گزینه‌های فراوان ایران برای ضربه زدن به ایالات متحده

ایالات متحده حدود 2000 سرباز در سوریه دارد، جایی که ایران و نمایندگان آن حضور نظامی فیزیکی دارند. 5000 نیروی امنیتی در عراق دارد، جایی که جمهوری اسلامی یک بازیکن با نفوذ است؛ و 14000 سرباز در افغانستان، جایی که تهران با طالبان در مبارزه با داعش نهضت مشترک دارد. ایران ابزار تشدید تنش در هر یک از این کشورها را دارا است.

جان بولتون مشاور امنیت ملی در بیانیه یکشنبه شب با اعلام این که جنگ افزارهای ایالات متحده به خاورمیانه هدایت شده است بیان کرد: “ایالات متحده به جنگ با حکومت ایران نیازی ندارد. اما هر گونه حمله به منافع ایالات متحده و یا متحدان ما با نیروی بی رحمانه مواجه خواهد شد.”

یکسال پس از آنکه رییس جمهور دونالد ترامپ توافق هسته ای ایران را ترک کرد، دولت او به طور پیوسته فشار اقتصادی علیه رژیم ایران را افزایش داده و تعدادی از تحریم های بی سابقه را برای خفه کردن صادرات نفت ایران و حمایتش از متحدان منطقه ای خود به کار گرفته است. با این وجود، بولتون با اعلام روز یکشنبه، به تهدیدهای نامشخص ایران علیه آمریکا و متحدان منطقه ای آن اشاره کرد، در حالی که اشاره به یک قدم جدی تر هم کرد: تهدید به خشونت.

گزینه‌های فراوان ایران برای ضربه زدن به ایالات متحده

در نهایت بیانیه بولتون فقط یک چیز را نشان می دهد: تهدید. اما این بیانیه متناسب با لحن خشن دولت است که بارها و بارها خواستار تغییر رفتار از سوی ایران بوده و فعالیت های منطقه ای ایران، و جاه طلبی رسیدن به سلاح های هسته ای را محکوم کرده است. این بیانیه همچنین متناسب با یک الگوی لفاظی جنگ طلبانه از سوی دولتی است که تمایل به فراخوانی “همه گزینه ها” برای عقب راندن رقبای خود دارد. این الگو در کره شمالی و ونزوئلا نشان داده شده است، جایی که نه تغییر سیاست و ضربه های نظامی هنوز نتیجه نگرفته است. اما به ویژه هنگامی که بحث به ایران می رسد، همه میتوانند حدس بزنند که دقیقا چهز مانی این لفاظی جنگ طلبانه رنگ واقعیت میگیرد.

مقامات دولتی تا به حال افشا نکرده اند که دقیقا چه چیز باعث نگرانی از ایران برای هدف قرار دادن ایالات متحده یا متحدانش شده است، مثلا، پاتریک شاناهان، به عنوان وزیر دفاع، تنها به «نشانه هایی از تهدید معتبر نیروهای حکومت ایران» اشاره کرده است. با این حال، پویایی های منطقه و به ویژه با توجه به این که اینکه نیروهای ایران و آمریکا عمیقا سنگر گرفته اند، ایرانیان را با فرصت های فراوان برای از ضربه زدن به آمریکا و متحدانش مواجه کرده است.

نیروهای ایران و یا پروکسی های آنها در نزدیکی ایالات متحده و نیروهای تحت حمایت ایالات متحده در عراق و سوریه فعالیت می کنند. ایران به طور معمول تهدید می کند که تجارت جهانی نفت را از طریق تنگه هرمز از ساحل خود متوقف کند؛ نیروهای همپیمان آن در یمن و نوار غزه مستقیما متحدان ایالات متحده در عربستان سعودی و اسرائیل را با حملات موشکی تهدید می کنند.

ناو گروه هواپیمابر (CSG) که بولتون اعلام کرد به خاورمیانه هدایت شده، عملا طبق یک برنامه ریزی قبلی بیش از یک ماه پیش حرکت خود را آغاز کرده بود. بکا واسر، تحلیلگر سیاسی در موسسه RAND، در ایمیلی نوشت: “جابجایی ناوهای هواپیمابر زمان زیادی را جهت برنامه ریزی می طلبد و تصمیمات ناگهانی نیستند، اگر چه دوره جابه جایی آنها انعطاف پذیر تر است. بیانیه بولتون صرفا از یک استقرار از پیش موجود و در حال انجام برای فرستادن پیام به ایران استفاده می کند. مهم است که توجه داشته باشیم که او یا کاخ سفید به طور ناگهانی دستور حرکت ناوگروه را نداده اند.”

براساس گزارش ها در ایالات متحده آمریکا و رسانه های جهانی، فرمانده عملیاتهای این ناوگروه، دریاسالار جان ریچاردسون، روز چهارشنبه به خبرنگاران ایت موضوع را تاکید کرد، اگرچه بعدا در توییتر اعلام کرد که این ناو گروه “به دستور” بولتون و شاناهان به حرکت درآمده. واسر مینویسد که استراتژی نظامی ایالات متحده در حال بیشتر خواهان اقدامات غیر قابل پیش بینی برای مقابله با رقبایی مانند ایران است. او گفته: “نیروی دریایی ایالات متحده و تمامی خدمات آن- خو را با استقرار پویای نیروها وفق داده اند تا در برابر رویدادهای احتمالی و جهانی انعطاف پذیری نشان داده و توانایی پاسخ گویی داشته باشند.

درحالی که الفاظ خشن در هر دو طرف افزایش می یابد، به مان اندازه پتانسیل اشتباه محاسباتی نیز بالا میرود. زمانی که دولت ترامپ اعلام کرد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک گروه تروریستی است، امیدوار بود که سرویس امنیتی غالب ایران را که به عنوان یک بازیگر بزرگ اقتصادی نیز هست، خطناک جلوه دهد. اما در زمان اعلام این اقدام، وزیر امور خارجه مایک پومپئو مشخص نکرد که آیا این نامگذاری که مجازات کیفری ایالات متحده را برای هر کسی که با سپاه فعالیت می کند، در پی خواهد داشت، این گروه در هدف نظامی از سوی نیروهای ایالات متحده در منطقه قرار میدهد یا نه؛ یک سخنگوی وزارت دفاع به ما گفت که قوانین تعامل تغییر همچنان نکرده است. با توجه به ادعای مقامات آمریکایی، نیروهای تحت حمایت ایران متهم به کشتن بیش از 600 عضو آمریکایی از سال های 2003 تا 2011 بوده اند، اما از سال 2014 میلادی فضای نبردی مشابه را در برابر دولت اسلامی عراق و شام به اشتراک گذاشتند و حتی همکاری های همزمان با آمریکا نیز داشتند.

واکنش ایران – تعیین نیروهای آمریکایی در منطقه به عنوان گروه تروریستی – نیز پیامدهای مشخص ندارد، اما سخنگوی پنتاگون دوبار در این هفته قبل به ما گفت، هیچ نشانه ای از تهدید قریب الوقوع نیروهای آمریکایی در منطقه وجود ندارد. با این حال، بولتون در روز یکشنبه، بدون اشاره به جزئیات بیشتر، “تعدادی از نشانه ها و هشدارهای مضر و تنش زا از سوی ایران” را ذکر کرد. وزارت دفاع در درخواست برای اظهار نظر در این موضوع ما را به سخنان بولتون ارجاع داد. روز دوشنبه علاوه بر این، وال استریت ژورنال گزارش داد که ایران از برخی تعهدات خود در توافق هسته ای که ترامپ آن ترک کرده است، اما تمام طرفهای دیگر همچنان به دنبال آن هستند، خارج شده است.

اگر هشدار خاص در مورد نیات ایران مبهم باقی مانده، پتانسیل ایران برای تهدید آمریكا و متحدان منطقه ای اش جدی است. (Axios روز دوشنبه گزارش داد که ایالات متحده به دریافت اطلاعاتی از سوی اسرائیل پاسخ داده است، هرچند سفارت اسرائیل از اظهار نظرخودداری کرده).

علی واعظ، متخصص ایران در گروه بحران، به ما گفت: “واقعیت این است که ایالات متحده در منطقه بسیار در معرض خطر قرار دارد.” وی افزود:” ایرانیان تجربه زیادی را در زمینه هدف قراردادن آمریکایی ها در منطقه به طور غیر مستقیم از طریق استفاده از متحدان شبه نظامی شیعه خود دارند.”

ایالات متحده حدود 2000 سرباز در سوریه دارد، جایی که ایران و نمایندگان آن حضور نظامی فیزیکی دارند. 5000 نیروی امنیتی در عراق دارد، جایی که جمهوری اسلامی یک بازیکن با نفوذ است؛ و 14000 سرباز در افغانستان، جایی که تهران با طالبان در مبارزه با داعش نهضت مشترک دارد. ایران ابزار تشدید تنش در هر یک از این کشورها را دارا است.

ایالات متحده نیز در گذشته تمایل خود به پاسخ را نشان داده است. در سال 2017، ایالات متحده به کاروان متشکل از سربازان سوری و نظامیان تحت حمایت ایران در حالی که به یک پایگاه ایالات متحده در سوریه نزدیک میشدند، حمله کرد. برت مک گرک، که پیش از این نماینده ویژه ایالات متحده برای ائتلاف جهانی برای شکست دادن داعش بود، روز دوشنبه به MSNBC گفت: “ما هیچ کانال دیپلماتیک با ایران نداریم” و گفت که خطرات یک درگیری افزایش یافته است، زیرا راه واقعی برای رساندن پیام ها به طور خصوصی به ایرانیان برای جلوگیری از آن وجود ندارد.

پروکسی های ایرانی نیز می توانند به پایگاه های ایالات متحده در عراق و سوریه موشک شلیک کنند. در خلیج فارس مقامات ایالات متحده در سال های اخیر بارها اشاره به مانور نا ایمن هواپیماهای بدون سرنشین و قایق های ایرانی در کنار هواپیماهای و کشتی های ایالات متحده کرده اند – در سال 2016 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به طور موقت 10 تن از ملوانان دریایی آمریکا را بازداشت کرد.

مایکل نایتس، متخصص منطقه در موسسه واشنگتن، که یک مؤسسه مختص مطالعات خاورمیانه است، به ما گفت: “ایالات متحده در حال حاضر نشان داده که آمادگی دارد تا دست به اقدامات تلافی جویانه بزند”، و بر این نکته تأکید کرده که آمریکا بین دولت ایران و نمایندگان شبه نظامی آن تمایز قائل نیست.

سرانجام، و مهمتر از همه، بحث تجارت جهانی نفت در میان است که به شدت به تنگه هرمز وابسته است. حدود 18.5 میلیون بشکه نفت در روز از طریق آبراه باریک بین ایران و شبه جزیره عربستان جریان دارد. پس از آنکه ایالات متحده در اواخر ماه آوریل با تحریم ها تهدید کرد که واردات نفت ایران را در تلاش برای رساندن صادرات نفت جمهوری اسلامی به صفر متوقف میکند، ایران هشدار داد که می تواند تنگه هرمز را مسدود کند؛ حرکتی که موجب تخریب اقتصاد جهانی میشود.

شاید بهترین راه برای ایران این است که متحدان آمریكایی در منطقه، یعنی اسرائیل و عربستان سعودی را مورد آزار و اذیت قرار دهد. تهران از گروه شبه نظامی حماس حمایت می کند که در روزهای اخیر 600 راکت را از مرزهای خود در نوار غزه به سمت اسرائیل شلیک کرد. ایران همچنین می تواند حوثی های یمن را، یکی دیگر از متحدان منطقه ای خود، تشویق کند تا حملاتی علیه صادرات نفت عربستان و امارات به اروپا هدایت کنند. (دو کشور پس از اعمال تحریم های ایالات متحده بر سهم بازار ایران دست یافته اند.) حوثی ها در جریان جنگ فعلی خود راکت هایی را به سمت عربستان سعودی شلیک کرده اند.

واعظ میگوید: “ایران گزینه های زیادی دارد. مشکل این است که با توجه به این که هیچ رمپ خالی وجود ندارد و هیچ کانال ارتباطی بین دو کشورنیست، خطرات یک رویارویی که به سرعت از کنترل خارج شود بسیار بالا است.”