهران آغاز به کار کرد و به‌دنبال آن فروشگاه‌های زنجیره‌ای کوثر و رفاه و شرکت‌های تعاونی مصرف کارگری و کارمندی در سازمان‌ها و ارگان‌ها که همگی با سرمایه‌گذاری بخش‌های دولتی ایجاد می‌شدند، فصل جدیدی از این صنعت را آن هم با مدیریت و نگرش دولتی آغاز کردند.

مزایا و معایب

با توجه به وارداتی بودن الگوهای مدرن فروشگاه‌های زنجیره‌ای، باید دید که موفقیت این فروشگاه‌ها در ایران چه میزان بوده و تا چه حد به تولید و افزایش اشتغال کمک کرده‌اند. نخستین فروشگاه زنجیره‌ای بین‌المللی با سرمایه‌گذاری خارجی که در تهران با نام هایپراستار در سال ۸۸ آغاز به کار کرد در مدت زمان کوتاهی توانست با ارائه خدمات مناسب به مشتری و ایجاد فضایی جدید در عرضه کالا، نه تنها مخاطبان زیادی را جذب کند که باعث تشویق بخش خصوصی شود تا در این رشته کاری سرمایه‌گذاری‌هایی خوبی انجام دهند. در مقایسه با واحدهای توزیع سنتی و خرده فروشی‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارای چند مزیت مهم هستند؛ تعدد و تنوع کالا در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بسیار زیاد است و تقریبا اکثر نیازهای معمولی یک خانواده را شامل می‌شود. خرید فروشگاه در حجم و مقیاس بالایی بوده، بنابراین می‌تواند در مقایسه با خرده‌فروشی‌های کوچک، کالاها را با قیمت پایین‌تری به فروش برساند. از طرف دیگر این فروشگاه‌ها هدایت، برنامه ریزی و نظارت بهتر و سهل‌تر دولت بر توزیع و اقتصاد را ممکن می‌سازد و بالاخره اینکه مصرف‌کننده می‌تواند با قیمت‌های استاندارد، به سهولت به مایحتاج زندگی خود دسترسی داشته باشد. اما نکته‌ بسیار حائز اهمیت آن است که فروشگاه‌های زنجیره‌ای یکی از مکان‌های رقابتی برای برند‌ها بوده و قاعدتا برای برندهای معروف یکی از بهترین گزینه‌ها برای عرضه و نمایش هستند. در نتیجه این فروشگاه‌ها می‌توانند مکانی برای بازاریابی کالاها باشند و اگر بدون هیچ‌نظارتی، اقدام به عرضه بی‌رویه کالاهای خارجی کنند، به‌طور حتم ضربه‌ای بر بدن تولید داخلی وارد کرده‌اند. در حالی که تولیدات داخلی در خرده‌فروشی‌ها عرضه می‌شود، ارائه کالای خارجی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای که با‌هزار رنگ و لعاب، جذابیت کالا را چند برابر جلوه می‌دهند، می‌تواند برای تولید کشور خطرناک باشد. علاوه بر این آسیب، فروشگاه‌های زنجیره‌ای با اندکی ارزان‌فروشی و تنوع زیاد در عرضه کالاها، به‌دلیل تحریک مراجعه‌کنندگان به خرید و مصرف بیش‌ازحد، می‌توانندآسیب‌زا باشند.

تمایل شرکت‌های خارجی برای ورود به ایران

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران از اعلام آمادگی شرکت‌های آلمانی و فرانسوی برای راه‌اندازی فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای در کشور خبر داد. به گفته مجتبی خسروتاج این شرکت‌ها با راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای در شبکه توزیع کشورمان فعالند و به توزیع کالاهای داخلی ساخت ایران و ارائه برخی محصولات و تولیدات خارجی که با رعایت قوانین و مقررات به کشور وارد شده باشد، می‌پردازند. هدف از توسعه این فروشگاه‌ها در کشور به حداقل رساندن هزینه‌ها، تامین با کیفیت و مطابق نیاز مصرف‌کنندگان، کوتاه کردن زنجیره تامین کالا از تولید تا مصرف، کوتاه کردن دست واسطه‌ها و دلالان، افزایش شفافیت در نظام توزیع، کنترل بهتر مسائل مالی و مالیاتی و ارتقای بهره‌وری در خرید است، تا مردم بتوانند با توجه به گرفتاری‌های روزمره با صرف حداقل زمان حداکثر خرید را داشته باشند. معاون وزیر صنعت معدن و تجارت بیان داشت: این شرکت‌های خارجی علاوه بر تهران، به سایر شهرهای بزرگ کشور که از بازار مناسبی برخوردار بوده و فعالیتشان همراه با توجیه اقتصادی باشد، نظر دارند. این شرکت‌ها باید در چارچوب قوانین و مقررات کشور، برای فعالیت خود از مرکز امور اصناف مجوز بگیرند و درخواست‌های خود را به اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای ارائه کنند. خسروتاج پیش از این اعلام کرده بود که نزدیک به یک‌میلیون و 800‌هزار صنف توزیعی در کشور وجود دارد و سرانه مصرف‌کننده برای هر فروشگاه خرده‌فروشی 44 نفر است که این موضوع سبب افزایش هزینه‌های توزیع می‌شود.

سازوکارهای موفقیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای

شکل‌گیری و توفیق فروشگاه‌های زنجیره‌ای به شکلی که در کشورهای پیشرفته دنیا وجود دارد، نیازمند شرایط و لوازمی است. یکی از این شرایط، داشتن اقتصاد آزاد و مبتنی بر بازار است. تاریخچه فروشگاه‌های زنجیره‌ای نشان می‌دهد فروشگاه‌هایی که مشابه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشورهای بلوک شرق سابق یا کشورهایی با اقتصاد کنترل شده به وجود آمد، هیچ‌گاه نتوانست به موفقیت‌های رقبای غربی خود دست یابد. یکی دیگر از لوازم راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای، سرمایه‌گذاری کلان است که ضعف‌های نظام بانکی کشور و بی‌ثباتی اقتصادی، راه را برای سرمایه‌گذاران در این حوزه، دشوار کرده بود. نکته دیگر اینکه مهم‌ترین مزیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای، قیمت ارزان است. استراتژی هزینه پایین (Low Cost) استراتژی عموم فروشگاه‌های زنجیره‌ای است و موفقیت در اجرای این استراتژی، نیازمند وجود نظام اقتصادی سالم و بهره‌گیری از مدیریت روز دنیا در این زمینه است. در کشور ما این خطر وجود دارد که در صورت ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای و اداره آنها به شیوه سنتی، نه تنها مزیتی برای مصرف‌کنندگان ایجاد نشود، بلکه با افزایش غیر قابل‌ کنترل هزینه چنین شرکت‌های بزرگی، این شرکت‌ها به آستانه ورشکستگی برسند. با اینکه تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشور هر روز در حال افزایش است، اما این فروشگاه‌ها هنوز اغلب در شهرهای بزرگ وجود داشته و نتوانسته‌اند به شهرهای کوچک و متوسط راه پیدا کنند. ضمن اینکه در شهرهای بزرگ نیز فروشگاه‌های زنجیره‌ای بیشتر به سبب جذابیت‌های فرعی و حاشیه‌ای آن است که تا حدودی موفق به جذب مشتری شده‌اند. از طرفی عدم نظارت کافی بر کالاهای ارائه شده در این فروشگاه‌ها می‌تواند به منزله جنگی با تولیدات داخلی باشد و تولید را بیش از پیش ضعیف کند. ناگفته نماند که نظارت بر فروشگاه‌های بزرگ، بر عهده بازرسان سازمان‌های بازرگانی استان‌ها و ناظران کانون فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای است. کانون فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای، بر اساس ماده 14 آیین‌نامه اجرایی نحوه فعالیت و نظارت بر فروشگاه‌های بزرگ، چند منظوره یا زنجیره‌ای، تشکیل شده است. به نظر می‌رسد این نظارت بیشتر جنبه مدیریتی و صنفی داشته باشد و رسیدگی به شکایات مصرف‌کنندگان درباره تخلفاتی مانند کم‌فروشی، گران‌فروشی و غیره همچنان برعهده بازرسی سازمان‌های بازرگانی استان‌هاست.

0
نظرات
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد نظرات حاوی الفاظ و ادبیات نامناسب، تهمت و افترا منتشر نخواهد شد

دیدگاهتان را بنویسید