چرا عربستان ناگهان به فکر برگزاری دو نشست ضدایرانی در مکه افتاد؟

نورالدين اسكندر در المیادین نوشت: ایالات متحده از ایران می خواهد به میز مذاکره باز گردد. اما ایران با شرایط فعلی مخالف مذاکره است. در این میان، موضع عربستان و اهداف آن از برگزاری دو نشست به نظر به اسانی محقق نمی شود.

به گزارش بازتاب؛ در ادامه این مطلب آمده است: باتوجه به تبادل پیامهای تند و حساس بین واشنگتن و تهران، مقاومت تهران در مقابل فشارها و تهدیدات دولت آمریکا، و مشخص شدن اختلاف شدید در داخل واشنگتن در مورد استفاده از بهترین گزینه برای مقابله با ایران، ریاض خود را در شرایطی یافته که نیازمند تقویت موضعش در قبال تهران است.

ترامپ از ابتدای انتخابش تاکید کرد که بدون پرداخت هزینه از هیچ کس دفاع نمی کند و ترجیح گزینه جنگ اقتصادی بر دخالت نظامی مستقیم، حاکمان ریاض را در برابر تنگنای مقابله با واکنش های ایران و هم پیمانان آن در منطقه قرار داده است. این در حالی است که در هفته های اخیر شدت حملات انصارالله و گسترش جغرافیای نفوذ آن تا پایتخت عربستان، قابل ملاحظه است.

در برابر این واقعیت بحرانی، ملک سلمان دعوت به برگزاری دو نشست در گستره کشورهای خلیج فارس و عربی در مکه کرد تا در آن«تجاوزها و پیامدهای آن در منطقه» را مورد بررسی قرار دهد.

علاوه بر این، نشست سومی نیز در دهه آخر ماه رمضان در مکه برگزار می شود که روسای دولتهای مختلف اسلامی و اعضای سازمان همکاری های اسلامی که بالغ بر 67 دولت است، البته به استنثای سوریه، در آن شرکت می کنند.

به نظر می رسد ریاض با برگزاری این نشستها می خواهد بگوید که در مقابله با قدرت رو به افزایش ایران تنها نیست؛ بویژه پس از آنکه عقب نشینی آمریکا از سقف تهدیدات بولتون و پمپئو را مشاهده کرده است. این مساله عربستان را در برابر خطر تنها ماندن در موضع داعیه دار جنگ علیه ایران قرار می دهد. در این میان، امارات، هم پیمان عربستان نیز در مورد همراهی با آن در موضوع ایران عقب نشینی کرده است.

انتخاب مکه مکرمه بعنوان مکان برگزاری سه نشست، نشان دهنده موقعیت دشوار ریاض است که طی آن سعی می کند از نماد اسلامی مکه برای مقابله سیاسی با یک دولت اسلامی دیگر استفاده کرده، از اختلاف مذهبی با ایران سوء استفاده نموده و دولتهای اسلامی دیگر را به مقابله مذهبی با ایران دعوت کند.

این تلاش عربستان سعودی بنابر دلایل متعدد، فرصت موفقیت زیادی ندارد؛ مهمترین این دلایل آن است که ایران از مجموعه عواملی برای مقابله با این نوع هدف گیری برخوردار است. تهران هم پیمانان قدرتمندی در قلب دولتهای اسلامی هم پیمان ریاض دارد، که تاثیر اجتماعی و سیاسی زیادی دارند. علاوه بر اینکه ایران در صدر محور مقاومتی قرار دارد که از محبوبیت مردمی زیادی در بین دولتهای عربی و اسلامی برخوردار است.

بیانیه عربستان سعودی در مورد ضرورت برگزاری نشستها، به پیامدهای خطرناک اقدامات ایران برای امنیت و صلح منطقه ای و بین المللی و استقرار بازار جهانی نفت، اشاره داشت و به این شکل، سعودیها تلاش می کنند دولتهای بزرگ را از بالا رفتن قیمت های نفت ترسانده و این دولتها را برای اتخاذ مواضع شدیدتری علیه تهران، تحریک کنند.

در همین رابطه، سعودیها انصارالله را جزئی از سپاه پاسداران ایران توصیف می کنند؛ در حالی که سالهای گذشته از بحران یمن نشان می دهد که این گروه چگونه با خشونت عربستان در طول سالها مقابله کرده و یک گروه سیاسی از میان ملت یمن است.

ارسال ناو ایالات متحده به منطقه خلیج فارس و صحبتهای تحریک آمیز دولت آمریکا علیه ایران، باعث گمراهی هم پیمانان عرب آن در منطقه شد و آنها را به سمت موضع گیری های تندی سوق داد؛ اما در ادامه، واشنگتن به تدریج از سقف تهدیدات خود پایین آمد.

عربستان اقدامات سیاسی و نظامی متعددی در راستای تلاش برای فراگیر نشان دادن حجم ضررهای رسیده از سوی نیروهای یمنی و پهبادهای آنها، انجام داده و سعی می کند از عامل اقتصادی و افزایش قیمتهای نفت بعنوان عاملی برای تهدید استفاده کند.

آنچه بیش از هر چیز باعث نگرانی سعودیها شده، موضع نصف دولتهای منطقه از جمله قطر، ترکیه و عمان، مبنی بر حفظ فضای دوستی با ایران است. افزون بر اینکه در عراق، لبنان و یمن نیز گروههای محدود طرفدار عربستان، از قدرت لازم برای ایفای نقشی فعال در راستای مقابله با ایران برخوردار نیستند. این در حالی است که سوریه و مقاومت در لبنان و فلسطین، نماینده وجدان ملتهای دشمن اسرائیل بوده و تکیه اساسی به حمایت ایران دارند.

در این بین، وزیر خارجه قطر، سلطان المریخی تاکید کرد که قطر هیچ دعوتی برای حضور در دو نشست فوری عربی و خلیجی دریافت نکرده است. این شکاف واضح در اقدامات مشترک خلیجی، روز به روز بیشتر می شود و در همین رابطه، قطر چهار دولت عربستان، امارات، بحرین و مصر را متهم به ایجاد شکافی در بین دولتهای عربی می کند.

در این شرایط، به نظر نمی رسد که نشست های سه گانه بتواند اختلافات موجود بین کشورهای عربی را حل کند؛ بویژه آنکه هم پیمان آمریکایی انها هم تلاش می کند از درخت پایین آمده و به موافقت ایران در مورد بازگشت به میز مذاکره، بدون درگرفتن مقابله نظامی دست یابد.