نگارگری در آیینه زندگی و زمان

فرم­ها و رنگ­های برگرفته از نگارگری ایرانی وجه مشترک آثار به نمایش درآمده در نمایشگاه گروهی «زاده زمان» است که در گالری فرمانفرما برگزار شده است.

مردانی با چشم­های بادامی و کلاه دوازده پر، زنان کمر باریک با ابروان کمان، درخت ­های مواج و طناز، صحنه ­هایی بدون عمق و پرسپکتیو، خوشنویسی ایرانی، نقش گل و مرغ و …عناصر وحدت­بخش این نمایشگاه است.

تکتم فرمانفرما، مدیر گالری در خصوص انتخاب این آثار می­گوید: «مدتها بود که هنر نگارگری ایرانی و تجربه ­های جدید هنرمندان معاصر در این زمینه ذهنم را به خود مشغول کرده بود و دلم می­خواست این دو رویکرد را در هنر امروز ایران ببینم».

با این ایده، فرمانفرما رد پای هنرمندانی را که رویکردی به نگارگری ایرانی داشتند و در عین حال تجربه ­های جدید در آثارشان به چشم می­خورد، پیگیری کرده و در نهایت توانسته آثاری را در نمایشگاه «زاده زمان» دور هم جمع کند که ایده و خواست او را محقق می­کرد، آثاری که نه با سفارش او بلکه از قبل و بر اساس خواست و میل هنرمند خلق شده بود و هرگز در هیچ جایی به نمایش درنیامده بود.

فرمانفرما با اشاره به «گروهی بودن» این نمایشگاه تاکید می­ کند: «دلیل اینکه نمایشگاه را گروهی برگزار کردیم این بود که می­ خواستیم نشان دهیم در این بستر فرهنگی هنرمندان چگونه به هنر کلاسیک نگاه می­کنند. چرا که از دیرباز نگارگری با ادبیات ارتباط تنگاتنگی داشت و از سوی دیگر، هنرمندان معاصر، نو شدن و تجربه­ های جدید را در کارهای نگارگری خود می­آزمایند. همین مساله باعث شد “زاده زمان” عنوان نمایشگاه شود».

وی ادامه داد: «برای همین بین هنرمندانی که آثارشان در این نمایشگاه به معرض دید درآمده، از رده­ های سنی مختلف هستند اما وجه مشترک­شان نگاه نو به نگارگری است. ضمن اینکه معتقدم اگر نمایشگاه فردی بود نمی­ توانست تاثیر بستر اجتماعی حفظ سنت و رویکردهای جدید را در آثار هنری نشان دهد».

در میان این آثار، تابلویی بدون عنوان از مجموعه «خاطرات انهدام» (گواش روی مقوا) از آیدین آغداشلو به چشم می­خورد که بر پس زمینه ­ای که از پایین به بالا از سفید به سیاه سیر می­کند، تکه­هایی از یک اثر نگارگری آمده است.

همچنین می­توان به تابلوی «از سری حافظ» اثر فرح اصولی اشاره کرد. این تابلو اثری است که آثار بهزاد، نگارگر سبک هرات را به یاد می­آورد، با سروهایی ساده­سازی شده و پیکره ­هایی با چهره­ های مغولی. اصولی در جایی گفته است: «اثر یک هنرمند باید از خاستگاهی باطنی آغاز شود و سفر درونی هنرمند برای خلق اثر نمی‌تواند امری عادی و این جهانی باشد. در این سفر، معنویت نقش اصلی را بازی می‌کند و اگر به این نکته توجه شود، اثر هنری خلق شده با ارزش خواهد شد».

به نظر اصولی، در اعصار کهن، هنرمند نگارگر به دنبال نقش یک واقعیت قدم برنمی‌داشت، بلکه با درهم‌ریختن پرسپکتیو و شفاف‌کردن حایل‌ها، فضایی می‌آفرید که خارج از زمان و مکان مادی بود و دنیای دیگری را نشان می‌داد.

حجم- پیکره «امتداد» اثر مشترک بنفشه همتی و بهنام کامرانی، از آهن و آلومینیوم همچون آثار دیگر این نمایشگاه، تجربه جدیدی در استفاده از فلز و بازنمایی چهره انسانی و برگ­های اسلیمی و ختایی به حساب می­آید. یا اثر بدون عنوان از مجموعه «قلبم اینجاست، کجا بروم؟» از حمزه فرهادی که نقاشی رنگ روغن بر حجم فایبرگلاسی شبیه به اتصال­های لوله­ های آب است. یکی از بازدیدکنندگان در این نمایشگاه معتقد بود: «لوله­ هاي آب جديد هستند ولي نقوش قديمي روي آن انگار می­خواهد گذشته را به حال و آينده پيوند بزند. لوله آب گذر زمان از دست رفته و انتقالش به امروز را نشان مي­دهد. من شخصا حس جنگ آب در آينده را داشتم كه مساله اصلی جنگ ملت­ها با یکدیگر در آینده است، خصوصا با پیکره سربازهای بر آن و رنگ­های سرخ و زردش».

در این نمایشگاه علاوه بر هنرمندان فوق، آثاری از مهدی احمدی، عبدی اسبقی، گیزلا سینایی، مصطفی چوبتراش و جهانگیر شهدادی، محسن فولادپور، میترا کاویان، الهام مویدنیا نیز به نمایش درآمده است.

این نمایشگاه که 31 شهریور و با حضور هنرمندان و هنردوستان افتتاح شد تا 28 مهر در گالری فرمانفرما ادامه دارد.