نان روستاییان از آسمان می‌بارد

    کد خبر :67056

 

وابستگی شدید درآمد روستاییان به بارندگی در مطالعات اخیر وزارت اقتصاد و دارایی موازی با اصلی‌ترین شاخص‌های کلان موثر بر این بخش شناسایی شده است.

بر اساس این تحقیق نوسانات بارندگی در کوتاه‌مدت با یک سال وقفه ضریب جینی را افزایش می‌دهد به طوری که به ازای یک درصد افزایش در این نوسانات، ضریب جینی روستایی ۹۲۷۹/۳ درصد افزایش خواهد داشت. این ضریب در بلندمدت به۵۲۳۶/۲ درصد می‌رسد.

به گزارش بازتاب  به نقل از اعتماد ، بر این اساس نوسانات بارندگی در ایجاد نابرابری درآمدی روستایی کمتر از مولفه‌های اقتصادی و اجتماعی موثر بر نابرابری درآمدی روستایی نیست. خانوارهایی که در جوامع روستایی زندگی می‌کنند؛ عمدتا جزو دهک‌های پایین درآمدی بوده و بیشتر به فعالیت‌های کشاورزی اشتغال دارند. بنابراین توجه به بخش کشاورزی و جوامع روستایی در کاهش نابرابری‌های درآمدی اهمیت زیادی دارد. نابرابری درآمدی روستاییان نه‌تنها تابعی از عوامل اقتصادی و اجتماعی است بلکه تحت عوامل زیست محیطی به خصوص مساله بارندگی و نوسانات آن نیز هست.

افزایش بارندگی هم درآمدها را پایین می‌آورد

ایجاد اشتغال، کاهش فقر و توزیع برابر درآمد از اهداف اصلی سیاست‌های توزیعی اقتصاد هر کشوری است. با کاهش نابرابری درآمدی دسترسی افراد جامعه به فرصت‌های اقتصادی و بهره‌مندی آنها از منافع رشد و توسعه اقتصادی بهبود می‌یابد و از این طریق شرایط لازم برای توسعه اقتصادی فراهم می‌شود. بر همین اساس سیاستگذاران اقتصادی همواره حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه را مورد توجه قرار می‌دهند. از آنجا که حجم گسترده‌ای از فقرای جامعه در روستاها زندگی می‌کنند و بیشتر روستاییان به فعالیت‌های مرتبط با بخش کشاورزی اشتغال دارند؛ بخش کشاورزی در ارتباط با توزیع درآمد همیشه مورد توجه بوده است. در واقع این بخش نه‌تنها به جهت تامین امنیت غذایی و پیوندهای پسین و پیشین آن با سایر بخش‌های اقتصادی حایز اهمیت است بلکه رشد این بخش بهبود وضعیت رفاه، درآمد و امنیت غذایی روستاییان را که جزو دهک‌های پایین درآمدی هستند به دنبال دارد.

بخش کشاورزی و در نتیجه نابرابری درآمدی روستاییان می‌تواند به‌شدت از خشک بودن منطقه به صورت نامطلوب تاثیر بگیرد چراکه کاهش بارندگی منجر به مسائلی همچون کم‌آبی، وقوع خشکسالی و در نتیجه از بین رفتن محصولات کشاورزان می‌شود و تاثیر منفی بر معیشت روستاییان دارد. اما تنها کاهش بارندگی به زیان کشاورزان نیست بلکه افزایش بارندگی نیز بر معیشت کشاورزان اثر منفی دارد به طوری که با افزایش بارندگی افزایش عرضه محصولات اتفاق می‌افتد و از آنجا که تقاضای محصولات کشاورزی بی‌کشش است افزایش ناچیز در عرضه این محصولات منجر به کاهش شدید قیمت محصول شده و درآمد کل کشاورزان را کاهش می‌دهد.

باید به این نکته توجه داشت که هرچقدر نوسانات بارندگی در طول زمان زیاد باشد نوعی نااطمینانی در کشاورزان در مسائل مرتبط با سرمایه‌گذاری، خرید بذر، سم، کود، زمان کشت، نوع محصول و… به وجود می‌آید. در نتیجه وضعیت رفاهی و توزیع درآمدی کشاورزان می‌تواند به صورت منفی از نوسانات بارندگی متاثر شود. به همین دلیل است که باید در سیاست‌های کاهش نابرابری درآمدی در جوامع روستایی به سطح بارندگی و نوسانات آن نیز توجه شود.

سر بی‌کلاه روستاییان خوش‌نشین

البته به جز بارندگی عوامل دیگری نیز بر نابرابری درآمدی روستاییان متاثر است. به گونه‌ای که افزایش یک درصدی بار تکفل روستاییان در کوتاه‌مدت، به طور کلی منجر به افزایش ۲/۵ درصد در ضریب جینی و در بلندمدت منجر به افزایش۶۷۱۴/۴ درصد ضریب جینی روستایی می‌شود. تاثیر مثبت تسهیلات اعطایی بر ضریب جینی روستایی نیز در بلندمدت بیشتر از کوتاه‌مدت است به طوری که افزایش یک درصدی در تسهیلات اعطایی به شاغلان بخش کشاورزی در کوتاه‌مدت یعنی طی دو سال مجموعا افزایش ۰/۲۰۹۳۱ درصدی در ضریب جینی روستایی را به دنبال دارد و در بلندمدت این تاثیر برابر ۰/۳۸۵۶۳ درصد است. این مشکل از آنجا ناشی می‌شود که تسهیلات بانکی غالبا براساس وثیقه ملکی پرداخت می‌شود بنابراین روستاییان بی‌زمین یا خوش‌نشین و خرده‌پا از تسهیلات بانکی بی‌بهره می‌شوند و قسمت عمده این تسهیلات به بزرگ مالکان پرداخت می‌شود. نرخ باسوادی روستاییان هم در کوتاه‌مدت و هم بلندمدت تاثیر منفی بر ضریب جینی روستایی دارد؛ این اثر نیز در بلندمدت بیشتر از کوتاه‌مدت است به طوری که تغییر یک درصدی در نرخ سواد روستاییان در کوتاه‌مدت طی دو سال متوالی مجموعا کاهش ۱/۰۹۴۹درصدی در ضریب جینی روستایی جینی روستایی را منجر خواهد شد و این رقم در بلندمدت به منفی۲/۰۱۷۱ درصد خواهد رسید.

چند پیشنهاد

برای آنکه بتوان اثرات کاهش یا افزایش بارندگی بر معیشت روستاییان را کم کرد در سیاست‌های حمایتی مرتبط با جوامع روستایی باید متغیرهای آب و هوایی دخالت داده شود. در این راستا بیمه محصولات کشاورزان در قبال نوسانات آب و هوایی، ترویج سیستم آبیاری مکانیزه، معرفی گونه‌های مقاوم در قبال نوسانات آب و هوایی می‌تواند از شدت نابرابری درآمد روستاییان کم کند.

بخش کشاورزی به دلیل داشتن نقش حیاتی در تامین غذای مورد نیاز مردم و به عنوان زیربنای اصلی تحقق امنیت غذایی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد جوامع محسوب می‌شود. در سال ١٣٩٥ ارزش افزوده بخش کشاورزی به قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠ به میزان ٤٤ هزار میلیارد تومان برآورد شد که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۴/۲ درصد افزایش یافته است. این بخش در سال ١٣٩٥ سهمی حدود ۰/۳ واحد درصد از رشد ۱۲/۵ درصدی تولید ناخالص داخلی بر عهده داشته است. متوسط رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی در سال‌های ١٣٨٤ تا ١٣٩٥ حدود ۲/۵۴ درصد بوده است. در این سال‌ها روند رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی به قیمت ثابت سال ١٣٩٠ تقریبا ثابت بوده است. تنها در سال ١٣٨٧ به علت خشکسالی ارزش افزوده این بخش بیش از ٢٠ درصد کاهش یافت.

در سال‌های اخیر سهم شاغلان بخش کشاورزی از کل اشتغال کشور روند نزولی را طی کرده است. سهم شاغلان بخش کشاورزی در سال ١٣٨٤ حدود ۲۴/۷ بوده که در سال ١٣٩٥ به ١٨ درصد کاهش یافته است. قابل ذکر است بیش از ٥٠ درصد از شاغلان روستایی در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند.

سهم این بخش از شاغلان روستایی طی سال‌های اخیر روند نزولی داشته است؛ به طوری که سهم بخش کشاورزی از شاغلان روستایی در سال ١٣٨٤ حدود ۵۷/۵ درصد بوده که در سال ١٣٩٥ به ۵۰/۳درصد کاهش یافته است. بنابراین بخش کشاورزی خصوصا در مناطق روستایی از مزیت نسبی درخور توجهی برای اشتغال‌زایی موقت تا زمان حل فراگیر مساله اشتغال و بیکاری برخوردار است.

0
نظرات
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد نظرات حاوی الفاظ و ادبیات نامناسب، تهمت و افترا منتشر نخواهد شد

دیدگاهتان را بنویسید