ترامپ فقط چماق دارد، هویجی در کار نیست
گاردینر هریس در نیویورک تایمز نوشت: علی رغم مخالفت هایی که انتظار آن می رفت، ترامپ از دوشنبه قبل، اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران را اعلام کرد. این تحریم ها که نتیجه تصمیم ترامپ در ماه می برای خروج از توافق هسته ای با ایران است، صنعت نفت، بانک و بیمه، کشتی سازی و کشتیرانی ایران را هدف قرار داده.
به گزارش انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: در روزهای پیش از رسیدن موعد مقرر، مقامات دولت آمریکا با هیجان و شادی به استقبال این رویداد رفتند: قرار دادن تقویم روزشمار روی وبسایت وزارت امور خارجه تا روز شروع تحریم ها و پوستر سینمایی ترامپ با الهام از سریال “بازی تاج و تخت” که در توییتر منتشر شد. اما در این شوی تبلیغاتی، ضدحملاتی نیز روی می دهند و اکنون دولت با واکنش های طرف های متعدد مواجه است.
دیپلمات های اروپایی وعده داده اند که در روزهای آتی به تکمیل مراحل تاسیس سازوکار ویژه مالی خواهند پرداخت که قرار است تحریم های آمریکا را دور بزند و دادوستد مالی با ایران را ممکن سازد. چین، هند، روسیه و عراق نیز احتمالا در مقابل تحریم ها ایستادگی خواهند کرد. رییس جمهوری ترکیه رجب طیب اردوغان نیز هفته پیش مدعی شد تحریم ها را نادیده خواهد گرفت.
چالش های پیش روی راهبرد دولت ترامپ علیه ایران، بخشی از ایستادگی وسیع تری در سطح جهان است که مقابل تاکتیک های پرخاشگرانه و گاهی تهدیدآمیز ترامپ شکل گرفته است؛ تاکتیک هایی که دوستان کمی برای آمریکا به ارمغان آورده اند اما موضع آمریکا در سطح بین المللی را تضعیف کرده اند. هنوز این تاکتیک های سختگیرانه در سایر جاها مانند کره شمالی و افغانستان نیز برای نتیجه دادن به زمان نیاز دارند.
مقامات دولت ترامپ همواره مدعی بوده اند که راهبردهایشان برای نتیجه دادن به زمان نیاز دارد اما با گذشت دو سال از عمر دولت، این بهانه دیگر پذیرفتنی نیست. ماه سپتامبر هنگام سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، وقتی رهبران جهان به سخنان ترامپ خندیدند، در واقع پیام ناخرسندی خود از روش های دولت آمریکا را گوشزد کردند که به جای هویج هایی مانند سرمایه گذاری، کمک مالی و مذاکره بر چماق تحریم و تعرفه تکیه دارد. در حالی که به خودی خود طی ده سال گذشته شاهد استفاده روزافزون دولت های آمریکا از ابزار تحریم بوده ایم، دولت ترامپ تحریم را محور سیاست خارجی خود قرار داده است. از ایران گرفته تا کره شمالی، از روسیه گرفته تا ونزوئلا و از قاچاقچیان مخدر در کلمبیا تا بمب سازان حماس، ابزار اصلی و گاهی تنها ابزار دولت ترامپ برای اثرگذاری بر رویدادهای جهانی، مجازات رقبا و مقابله با چالش های پیش روی قدرت آمریکا، تحریم بوده است.
طبق برآوردهای به عمل آمده، تنها سال گذشته دولت ترامپ علیه ۹۴۴ شخص حقیقی و حقوقی تحریم وضع کرده است. به گفته آدام اسمیت، یکی از کارشناسان دولت اوباما، انتظار می رود امسال این تعداد از ۱۰۰۰ نفر نیز بگذرد. در مقام مقایسه، در سال ۲۰۱۶ دولت اوباما علیه ۶۹۵ شخص حقیقی و حقوقی تحریم هایی برقرار کرده بود. اسمیت می گوید: “برای کسی مانند ترامپ که بدون تجربه سیاسی و روابط با کنگره یا رهبران خارجی به کاخ سفید راه پیدا کرده، تحریم بسیار مطلوب است. تحریم به او امکان می دهد که به تنهایی حکمرانی کند. تنها کار لازم، امضای دستورات اجرایی است. باقی کارها خودش انجام می شود”.
علاقه وافر ترامپ به تحریم نشانگر یک تضاد فاحش با سیاست خارجی اوست. در تاریخ آمریکا هیچ یک از روسای جمهور، چنین با جهانی سازی خصومت نداشته و چنین به دفاع از حاکمیت ملی نپرداخته اند. او طی سخنرانی ۲۵ سپتامبر در سازمان ملل گفت: ”ما مخالف ایدئولوژی جهانی شدن هستیم. ملت های مسئولیت پذیر باید نه فقط برابر حاکمیت جهانی بلکه برابر اشکال نوینی از اجبار و سلطه از حق حاکمیت خود دفاع کنند”. با این حال قدرت اثرگذاری تحریم ها خود متکی به نظامی از معاهدات بین المللی است که آقای ترامپ منکر آنهاست و ابزاری است که از دید کشورهای دیگر، نوعی اعمال سلطه و تجاوز به حق حاکمیت کشورها از ناحیه آمریکا محسوب می شود.
از برخی جهات تحریم بهترین سلاح آمریکا قلمداد می شود. هزینه زیادی ندارد، جان آمریکایی ها را به خطر نمی اندازد و پاسخ متقابلی از سوی کشورهای دیگر به دنبال نمی آورد. به برکت محوریت دلار در نظام مالی جهان، تنها آمریکا قادر است که بهترین بهره برداری را از آن بکند. کارایی تحریم ها را در مواردی مانند اعمال مجازات علی کارخانه تولید آلومینیوم روسیه، روسال به علت ارتباط با پوتین و شرکت مخابراتی زد تی ای به خاطر مبادلات با ایران و کره شمالی دیدیم که منجر به فلج شدم این دو غول جهانی شد.
اما مشکل بزرگ این است که تحریم ها به ندرت نتیجه می دهند. رابرت پیپ، مدیر پروژه امنیت و تهدیدات شیکاگو، در مطالعه صد سال تاریخ اعمال تحریم ها به این نتیجه رسید که ۹۰ درصد مجازات هایی که به منظور اهداف امنیت ملی وضع شدند، به شکست انجامیدند. حتی در برخی موارد فاجعه به بار آوردند مانند حمله تلافی جویانه ژاپن در سال ۱۹۴۱ به بندر پرل هاربر که پاسخی به تحریم های نفتی آمریکا بود.
مورد ایران موید همین موضوع است. نفوذ منطقه ای ایران بین سال های ۲۰۱۲ الی ۲۰۱۵، درست زمانی که تحریم ها در اوج بودند، مشخص بود. احتمال ناچیزی وجود دارد که تحریم ها باعث سقوط نظام ایران شود اما دولت مکررا اعلام کرده است که قصد تغییر نظام در ایران را ندارد. علی رغم موفق نبودن، تحریم های یکجانبه ترامپ مستمسک شکل گیری کمپینی به رهبری اروپا، روسیه و چین برای تغییر ساختار نظام مالی جهان و حذف نقش رهبری آمریکا شده است. پیامدهای این امر در صورت تحقق برای قدرت، اقتصاد و متحدان آمریکا آسیب زا خواهد بود.
حتی پیش از ریاست جمهوری ترامپ، جک لیو وزیر خزانه داری دولت اوباما، نسبت به واکنش شدیدی که اعمال بیش از حد تحریم ها می تواند در پی داشته باشد، هشدار داده بود. اکنون با تصمیم ترامپ به خروج از توافق هسته ای با ایران و تهدید طرف هایی که در آن مانده اند، واکنش آنها در حال شکل گیری است. دیپلمات های اروپایی می گویند علی رغم چالش ها، در تاسیس سازوکار مستقل مالی برای دادوستد با ایران مصمم هستند. واکنش دولت ترامپ با خشم و تهدید آنها همراه بوده است.
چین و روسیه برای سال های متمادی قصد داشتند اروپا را به تجارت با استفاده از یک سازوکار مالی مستقل از دلار ترغیب کنند. تاکنون این تلاش ها موفقیت آمیز نبوده است اما ممکن است این روند تغییر کند. نیکلاس ورون، اقتصاددان فرانسوی و عضو یک اندیشکده در بلژیک می گوید: “جهان با دلار به عنوان یک ارز مرجع احساس راحتی می کرده است. اما اگر کنار گذاشتن دلار از جنبه کلان تری مانند استقلال ژئوپلیتیک مفید باشد، این شرایط تغییر خواهد کرد”.
منتقدان دولت ترامپ از این واهمه دارند که حسن روحانی، رییس جمهوری ایران که مدعی است تحریم ها موجب انزوای خود آمریکا شده است، درست گفته باشد. نگرانی دیگر آنها این است که علی رغم فشار بر اقتصاد ایران در کوتاه مدت، تحریم های جدید باعث شوند تلاش ها برای تاسیس سازوکار مالی مستقلی که آمریکا را دور بزند، به نتیجه برسند که تضعیف قدرت اقتصادی و تعقیب معاملات گروه های تروریستی توسط آمریکا را برای مدت ها پس از دولت ترامپ به همراه خواهد داشت. الیزابت روزنبرگ، یکی از کارشناسان تحریم در دولت اوباما می گوید: “سر زدن اعمالی از دولت ترامپ که باعث شتاب گرفتن این اقدامات شود، حماقت محض است و تهدیدی امنیتی در بلندمدت به دنبال دارد”.
