ترمیمِ اشتباه‌های مرمتی روی پل لنگرود
«بزرگترین آسیب به پل خشتی لنگرود، مرمتِ اشتباه بوده است نه گذشت زمان یا فرسودگی. بنابراین در این دوره مرمتِ پلِ خشتی لنگرود، اشتباهات مرمتی و آسیب‌هایی که در دوره‌های قبل به این پل وارد شده بود، در حال برطرف‌شدن هستند.»
به گزارش ایسنا، در حالی که تعدادی از افراد بومی و دوستداران میراث فرهنگی شهرستان لنگرود در گیلان از مرمت پل خشتی «لنگرود» ناراضی هستند و آن را مخرب بنا می‌دانند، اما مسئولان میراث فرهنگی استان و متولیان مرمت این بنای خشتی آن را قدمی صحیح در راستای مرمت و رسیدگی به این بنای تاریخی می‌دانند.
کامران مهرزاد، کارشناس ارشد مرمت و مسئول اجرایی مرمت پل خشتی «لنگرود» بعد از انتشار نخستین خبر ایسنا، مبنی بر «نگاه‌های نگران به پل تاریخی لنگرود» در این زمینه توضیحاتی داد.
او با بیان این‌که روند مرمت پل خشتی در سه مرحله‌ی کلیِ پاکسازی، استحکام‌بخشی و بندکشی در دست انجام است، به ایسنا گفت: در چندین مرحله‌ی پاکسازی اولیه، پاکسازی مکانیکی، پاکسازی خشک، زدودن گرد و غبار، زدودن گیاه، پاکسازی شیمیایی اولیه با استون، پاکسازی شیمیایی با پریمال و پاکسازی‌نهایی به همراه تثبیت به منظور پدیدار شدن رنگ قرمز و اصلی آجرها انجام شد و در همه مراحل کار نیروهای مرمت تزیینات با دست و به وسیله پنبه مواد را روی تک تک آجرها با دقت پاکسازی کردند تا آسیبی به آجرها نرسد.
وی استحکام بخشی را شامل کندن آجرهای فرسوده و جازنی آجرها دانست و اضافه کرد: مواد بکار رفته در سطح وسیع جداره پل در مراحل مختلف استفاده شد، اما مهمترین عملیات مرمتِ پلِ خشتی، بندکشی پل بود.
او ادامه داد: ما هنگام بندکشی شاهد مرمتِ اشتباه این بنا در دوره‌های گذشته و در سطح بسیار وسیع جداره پل بودیم، که کار بندکشی و زیبایی آن را دچار مشکل می‌کرد.
مهرزاد با بیان این‌که وظیفه‌ی بندکشی، حفاظت از آجرهاست، افزود: این اتفاق به این معنی است که آسیب به آجر در اثر عوامل جوی نخست به بندکشی و سپس به آجر وارد می‌شود، از سوی دیگر بند کشی هر چند ده سال یکبار برای حفاظت آجر باید تکرار شود.
او ادامه داد: در جازنی آجرها از ملات ماسه آهک استفاده کردیم، چون به ملات خود پل که آهکی بود رسیدیم و با آن ملات همخوانی داشت. اما در بندکشی که در مرمت برگشت‌پذیر است و با هدف حفاظت از آجر مورد استفاده است، امری پذیرفته شده است.
این کارشناس مرمت استفاده از مصالح جدید به منظور حفاظت و بندکشی را نیز دارای جنبه حفاظتی در بنا دانست و افزود: در بسیاری از بناهای تاریخی کشور از این ترکیب پودر سیلیس، سیمان سفید و پودر سنگ استفاده شده و می‌شود.
او با بیان این‌که بندکشی با ملات آهک زمانی استفاده می‌شود که در حین آجرچینی با ملات ساروج باشد یعنی در زمان ساخت پل، تا بند و ملات بکاررفته با یکدیگر همخوانی داشته باشند، بیان کرد: ما در پل خشتی سیمان‌های روی آجر را با دقت فراوان با قلم و چکش کنار زدیم تا بتوانیم بند کشی انجام دهیم. کشیدن بند آهک روی سیمان کشیده شده روی پل کاری بیهوده است، همچنین استفاده از گچ سنتی نیمکوب مخصوص فضاهای داخلی یا مناطق کویری و خشک کم باران و در پل خشتی کاملا اشتباه و بیهوده است.
مهرزاد با اشاره به ابراز نگرانی برخی دوستداران میراث فرهنگی همدان در این زمینه ادامه داد: باید زمانی نگرانی بود که همه‌ی جداره‌ی پل خشتی با لیسه سیمانی اندود شد و حتی در برخی نقاط نیز آجر هم استفاده نشده است، بلکه با سیمان پُر ملات کشیده شده است.
او افزود: همه‌ی این سیمان و مرمت اشتباه و ناهمگون بودن بندها در زیر لایه‌ایی از گرد و غبار و خاک و گیاه پنهان بود و ما به آن عادت کرده بودیم. اگر سیمان سیاه رنگ دیگری داشت مانند آبی، همه‌ی پل بعد از پاکسازی آبی دیده می‌شد.
این کارشناس ارشد مرمت و تزیینات ادامه داد: پل خشتی لنگرود با وجود همه‌ی اشتباهات مرمتی و آسیب‌هایی که دوره‌های قبل با ان مواجهه شد، در این دوره یک کار مرمتی کاملا اصولی، با بهترین روش در دستور کار دارد، که بزرگترین آسیبِ آن، مرمتِ اشتباه بوده نه گذشت زمان یا فرسودگی.
