تامین مالی با اوراق سلف موازی استاندارد
در بررسی نقش بورس کالا در تامین مالی بنگاه‌ها در کنار سایر بازارهای پولی و مالی موضوعی که بیش از هر نکته دیگری اهمیت پیدا می‌کند و یک مزیت به‌شمار می‌آید، نحوه تامین مالی با اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالاست.
به گفته کارشناسان با تامین مالی از این راه، پول فقط صرف تامین مالی می‌شود. از این رو، شاید یکی از بهترین‌گزینه‌های تامین مالی برای صنایع همین اوراق باشد.
مزیت‌های تامین مالی در بورس کالا
همانطور که در بازارهای مالی، شرکت‌ها می‌توانند تامین مالی انجام دهند در بازار فیزیکی هم این اتفاق می‌افتد. اگر بخواهیم به‌طور جدی‌تر از طریق بورس کالا یا انرژی، تامین مالی انجام دهیم، به سراغ بازارهای مالی می‌رویم که یکی از اصلی‌ترین ابزارها در این بازارها، اوراق سلف موازی استاندارد و اوراق سپرده کالایی است. محمدمهدی رفیعی، کارشناس و فعال بورس کالا با بیان این مطلب، به صمت گفت: اگر بخواهیم عدالت اجتماعی را پیاده کنیم باید اشتغال و تولید را گسترش دهیم و برای این منظور باید منابع مالی که در کشور وجود دارد به‌طور مناسب در چرخه تولید گردش پیدا کند. وی با اشاره به نرخ بازدهی بدون ریسک، درباره عملکرد بانک‌ها، اظهار کرد: عملکرد بانک‌ها طوری بوده که توقع سرمایه‌گذاران را برای نرخ بازده بدون ریسک بالا برده و بازار سرمایه نتوانسته این انتظار سرمایه‌گذاران را تامین کند. برای همین در برخی جنبه‌ها از بازار پول عقب مانده است. رفیعی افزود: در چند سال گذشته بنابر دلایل مختلف اقتصادی، سیاسی و انتظارهای نابجای برخی موسسه‌های مالی نامعتبر، توجه مردم از بانک‌ها به سمت بازارهای دیگر جلب شده است. درحال‌حاضر در دسترس‌ترین این بازارها، بازار سرمایه است.
به‌طور سنتی برای تامین مالی یا باید سراغ بازار رسمی یا غیررسمی پول می‌رفتیم. در بازار رسمی پول، تقاضا زیاد بوده و این تقاضای زیاد مشکلاتی را برای بانک‌ها ایجاد کرده است. وی ادامه داد: بازار پول همواره به‌دنبال فرصت‌های کوتاه‌مدت و زودگذر و انتخاب فرصت‌های سودآور بالاتری بوده است. به نظر می‌رسد، یکی از مشکلات اقتصادی که در زمینه اشتغال داریم را بانک‌ها به‌وجود آورده‌اند. بانک‌ها تمایلی به دادن وام به بخش صنعت ندارند و به شدت معتقدند برای عملیات بازرگانی و سفته‌بازی، وام دهند و به نوعی رقیب تولیدکنندگان شده‌اند. این فعال کالایی، افزود: در ۳ سال گذشته که تامین مالی در قالب اوراق سلف موازی استاندارد انجام شده، بورس کالا؛ اوراق سلف تیرآهن، ذوب‌آهن، پتروشیمی شیراز، پلی‌اتیلن ایلام، مرغ منجمد، کنسانتره آهن و اوره را در کارنامه خود دارد و همین نوع تامین مالی در بورس انرژی هم اتفاق افتاده است. سلف استاندارد برق و سلف موازی نفت از جمله این نوع از تامین مالی در بخش صنایع است. به گفته رفیعی، این روش‌های تامین مالی در کنار سایر مزیت‌ها، دو ویژگی اصلی دارند. یکی از این مزیت‌ها این است که پولی که وارد بورس می‌شود فقط صرف تامین مالی می‌شود؛ بنابراین اگر دغدغه تولید داریم بهتر است از این مسیر برویم. نکته بعدی این است که وقتی می‌دانیم اوراق سلفی در بورس انرژی عرضه می‌شود از زمان عرضه و ارزش این اوراق مطلع شده و به بازار بازخوردهایی می‌دهد که ارزش و نرخ تامین مالی را واقعی می‌کند. خریداران و متقاضیان مشخص هستند و درنهایت شفافیتی ایجاد می‌شود که از فساد جلوگیری می‌کند.
نقش بورس کالا در تغییر رویه تامین مالی
توجه ویژه به بازار سرمایه و به ویژه بورس کالا به‌منظور نظام‌مند شدن بازارهای کالایی از سوی حاکمیت و دولت، یکی از مهم‌ترین مباحث رشد و توسعه اقتصاد است. البته از ابتدا فرآیند به‌گونه‌ای بوده که برای ورود هر نوع کالایی مقاومت‌هایی، چه از سوی واحدهای تولیدی و چه از سوی نهادها و سازمان‌های مختلف به دلیل ساختار دولتی و گاهی غیرشفاف گذشته، شده است اما عرضه در بورس کالا به مرور زمان با حذف رانت‌ها از معاملات در بازارهای سنتی و شفاف شدن نرخ‌ها به دور از هرگونه شک و شبهه‌ای، موجب شده امروز مسیر ورود کالاهای مختلف به این بازار روان‌تر شود.
بهروز خدارحمی، کارشناس و فعال بازار سرمایه، با بیان این مطلب به موضوع امکان استفاده از ابزارهای مختلف در بورس کالای ایران برای تامین مالی بنگاه‌ها در راستای توسعه بازار سرمایه پرداخت و گفت: در چند سال گذشته ابزارهای مختلفی در بورس کالای ایران مورد استفاده قرار گرفته است. به‌عنوان نمونه اوراق سلف موازی استاندارد و ابزارهایی که به‌طور خاص برای تامین مالی بلندمدت و رفع نیاز بازار برای فصول پیش‌رو کاربرد دارند، در بورس کالای ایران ارائه شده است. وی در گفت‌وگو با ایرنا، افزود: در ۲ سال گذشته بورس کالای ایران به‌تدریج از بخش معاملات فیزیکی به سمت معاملات اوراق بهادار و ابزارهای تازه مالی پیش رفته که این بستر می‌تواند برای انواع کالاها و محصولات تولیدی بخش‌های مختلف توسعه یابد؛ تقویت ابزارهای مالی به‌طور حتم در زمینه رشد اقتصادی و نظام‌مندی بازارها موثر خواهد بود. به گفته خدارحمی اگر وزارت امور اقتصادی و دارایی در راستای توسعه کمی و کیفی ابزارها و نهادهای مالی در کنار بهبود نقش ارکان بازار سرمایه و حرکت به سمت تقویت فرآیند تامین مالی بنگاه‌ها از طریق این بازار گام بردارد، نه تنها آثار مثبتی بر بازار ثانویه خواهد داشت، بلکه می‌تواند در تسریع فرآیند تامین مالی بنگاه‌ها نیز موثر واقع شود.
آن هم در کشوری که نظام اقتصادی آن از ابتدا بانک‌محور بوده و حجم بالایی از منابع مالی مورد نیاز بنگاه‌های اقتصادی فعال آن به‌وسیله شبکه بانکی فراهم می‌شد که در تغییر این رویه، بورس کالا می‌تواند نقش موثری ایفا کند. وی درباره عرضه محصولات جدید و کالاهای مختلف در بستر بورس کالای ایران، اظهار کرد: درباره عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا گاهی مقاومت‌هایی از سوی برخی افراد می‌شد اما در دولت یازدهم با حمایت دولتمردان، این موضوع پایان یافت که در همین زمینه سال گذشته شاهد رکوردزنی حجم و ارزش معاملات پتروشیمی‌ها در بورس کالا بودیم. این کارشناس بازار سرمایه، تاکید کرد: این رویه درباره معاملات حوزه فلزات و محصولات کشاورزی هم وجود دارد و در شرایط کنونی معاملات این محصولات در بورس کالا به هیچ‌وجه قابل قیاس با پیش از ورود و عرضه آنها در بورس نیست. از این رو، با توجه به شفافیت ایجاد شده در بورس کالا برای انواع کالاها و محصولات بخش‌های مختلف، این فرآیند می‌تواند به سایر کالاها و محصولات تولیدی نیز تسری یابد.
