عربستان و سودای تسلط بر رسانه‌های غربی
اگر عربستان و امارات بخواهند این راه طولانی را طی کنند، هزینه‌های زیادی متحمل خواهند شد. مضاف بر این، ماهیت نظام‌های سیاسی این کشورها، فضای زیادی برای پیشرفت یک رسانه محلی در سطح بین المللی فراهم نمی‌کند. در نتیجه، بهترین راه، استفاده از رسانه‌هایی است که در طول سال‌ها توانسته‌اند در سطح جهان جایگاهی برای خود دست و پا کنند.
عربستان سعودی و امارات، پس از تاسیس رسانه‌های فرامنطقه‌ای به زبان‌های گوناگون بین المللی، سعی می‌کنند از طریق خرید سهام رسانه‌های معروف غربی، بر نفوذ خود در افکار عمومی جهان بیفزایند.
به گزارش فرارو، چند روز پیش رسانه‌های عربستانی از یک تلاش جدید ریاض برای سیطره بر یکی دیگر از رسانه‌های معروف غربی خبر دادند. روزنامه انگلیسی ایندیپندنت با مجموعه رسانه‌ای عربستانی گروه سعودی پژوهش و بازاریابی (SRMG) توافقی امضا کرده که به موجب آن با استفاده از برند ایندیپندنت چهار وبسایت خبری جدید به چند زبان فراگیر خاورمیانه‌ای -عربی، اردو، ترکی و فارسی – راه‌اندازی خواهد شد.
به گفته ایندیپندنت، هر کدام از این سایت‌ها، در کنار انتشار محتوای تولید شده توسط روزنامه‌نگاران SRMG مستقر در لندن، استانبول، اسلام‌آباد و نیویورک، مقالاتی ترجمه‌شده از وبسایت اصلی ایندیپدنت هم منتشر خواهند کرد. مالکیت این سایت‌ها از آن SRMG خواهد بود و توسط این گروه اداره خواهند شد.
این نخستین بار نیست که عربستان تلاش می‌کند از رسانه‌های برجسته غربی استفاده کند. همین گروه SRMG در سپتامبر ۲۰۱۷، قراردادی با شبکه آمریکایی بلومبرگ امضا کرد که بر اساس آن، یک شبکه و رادیو تحت عنوان “بلومبرگ العربیه” به همراه یک سایت تاسیس می‌شود. علاوه بر این، شبکه مزبور، مجله “بلومبرگ بیزنس‌ویک” را هم به زبان عربی منتشر خواهد کرد.
همانند وبسایت‌های چندزبانه ایندیپندنت، مالکیت شبکه عربی بلومبرگ در اختیار گروه سعودی خواهد بود.
تلاش‌های عربستان برای استفاده از نام و اعتبار رسانه‌های غربی جدید نیست. روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی که در ۲۹ ژوئن ۱۹۹۲ منتشر کرده به تلاش‌های قدیمی عربستان در دهه ۱۹۸۰ جهت سیطره بر رسانه‌های خاورمیانه‌ای و اروپایی پرداخت و اعلام کرد عربستان در این راه ده‌ها میلیون دلار هزینه کرده است. در ژوئن ۱۹۹۲، شرکت بریتانیایی مرکز پخش خاورمیانه، که مالک آن ولید الابراهیم، برادر ملک فهد است، خبرگزاری یونایتد پرس اینترنشنال را به قیمت ۳.۹۵ میلیون دلار خریداری کرد.
همزمان با این تلاش‌ها، سعودی‌ها رسانه‌های فرامنطقه‌ای متعددی به زبان عربی تاسیس یا خردیداری کرده‌اند که برای میلیون‌ها مخاطب در کشور‌های عربی، محتوا تولید می‌کنند. نکته قابل توجه اینکه این رسانه‌ها، مانند روزنامه‌های الحیات، الشرق الاوسط، مجله المجله و الوطن، برای چند دهه در چندین کشور خاورمیانه‌ای و اروپایی به طور همزمان منتشر می‌شدند.
سیطره عربستان بر فضای رسانه‌ای جهان عرب به حدی بود که حتی روزنامه‌نگاران و روشنفکران برجسته‌ای، مانند محمد حسنین هیکل، روزنامه‌نگار سرشناس مصری، از آن انتقاد کردند.
هیکل در سال ۱۹۹۲، به نیویورک‌تایمز گفته بود: ” اکنون، در جهان عرب چیزی وجود ندارد که بشود آن را دیالوگ خواند” هیکل از صعود رسانه‌ای عربستان انتقاد کرده و گفته “پول نفتی” عربستان، روزنامه‌نگاری عربی را تضعیف کرده است.
به هر حال، عربستان از دهه ۱۹۹۰ تاکنون، رسانه‌های زیادی در جهان عرب تاسیس یا خردیداری کرد. سعودی‌ها پس از تصرف فضای رسانه‌ای عربی، به سیطره بر رسانه‌های معروف غربی هم چشم دوختند و در این راه میلیون‌ها دلار هزینه می‌کنند. سرمایه‌گذاری در روزنامه ایندیپندنت، تنها جدیدترین نمونه در این زمینه است. قبل از آن، موارد دیگری هم وجود داشته است. اما چرا عربستان و متحد نزدیکش امارات، با وجود اینکه چندین رسانه بزرگ به زبان‌های مختلف دارند، باز هم برای خرید سهام و سرمایه‌گذاری در رسانه‌های معروف بین المللی ابراز تمایل می‌کنند؟
هر رسانه از بدو تاسیس آن تا کسب اعتبار و شهرت، راه دشوار و طولانی طی می‌کند. سال‌ها طول می‌کشد تا یک رسانه بتواند اعتماد مخاطب را جلب کند. بنابراین، اگر عربستان و امارات بخواهند این راه طولانی را طی کنند، هزینه‌های زیادی متحمل خواهند شد. مضاف بر این، ماهیت نظام‌های سیاسی این کشورها، فضای زیادی برای پیشرفت یک رسانه محلی در سطح بین المللی فراهم نمی‌کند. در نتیجه، بهترین راه، استفاده از رسانه‌هایی است که در طول سال‌ها توانسته‌اند در سطح جهان جایگاهی برای خود دست و پا کنند.
چنین اقدامی برای عربستان چند فاید دارد: نخست آنکه محتوای این رسانه‌ها کنترل می‌شود. طبق توافق ایندیپندنت و SRMG، مقرر شد که گروه سعودی تقریبا تمام محتوای این چهار وبسایت یادشده را کنترل کند. بنابراین، طبیعی است که روزنامه‌نگاران وابسته به یک گروه سعودی، از کشور عربستان انتقاد نخواهند کرد. دوم؛ عربستان از طریق اعتبار یک رسانه معروف، علیه رقبای خودش فعالیت خواهد کرد. یکی از سایت‌های جدید ایندیپندنت به زبان فارسی خواهد بود. بدیهی است که چنین سایتی از خط مشی عربستان سعودی پیروی خواهد کرد.
قبل از عربستان، چنین تجریه‌هایی هم وجود داشته است. در سال ۲۰۱۲، امارات، نسخه عربی شبکه اسکای نیوز را راه‌اندازی کرد. اسکای نیوز عربی، که حاصل سرمایه‌گذاری مشترک شرکت سرمایه‌گذاری رسانه‌ای ابوظبی و موسسه بریتانیایی اسکای‌نیوز بوده، تماما از سیاست‌های امارات پیروی می‌کند.
