ایران بزودی به صورت رسمی جانب قطر را در مقابل عربستان خواهد گرفت / منافع تهران در شکاف بین کشورهای حاشی خلیج فارس است

یک ماه پیش، عربستان ، امارات ، بحریم و مصر تصمیم به قطع روابط دیپلماتیک با قطر و اعمال انسداد راه های زمینی و دریایی و هوایی به این کشور گرفتند که بحران جدیدی را در منطقه ایجاد کرده است.

میدل ایست آی نوشت: در چشم انداز تیره تعامل مجدد ایران و ریاض، این کشور احتمالا جبهه جدیدی را در منطقه علیه عربستان باز خواهد کرد.

یک ماه پیش، عربستان ، امارات ، بحریم و مصر تصمیم به قطع روابط دیپلماتیک با قطر و اعمال انسداد راه های زمینی و دریایی و هوایی به این کشور گرفتند که بحران جدیدی را در منطقه ایجاد کرده است.

این چهار کشور حرکت خود را به این بهانه که سیاست های دوحه در حمایت از تروریسم به بی ثباتی منطقه منجر شده کلید زدند و به طور خاص حمایت این کشور از اخوان المسلمین و روابطش با ایران را مورد تاکید قرار دادند. وزارت خارجه قطر این اتهامات را بی اساس خواند .

در 23 ژوئن، قطر لیستی 13 گانه از شروط این کشورها برای پایان دادن به بایکوت دریافت کرد که پاسخ این کشور رد این درخواست ها بود. در این فهرست قطع روابط با ایران و اخراج اعضای مرتبط با سپاه از این کشور مطرح شده بود.

در واقع روابط دوحه و ایران یکی از اصلی ترین عوامل بحران اخیر منطقه است . در این سالها، این دو کشور روابطشان را حتی در اوج تنش های منطقه ای حفظ کرده اند.

با این حال از سال 2016، روابط دیپلماتیک دو کشور بعد از خروج سفیر قطر از ایران درپی حمله به سفارت عربستان، کاهش پیدا کرد.

از منظر اقتصادی، تهران و دوحه بزرگترین میدان گازی جهان را با هم شریک شده اند . در سال گذشته دوحه 146.6 میلیون و ایران 3.1 میلیون کالا با هم رد و بدل و صادر کرده اند. این میزان در مقاسه با حجم مبادلات تهران و امارات رقم پایینی است.

نام ایران در فهرست درخواست های عربستان تردیدها را در مورد تضمیم تهران در بحران منطقهای جدید بیشتر گرده است. از منظر ایران، این فرصت فوق العاده ای است تا در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شکاف ایجاد شود. شورایی که این روز ها بیش از گذشته جنبه ضد ایرانی پیدا کرده است. با این حال واکنش ایران تا کنون محافظه کارانه بوده است.

مقامات ایران به سرعت دوتالد ترامپ را برای تشدید تنش های منطقه ای مقصراعلام کردند به ویژه بعد از سفر او به ریاض. در واقع ترامپ در توییتی گفته بود «خوب شد که در سفرم بهعربستان با 50 تن از امرا و مقامات کشرهای عربی دیدار داشتم». دقیقا بعد از این صحبت ها این بحران به وحود آمد و به همین دلیل تهران شکاف اخیر را زیر سر دولت ترامپ می داند.

تا امروز تهران به جای اینکه یک طرف را گرفته و مستقیما وارد بحران شود بر ضرورت گفت و گو و تعامل برای جلوگیری از تشدید تنش ها تاکید کرده است. برای مقامات ایرانی افزایش تهدید ها منافع همه را تحت الشعاع قرار خواهد داد.

محمد جواد ظریف در این باره گفته بود افزایش تنش ها فاجعه است و نتایج آن صلح و ثبات در منطقه را نشانه خواهد رفت.

در نتیجه ایران دیپلماسی سکوت پیشه کرده و بر اهمیت دیالوگ برای حل بحران تاکید دارد. ظریف برای مثال در توییتس گفته بود «همسایگان دائمی اند. جغرافیا تغییر نمیکند خشونت هرگز راه حل نیست. دیالوگ، سازنده است به ویژه در ماه مبارک رمضان.»

سخنگوی وزارت حارجه ایران نیز گفته بود راه حل اخنلافات بین کشور های منطقه تنها از طریق مسالمت آمیز و دیالوگ امکان پذیر است. در روزهای بعد بحران بیشتر شد و ظریف به آنکارا سفر کرد و با رجب طیب اردوغان دیدار کرد و تلاش هایی را برای همکاری جهت کاهش تنش ها آغاز کردند.

در همان زمان ایران به قطر اطمینان داد که میتواند بر روی تهران و برای واردات مواد غذایی و مسیر های هوایی حساب باز کند.

در عین حال ترکیه موضع سخت تری اتخاذ کرد و نیروهای نظامی اش را به قطر اعزام کرد.

ممکن است ایران رویکرد اخیرش را در قبال بحران قطر به ویژه بعد از تحولات اخیر تغییر دهد.

دوحه به نظر به تن دادن به فشار های این چهار کشور علاقه ای ندارد و برای پایان زمان پاسخ به درخواست های این کشور نیز کاری نکرده است ودر واقع به طور رسمی هر گونه درخواستی را رد کرده است.

امیر قطر بعد از اعلام رسمی درخواست های این چهار کشور به صورت تلفنی با حسن روحانی صحبت کرد و و گفت قطر با آغوش باز از همکاری های بیشتر با ایران استقبال می کند.

قطر در واقع همه درخواست ها را رد کرده و روابطش را با تهران گسترش داده است.

دیگر نمودی که ممکن است مواضع تهران را در حمایت از قطر پررنگ تر و شاخص تر کند انتصاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان است . او مواضع ضد ایرانی روشنی دارد و پشت پرده افزایش تنش های منطقه ای با ایران در سالهای اخیر بوده است.

علی رغم درخواست دولت روحانی برای بهبود روابط با عربستان این کشور به وضوح اولویتش را مقابله با تهران تعیین کرده است.

در اوایل ماه می، محمد بن سلمان گفته بود نمیتواند به هیج وجه با تهران تعاملی داشته باشد و در عوض برای کشاندن جنگ به داخل ایران تلاش میکند.

با توجه به این چشم انداز، احتمال تعامل ایران و عربستان کم است. با این حال این کشور همکاری هایی را با آنکارا و دوحه برای کاهش هزینه های احتمالی آغاز کرده و این همکاری به ویژه در سوریه که این کشورها در جبهه های مقابل هم قرار دارند بیشتر شده است.

تهران احتمالا به این نتیجه می رسد که منافعش در قرار گرفتن در کنار قطر بر علیه عربستان و تقویت شکاف در بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به جای ادامه دیپلماسی سکوت است.