هشدار معاون وزیر نیرو در باره بحران زیست محیطی در قم

هدایت فهمی روز چهارشنبه در نخستین روز«همایش ملی بحران دریاچه نمک و پدیده گرد و غبار در حوضه مرکزی ایران» درتالار شیخ مفید دانشگاه قم، افزود: در مدت 30 سال دمای استان قم 2 درجه افزایش یافته و تعداد روزهای با دمای بیش از 44 درجه در این مدت سه برابر شده است ؛ضمن اینکه علاوه بر کاهش 10 درصدی میزان بارش ها شاهد افزایش 12 درصدی تبخیر آب در این استان هستیم.
وی با بیان اینکه در 30 سال گذشته بیش از 25 درصد از میزان آب های سطحی در قم کاهش یافته است ادامه داد: میانگین بلند مدت 2 رودخانه قمرود و قره جای با 500 میلیون مترمکعب آورد سالانه در هفت سال اخیر به حدود صفر رسیده است.
وی بیان کرد: سالانه حدود 17 میلیون مترمکعب آب فراشور از سمت دریاچه نمک به آبخوان دشت قم وارد می شود که این امر موجب شده تا در 15 سال گذشته میزان اراضی شور قم 75 درصد افزایش یابد.
وی با بیان اینکه میزان فرسایش خاک در استان قم حدود 15 تن در هکتار می باشد گفت: این میزان فرسایش خاک در استان قم، سه برابر میزان متوسط فرسایش خاک در آسیا و چهار برابر میزان فرسایش متوسط جهانی است.
معاون برنامه ریزی کلان آبفای وزارت نیرو توجه به برنامه ریزی و مطالعه دقیق، پیش از وقوع هر گونه بحران زیست محیطی را لازم و ضروری توصیف کرد و ادامه داد: ریزگردهای استان قم با منشاء داخلی از 8 درصد به 20 درصد طی 30 سال اخیر افزایش یافته که این امر توجه جدی به حل معضل دریاچه نمک قم را بیش از گذشته کرده است.
وی در ادامه تاکید کرد: در حال حاضر شاهد بروز همزمان چندین بحران زیست محیطی از جمله بحران آلودگی هوا، بحران کاهش آب، بحران فرسایش خاک، بحران خشک شدن تالاب ها و بحران کاهش مراتع و جنگل ها در جهان، منطقه و کشور هستیم.
فهمی تغییر اقلیم در کشور را یکی از عوامل مهم ایجاد کننده بحران های زیست محیطی دانست و افزود: الگوی نامناسب مصرف، راهبردهای نادرست، کاهش 10 درصدی باران، کاهش 20 درصدی نفوذ آب در زمین و سوء مدیریت در بخش های مختلف کشاورزی و صنعتی مهمترین عوامل بروز بحران های زیست محیطی کنونی است.
وی تاکید کرد: وزارت نیرو تعیین میزان سهم حقابه استان ها و زمان رهاسازی آب برای استان های مختلف کشور با نگاه ویژه به تامین آب شرب استان ها تدوین کرده است.
فهمی همچنین از تدوین قانون جامع آب در وزارت نیرو خبر داد و گفت: تمام شهرهای ایران بیش از 2 برابر استاندارد جهانی آب مصرف می کنند که این میزان هیچ تناسبی با بحران کم آبی موجود ندارد.
وی در ادامه گفت: اصلاح الگوی کشت، استفاده از پساب و آبهای سطحی استان های مجاور برای دریاچه نمک قم، اصلاح و ساماندهی حریم رودخانه و جلوگیری از دست اندازی به بستر رودخانه از جمله اقدام های برنامه ریزی شده برای کاهش بحران دریاچه نمک است.
معاون برنامه ریزی کلان آبفای وزارت نیرو با انتقاد از تدوین نشدن طرح آمایش سرزمینی در کشور افزود: در کشور که فناوری جوش هسته ای به عنوان یکی از پیچیده ترین تکنولوژی های به روز جهان وجود دارد تدوین نشدن سندآمایش سرزمینی پذیرفتنی نیست.
وی اصلاح ساختار اقتصادی آب را دیگر مشکل زیست محیطی کشور برشمرد و ادامه داد: پیامد ساختار اقتصادی معیوب آب در کشور ترویج مصف گرایی است چرا که در حالی هزینه هر لیتر آب 10 هزار ریال تمام می شود ولی تنها بخش کوچکی از این هزینه را مردم پرداخت می کنند.
معاون برنامه ریزی کلان آبفای وزارت نیرو در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه بالاترین ضریب تراکم جمعیت در حوضه آبریز دریاچه نمک قم وجود دارد افزود: بحران زیست محیطی دریاچه نمک می تواند به سرعت به یک بحران اجتماعی گسترده تبدیل شود و این موضوع باعث شده تا برنامه ریزی برای پیشگیری از تبدیل معضل دریاچه نمک به یک بحران فراگیر به سرعت صورت گیرد.
فهمی میزان آب قابل برنامه ریزی در حوزه منابع و مصارف استان قم را هشت هزار و 837 میلیون مترمکعب در بخش های کشاورزی، شرب، صنعت و فضای سبز عنوان کرد و گفت: حقابه محیط زیست حوضه دریاچه نمک و استان قم 154 میلیون متر مکعب است.
وی در ادامه انتقاد از احداث سد در کشور را غیرمنصفانه دانست و گفت: سدهای احداث شده تاثیر حیاتی به ویژه برای امینت تامین آب شرب داشته و بسیاری از سیل های ویرانگر را مهار کرده اند.
معاون برنامه ریزی کلان آبفای وزارت نیرو با رد انتقادها نسبت به بدنه کارشناسی وزارت نیرو گفت: از تصمیم های کارشناسانه بدنه کارشناسی وزارت نیرو با تمام وجود دفاع می کنم چرا که کارشناسان این وزارتخانه بر اساس نیازها با کار دقیق و علمی کارهای مهمی در کشور در طول 30 سال گذشته انجام داده اند.
همایش ملی بحران دریاچه نمک و پدیده گرد و غبار در حوضه مرکزی ایران، امروز در تالار شیخ مفید دانشگاه قم آغاز شد و فردا به کار خود پایان می دهد.
در این همایش مقاله های برگزیده در زمینه محیط زیست ارائه و سخنرانی های علمی در این زمینه انجام خواهد شد. در حاشیه برگزاری این همایش، نمایشگاهی در همین رابطه تشکیل شده و پوسترهای برگزیده به نمایش درآمده است.
در حاشیه این نمایش همچنین طوماری با عنوان «قلب ایران تشنه است» در جهت حمایت از دریاچه نمک و افزایش حقابه این دریاچه به امضای حاضران در همایش رسید.
اتخاذ تدابیر و راهکارهای لازم و همچنین تطبیق علم و عمل برای حل بحران دریاچه نمک و پیشگیری از بروز حادثه زیست محیطی در مرکز کشور، مهمترین هدف برگزاری این همایش اعلام شده است.
دریاچه نمک در ناحیه شرقی استان قم و در حد فاصل سه استان قم، سمنان و اصفهان قرار گرفته و بزرگترین دریاچه فصلی و فراشور کشور است که حدود 200 هزار هکتار وسعت داشته و یک سوم آن در محدوده جغرافیایی استان قم قرار گرفته است و دارای ساختار زمین شناختی کم نظیر شامل پوسته نمکی و حاشیه باتلاقی است.
این دریاچه که در دهه های گذشته از طریق رودخانه های کرج، جاجرود، شور، قمرود و قره چای کاملا پرآب بوده است، اکنون با قطع حقابه ها، خشکسالی مستمر و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی که باعث پیشروی آب های فراشور در سفره های زیرزمینی به سمت دشت ها و نابودی پوشش گیاهی و اکوسیستم منطقه شده، به یکی از کانون های فعال القاء ریزگردها در منطقه تبدیل شده است.