بیماری سیروز کبدی چیست و چه درمانی دارد؟

سیروز کبدی، یکی از بیماری های کبدی است که عموما با مصرف بیش از حد الکل، برخی از داروها و .. بروز پیدا می کند

سیروز کبدی ( التهاب شدید کبد یا Alcoholic liver )، یک بیماری کبدی است که عموما با مصرف بیش از حد الکل، برخی از داروها و .. بروز پیدا می کند به نحوی که در کار کبد اختلال ایجاد کرده و کبد دیگر نمی تواند از عهده وظیفه خود، یعنی دفع ضایعات از خون، بربیاید .

بصورت ساده تر؛ کبد پس از هر بار صدمه دیدن، نهایت سعی خود را میکند تا خودش را التیام دهد که در این فرایند، بافت های همبند در محل زخم ایجاد شده و با تجمع آن ها، عملکرد کبد بتدریج مختلف شده بطوری که کبد در مراحل پیشرفته سیروز دیگر قادر نیست تا به خوبی کار کند و وظایفت خود را انجام دهد.

این عوامل همگی سبب بروز سیروز کبدی و در نهایت ابتلا کبد به واکنش‌های التهابی شده که رفته رفته این امر به فیبروز تبدیل می شود.

سیروز کبدی انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

۱- صفراوی

۲- قلبی

۳- سوخت‌وسازی (ارثی و دارویی)

۴- کریپتوژنیک و متعاقب ویروسی یا پس از نکروز

۵- الکلی

۶-متفرقه

در این گزارش می قصد داریم مطالبی جامع و مفید را پیرامون این سوال که؛ “بیماری سیروز کبدی چیست و چه درمانی دارد؟” به شما ارائه دهیم، با باشگاه خبرنگاران جوان همراه باشید.

علایم بروز سیروز کبدی

علائم سیروز کبدی در مراحل اولیه بسیار کم است و به تدریج به موازات آسیب دیدن هرچه بیشتر کبد، مشکلات نیز قابل توجه تر شده و بیشتر بروز پیدا می کند.

کبد در مرحله اولیه سیروز با وجود آسیب دیدن، همچنان عملکرد مناسب خودش را دارد اما هر چه بیماری پیشرفت کند، علائم آن نیز در نتیجه اختلال عملکرد این عضو نمودار می شود.

علائم سیروز کبدی عبارتند از:

خستگی و ضعف

کاهش وزن و تحلیل رفتن عضلات

کاهش اشتها

خط های قرمز کوچک (مویرگ های خونی) روی پوست در ناحیه بالای کمر

حالت تهوع و استفراغ

زرد شدن پوست و سفیدی چشم (زردی)

درد اطراف کبد

خارش شدید پوست

حمله تب و لرز

خونریزی و کبود شدگی آسان تر و بیشتر بدن، برای مثال افزایش تعداد دفعات خون دماغ شدن یا خونریزی لثه

ورم پا و مچ پا

ریزش مو

ورم شکم به دلیل انباشته شدن مایع (آب آوردن شکم یا آسیت) (اگر بیمار خانم باشد در مواردسیروز کبدی پیشرفته) باردار به نظر می رسد.

باوجود همه این موارد، بیمار با تغییر ویژگی های شخصیتی، اختلال های خواب (بی خوابی)، زوال حافظه، گیجی و دشواری در تمرکز روبه رو می شود.

بد نیست بدانید که، از این علائم با اصطلاح انسفالوپاتی کبدی یاد می شود و زمانی بروز می یابد که مواد سمی به دلیل ناتوانی کبد در خارج کردن آن ها از بدن به مغز صدمه می زنند.

راه های تشخیص سیروز کبدی

پزشکان اغلب از روی علائم بیمار و آزمایش از وجود این بیماری مطلع می شوند و گاهی نیز به اسکن و نمونه برداری از کبد روی می آورند.

آزمایش های خون:

برای ارزیابی عملکرد کبد و میزان آسیب دیدن کبد.

در این آزمایش ها میزان آنزیم های کبدی آلانین ترانس آمیناز (ALT) و آسپارتات ترانسفراز (AST) خون اندازه گیری می شود؛ چون میزان این آنزیم ها در نتیجه التهاب و نارسایی کبد (هپاتیت) افزایش می یابد.

اسکن ها و تصویربرداری ها:

سونوگرافی (التراسوند)، الاستوگرافی عبوری (آزمایشی مشابه سونوگرافی؛ که گاهی اوقات فیبرو اسکن کبد نیز نامیده می شود)، سی.تی.اسکن یا ام.آر.آی. بر روی کبد انجام می شوند تا تصاویر جامعی از کبد به دست آید یا سفتی کبد به منظور تشخیص زخم بررسی شود.

نمونه برداری از کبد:

در این آزمایش سوزن بسیار ظریفی برای تهیه نمونه کوچکی از سلول های کبد وارد بدن (معمولاً بین دو دنده) می شود. سپس این نمونه برای بررسی های میکروسکوپی به آزمایشگاه فرستاده می شود. نمونه برداری معمولاً تحت بی حسی موضعی و به صورت سرپایی یا با بستری کردن یک روزه بیمار انجام می شود. نتیجه نمونه برداری تشخیص سیروز کبدی را، به شرط ابتلا به آن، تأیید می کند و اطلاعات بیشتری را در مورد علت آن در اختیار پزشک قرار می دهد. بااین حال امروزه گرایش روزافزونی در میان پزشکان به وجود آمده است تا به جای نمونه برداری از الاستوگرافی عبوری برای تشخیص سیروز کبدی بهره گیرند.

آندوسکوپی:

آندوسکوپ لوله ی منعطف بلند و باریکی است که در انتهای آن یک منبع نور و یک دوربین ویدیویی وجود دارد. پزشک آندوسکوپ را از درون مری (لوله بلند انتقال دهنده مواد غذایی از گلو به معده) به سمت پایین و معده هدایت می کند. تصاویر مری و معده روی صفحه نمایشی خارجی به منظور مشاهده واریس (رگ های متورم)، یعنی نشانه سیروز کبدی، نشان داده می شود.

سیستم های متعدد گوناگونی برای درجه بندی سیروز کبدی بر اساس شدت بیماری و میزان وخامت آن وجود دارد. امتیاز کودک پیو کبدی یکی از این سیستم ها است که بر مبنای معاینه و تست های آزمایشگاهی سیروز را از A (نسبتاً ملایم) تا C (شدید و حاد) درجه بندی می کند.

سیستم دیگر مدل بیماری کبد در مرحله پایانی(MELD) است که از نتایج آزمایش خون برای تعیین ضرورت پیوند سریع کبد استفاده می کند.

جالب است بدانید؛ سالانه هزاران نفر در هر کشور جان خود را به دلیل بیماری سیروز کبدی از دست می‌دهند.

این بیماری در افراد بالای ۵۵ سال شایع‌تر است و در مراحل پیشرفته علایم مربوط به خود را نشان می‌دهد که تشخیص‌آن چندان سخت نیست.

چه خطراتی مبتلایان به سیروزکبدی را تهدید می‌کند؟

یکی از مهم‌ترین خطراتی که بیماران مبتلا به سیروز را تهدید می‌کند، خونریزی گوارشی است که اغلب به دلیل پاره شدن واریس مری اتفاق می‌افتد.

تقریبا تمام خونی که از روده‌ها منشا می‌گیرند از طریق یک ورید یا سیاهرگ به کبد رفته، سپس از آنجا وارد ورید اجوف تحتانی و سپس قلب شده و در نهایت به سایر نقاط بدن منتقل می‌شود.

در بیماران مبتلا به سیروز، خون به خوبی از کبد خارج نمی‌شود و در نتیجه، خون پس زده می‌شود.

یکی از راه‌هایی که خون می‌تواند به حرکت خود ادامه داده و وارد جریان خون عمومی شود، وریدهای اطراف مری در ناحیه اتصال آن به معده است. در نتیجه افزایش فشار خون در این ناحیه، وریدها متسع می‌شوند (به اصطلاح گفته می‌شود واریس مری اتفاق افتاده است).

این واریس‌ها مستعد پاره شدن و خونریزی هستند.

پس از پاره شدن این عروق، شخص ممکن است دچار استفراغ خونی شده و یا این‌ که پس از چند ساعت تا چند روز مدفوع سیاه قیری رنگی دفع کند. بیمار باید در صورت استفراغ خونی و یا دفع خون سیاه از مقعد به پزشک مراجعه کند.

رژیم غذایی برای افراد مبتلا به سیروز کبدی

سوءتغذیه در بین بیماران مبتلا به سیروز کبدی بسیار رایج است، بنابراین با رعایت رژیم غذایی متعادل می توان اطمینان حاصل کرد که بدن تمام مواد مغذی لازم را دریافت می کند.

پرهیز از غذاهای شور و اضافه نکردن نمک به غذا احتمال ورم کردن پا و شکم به دلیل تجمع مایع را کاهش می دهد.

کبدهایی که به نارسایی مبتلا هستند قادر به ذخیره سازی گلیکوژن، کربوهیدرات مولد انرژی کوتاه مدت، نبوده و در چنین حالتی چون بدن از بافت عضلانی خود برای تولید انرژی در زمان بین دو وعده غذایی استفاده می کند، عضله ها تحلیل می روند و ضعیف می شوند.

بنابراین بیمار باید پروتئین و انرژی بیشتری را از طریق رژیم غذایی دریافت کند. خوردن تنقلات سالم بین وعده های غذایی میزان کالری و پروتئین دریافتی را افزایش می دهد. همچنین صرف سه یا چهار وعده کوچک غذایی، به جای یک یا دو وعده حجیم، مفید است.

راه های درمانی بیماری سیروز کبدی

زمانی که سیروز برای کبد رخ می دهد، بیمار تصور می کند کبدش چنان تخریب شده و دیگر امکان برگشت ندارد، اما واقعیت این است که اگر عامل مسبب را بتوان درمان یا حذف کرد، بیماری فروکش کرده و امکان بازگشت و ساخت مجدد این کارخانه وجود دارد.

لازم به ذکر است که در مراحل پیشرفته سیروز، تنها گزینه درمانی پیوند کبد است.