۳گام برای رونق بازار فرش دستباف
در اکثر کشورهای جهان هنگامی که صحبت از فرش دستباف به میان می‌آید، ناخودآگاه نام ایران بر سر زبان‌ها جاری می‌شود.
به گزارش بازتاب به نقل از کسب و کار ، صنعت فرش‌بافی و قالی‌بافی در کشور علاوه بر موضوع ارزآوری که بدان اشاره شد، نقش بسیار مهمی در اشتغالزایی دارد. بافندگان فرش دستباف اغلب به جز این حرفه کار دیگری ندارند، چراکه تمام وقت خود را پای دار قالی و فرش می‌گذرانند و از این طریق امرار معاش می‌کنند. در این میان اما با تمام سختی‌هایی که بافت فرش دستباف در کشور دارد، این بافندگان از بدیهی‌ترین حق خود یعنی بیمه قالی‌بافان برخوردار نیستند.
از سوی دیگر، با توجه به گرانی مواد اولیه، برای فروش قالی با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شوند و همچنین برای تهیه مواد اولیه، باید قالی را با قیمت پایین‌تر از بازار در اختیار دلال فرش قرار دهند. قیمتی که دلال تعیین می‌کند، سود چندانی عاید آنها نمی‌کند و انگار سختی کار فقط برای بافنده است. در این اوضاع نابه‌سامان عده‌ای مواد اولیه را از ایران به کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان صادر می‌کنند تا با استفاده از نیروی کار ارزان در آنجا فرش‌های ارزان‌تری تولید کنند و بتوانند قیمتی قابل رقابت در بازارهای جهانی به دست بیاورند. اینها مجموعه‌ای از مشکلاتی هستند که دست به دست هم داده‌اند تا شرایط کنونی فرش دستباف ایران رقم بخورد. این در حالیست که به‌طور کلی صنعت فرش دچار رکود شده و صادرات نیز اوضاع خوبی ندارد. فعالان بازار معتقدند که دولت باید فرش دستباف و فروشندگان این کالا را از مالیات معاف کند تا سرمایه‌های زیادی که به واسطه این هزینه‌های سربار از بازار فرش بیرون رفته است، انگیزه‌ای برای بازگشت داشته باشند.
700 هزار قالی‌باف در صف بیمه قرار دارند
عبدا… بهرامی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف
صنعت فرش تنها صنعت بومی کشور است که با سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در سیاست اقتصاد مقاومتی همخوانی دارد و می‌تواند علاوه بر اشتغالزایی موجب ارزآوری هم شود و علاوه بر آن باعث رونق تولید داخلی شود. براساس آمارها در حال حاضر یک میلیون و 200 هزار بافنده در این صنعت شاغل‌اند که تعداد آنها حدود 2 میلیون نفر بود. اما امروز تعداد بافنده‌ها در کشورمان به نصف رسیده است، اما با این وجود در 11 ماهه اخیر شاهد رشد 12 درصدی در بخش فرش دستباف بودیم که 321 میلیون دلار ارزآوری از طریق صادرات برای کشور حاصل شده است. در این بین باید اشاره شود که در حال حاضر نداشتن پوشش بیمه‌ای اصلی‌ترین مشکل بافندگان صنعت فرش کشور است. در حال حاضر 12 درصد بافندگان ما در بحث کارگاهی و بقیه به صورت خانگی و تعاونی‌های شهری و روستایی فعال‌اند.
623 هزار نفر بیمه‌شده داریم و حدود 700 هزار نفر هم در صف بیمه قرار دارند، در صورتی که قرار بود ظرف مدت 10 سال کل 2 میلیون بافنده تحت پوشش بیمه قرار گیرند که این امر محقق نشده است.
در حال حاضر 70 درصد ظرفیت تولید فرش در کشور مغفول مانده که با حمایت‌های دولت و مجلس از این صنعت می‌توانیم به جایگاه قبلی خود در صادرات و ارزآوری بازگردیم. از سوی دیگر، عدم ثبات نرخ ارز در کشور نیز این صنعت را دستخوش مشکلاتی کرده است. بی‌ثباتی در بازار ارز باعث زیان‌های زیادی در میان تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش شد و این افراد در این صنعت نماندند. همچنین 31 درصد فرش کشور به آمریکا صادر می‌شد که در مدت 5 سال اخیر این میزان صادرات به صفر رسید.
در کشور سند راهبردی صنعت فرش‌بافی نداریم و ماموریت‌های تولیدکنندگان و صادرکنندگان مشخص نیست و علاوه بر آن ابزارها برای اجرای سند راهبردی وجود ندارد. ظرف 3 سال گذشته برای رونق بازار فرش تعاونی‌ها را فعال کردیم اما این کافی نیست زیرا تسهیلات بانکی بهره بالایی دارند و باید سرمایه‌گذاری و تامین مالی از سوی دولت برای این بخش به صورت ویژه‌تری صورت گیرد.
ما شبکه توزیع در کشورهای خارجی نداریم و این موضوع باعث افزایش قیمت تمام‌شده فرش ما می‌شود و فرصت را برای رقیبان فراهم می‌کند. همچنین خدمات پس از فروش در دیگر کشورها نداریم و چنین خدماتی را ارائه نمی‌کنیم زیرا هزینه‌های گمرکی مانع این می‌شوند که صادرکنندگان و تولیدکنندگان به این حوزه‌ها ورود کنند. به‌طور کلی راه‌حل ایجاد رونق بازار فرش کشور در انجام
3 کار است؛ در گام اول باید موضوع بیمه را دولت و مجلس حمایت کنند و با این کار به راحتی در مدت 3 ماه می‌توان 500 هزار نفر که بیکار شده‌اند را به کار خودشان بازگرداند، موضوع دوم بحث بازاریابی و سرمایه‌گذاری است تا تحقیقات برای بازارسازی به درستی انجام شود و در گام آخر هم افزایش سطح روابط بین‌المللی با دیگر کشورهاست.
با رکود در بازار فرش داخلی مواجه هستیم
مجتبی عراقچی، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران
در حال حاضر رکود در بازار حاکم است و دولت باید در جهت اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، فروشندگان فرش را از مالیات معاف کند تا دو میلیون کارگر زحمتکش، بیکار نشوند و سرمایه‌هایی که قبلا در این حرفه به کار گرفته می‌شد و الان شاهدیم که همه به سمت ساخت‌وساز، سپرده‌گذاری یا فعالیت‌های کاذب کشیده می‌شوند، دوباره به مسیر اصلی و درست خود بازگردانده شوند.
در این رکود برخی نیز معتقدند که فرش گران شده است که باید اشاره شود که یکی از دلایل گرانی فرش به بالا بودن دستمزدها برمی‌گردد؛ 80 درصد هزینه هر فرش دستباف، مزد کارگر می‌شود و این یعنی تنها 20 درصد هزینه مربوط به تهیه مواد اولیه است. 80 درصدی که مربوط به دستمزد کارگر می‌شود، روز به روز بالاتر می‌رود. دو سال پیش، دولت تصمیم گرفت 20 درصد به حقوق کارگران اضافه کند، سال گذشته به میزان 17 درصد و امسال هم 14 درصد افزایش داد. این افزایش دستمزد کارگران به قیمت فرش می‌افزاید و در نتیجه ما با کشورهای رقیب خود مانند هندوستان، پاکستان یا افغانستان که دستمزد کارگران بسیار پایین است، نمی‌توانیم رقابت کنیم، قیمت فرش در این کشورها بسیار کمتر است چون صادرات با رکود مواجه است؛ فروش داخلی هم با رکود دست به گریبان است چون تقریبا صددرصد فرش دستباف در نهایت صادر می‌شود؛ یعنی فرش‌هایی هم که توسط مصرف‌کننده داخلی خریداری می‌شوند، در نهایت روزی کهنه می‌شوند و باید آنها را صادر کرد و از آن جایی که در حال حاضر فرش نو گران و صادرات کم‌رونق است؛ فرش کهنه هم تقاضایی ندارد. بنابراین ما با یک رکود وحشتناکی در بازار فرش داخلی مواجه هستیم. به تعداد مجتمع‌های عظیم فرش‌فروشی اضافه نمی‌شود، اتفاقا روز به روز شاهد تعطیلی مغازه‌های فرش‌فروشی هستیم. روزی نیست که اتحادیه یک یا دو مجوز فعالیت را باطل نکند. همین چند وقت پیش، شخصی برای باطل کردن جواز فعالیت خود به اتحادیه مراجعه و کسب‌وکار خود را به روسری‌فروشی تبدیل کرد. در حال حاضر اگر به بازار عباس‌آباد تهران که روزی مرکز فرش ایران محسوب می‌شد، سری بزنید، می‌بینید که شاید بیش از 300 تا 400 واحد فرش‌فروشی که در خود بازار یا در پاساژهای اطراف فعالیت می‌کردند، همگی تعطیل شده‌اند و به مغازه‌های فروش لباس زنانه که از کشورهای چین و ترکیه وارد می‌شود، تبدیل شده‌اند. در چنین شرایطی به جای اینکه برای کارگران ایرانی اشتغالزایی شود، برای کارگران خارجی ایجاد شغل کرده‌اند. علت دوم رکود به اعمال مالیات سنگین توسط دولت برای فروشندگان فرش دستباف برمی‌گردد. مالیات سنگین که نسبت به سال‌های قبل 5 تا 10 برابر شده؛ مغایر اهداف اقتصاد مقاومتی است. با توجه به اینکه تولیدکنندگان و صادرکنندگان از مالیات معاف هستند، این مالیات گزاف باعث شده که فروشنده‌ای که باید فرش خود را از تولیدکننده بگیرد و به صادرکننده بفروشد، از این کار اجتناب ورزد، بنابراین زنجیره تولید و صادرات فرش در کل مختل شده است.
نبود تسهیلات کافی به صنایع ضربه زده است
محمدعلی زرینه‌کفش، رئیس اتحادیه بافندگان فرش دستباف تهران
در حال حاضر فرش دستباف تولید می‌شود و تقریبا وضعیت خوب است؛ اما کم‌وکاستی‌ها و نقاط قوت و ضعفی وجود دارد که قابل توجه است. توجه به صنعت فرش و سرمایه‌گذاری در آن می‌تواند جایگزین خوبی برای درآمدهای نفتی و مالیاتی باشد و توجه به این حوزه به نفع اقتصاد کشور خواهد بود. برای به سرانجام رساندن اهداف اقتصادی و بهرهمندی از صنایع ارزآوری همچون فرش دستباف باید یک عزم ملی میان دستگاه‌ها نهادینه شود و در این زمینه تعامل شورای شهر و اصناف برای رونق بازار داخلی ضروری است؛ از اینرو وفاق بین دستگاه‌ها اثرگذاری بسیاری در بخش بازرگانی داخلی و همچنین صادرات دارد. به‌طور مثال حمایت دولت‌ها از تولیدکنندگان و کارگران ارزان‌قیمت در دیگر کشورها، منجر به توسعه‌یافتگی آنها شده است. این در حالیست که بوروکراسی‌های اداری و نبود تسهیلات کافی به صنایع ضربه زده است و شرایط سخت بانک‌ها درباره اعطای وام تمام‌شدنی نیست. در دوران پسابرجام، گشایش‌هایی برای فرش دستباف ایرانی فراهم شده است و در حال رایزنی برای گسترش بازارهای جهانی و احیای دوباره آن به ویژه آسیب‌های یک‌دهه اخیر هستیم، اما باز هم حمایت‌های دستگاه‌ها در تحقق اهداف صادراتی ضروری است. یکی از عوامل فراهم شدن امکان خرید فرش دستباف برای طیف وسیعی از مردم، در گرو آگاهی و شناخت خریداران از بازار است. بسیاری از خریداران ایرانی نمی‌دانند فرش دستباف متری ۱۰۰ هزار تومان داریم، متری ۲۰ میلیون تومان هم داریم، بنابراین هر کسی می‌تواند نوعی از دست‌بافته‌ها را با توجه به‌توان مالی‌اش خریداری کند. هم‌اکنون لغو تحریم‌ها و پیدایش مباحث برجام، موجب شده که فرش دستباف ایرانی به شور و حال بیفتد، به گونه‌ای که با توجه به برگزاری نمایشگاه‌های خارجی در حوزه فرش، وضعیت خرید فرش دستباف ایرانی به رونق افتاده است. در دوره فعلی همه اجناس گران شده، اما باید گفت که فرش به اندازه اجناس و کالاهای دیگر گران نشده است. ضمن آنکه کهنه‌ترین فرش دستباف هم هنوز خریدار دارد و در بسیاری مواقع حاضرند که فرش نخ‌نمای دستباف را با فرش ماشینی معاوضه کنند.
