ایا انزوای دیپلماتیک قطر منجر به جنگی بزرگ با حضور ایران می شود؟
فارین افرز در گزارشی تحت عنوان «ایا انزوای دیپلماتیک قطر منجر به جنگی بزرگ می شود؟” نوشت: کشورهای عرب اهل تسنن خلیج فارس مدت هاست که به دنبال جنگ افروزی با ایرانند . شاید بحران جدید بهانه لازم را به آنها بدهد.
سارایو 1914، دوحه 2017؟ شاید ما در یک لحظه تاریخی مانند ترور وارث تاج وتخت امپراتوری اتریش باشیم که منجر به جنگ معروف به جنگ بزرگ شد . این بار این رویارویی میان نیروهای امارات – سعودی و ایران است. واشنگتن باید به جای اینکه یک جا بنشیند و منتظرآغاز جنگ باشد، به سرعت این مارش نظامی را متوقف کند. هدف اسمی سعودی و امارات امروز قطر است. کشوری که به دلیل روابط خوبش با ایران همیشه با کشورهای منطقه واگرایی جدی داشت.
ریاض و کشورهای عربی روز دوشنبه روابطشان را با این کشور غنی از نفت منطقه قطع کرده اند و عربستان اعلام کرد که هواپیماها نیز اجازه پرواز بر فراز قطر را ندارند. این کشور مرز زمینی اش را نیز با قطر بسته و عبور کشتی ها از آب های ترانزیتی قطر را نیز ممنوع اعلام کرده است. این یک بهانه جنگ است. در جنگ شش روزه که 50 سال پیش اتفاق افتاد همه چیز با بسته شدن تنگه تیران توسط مصر آغاز شد که دسترسی اسرائیل به دریای سرخ را قطع کرد.
در پاسخ به این اقدام، ایران اعلام کرد که قطر میتواند از سه بندر این کشور برای واردات مواد غذایی استفاده کند. دست کم دو روایت برای چکونگی اتفاقی که در جریان است وجود دارد. اگر شما حرف دولت قطر را باور دارید خبرگزاری رسمی قطر روز 24 می اعلام کرد که هک شده بود و اخباری جعلی در این سایت منتظر شد که از قول امیر قطر مسایلی را مطرح میکرد. او در این خبر گفته بود که هیچ دلیلی برای دشمنی مخفی کشورهای عربی علیه ایران وجود ندارد همچنین در این خبر از اخوان المستلمین و خماس حمایت کرده بود.
رسانه های عربی دولتی عربستان و امارات با وجود اعلام جعلی بودن این خبر توسط خود خبرگزاری قطر این اظهارات امیر قطر را جدی گرفتند و به سرعت واکنش نشان دادند.
اظهارات امیر قطر بی وقفه در رسانه ها تکرار می شد و تکذیبیه های مقامات رسمی قطر هم دیده نمی شد. این احتمال هم وجود دارد که مساله هک شدن ابتدایی رسانه قطری موضوعی بوده باشد که توسط تهران هدایت می شد . این اتفاق درست بعد از اجلاس ریاض با حضور سران کشورهای عربی و دونالد بود که منجر به خشم تهران شد. در سوم ژوئن اکانت توییتر شیخ خالد بن احمد آل خلیفه وزیر خارجه بحرین هم برای مدت چند ساعت هک شد و دولت بحرین فعالان اپوزیسیون شیعه را مقصر این حادثه اعلام کرد.
انگیزه تهران از این اقدام نمایش عدم اتحاد کشورهای عربی و همچنین شکست تحریکات ترامپ علیه ایران است. از این منظر، قطر خود را قربانی توطئه ریاض و ابوظبی میداند که به طور سنتی علی رغم عضویت قطر در شورای همکاری خلیج فارس روابط خصمانه ای با این کشور داشته اند. ریاض قطر را به عنوان یک پادشاهی با ایدیولوژی وهابیت دارای مشکلات بنیادین می داند. دوحه به زنان اجازه رانندگی می دهد و ریاض معتقد است همین رویکردها به بدنامی وهابیت منجر شده است.
ابوظبی حمایت های دوحه از اخوان المسلمین را محکوم میکند .ریشه مشکلات امروز به سال 1995 برمیگردد زمانی که پدر امیر کنونی قطر حمد پدر خود را از قدرت برکنار کرد. عربستان سعودی و امارات هر گونه کودتای خانوادگی را به عنوان یک خطر بالقوه برای خاندان حاکم در پادشاهی های کشورهای خلیج فارس میدانند و این اقدام را در قطر به عنوان یک توطیه می پنداشتند. بر اساس گفته های یک دیپلمات ساکن در دوحه در آن زمان دو همسایه چند صد قبیله ای را برای سو قصد و ترور حمد و دو برادرش و وزیر خارجه و انرژی قطر بسیج کردند تا بتوانند امیر قبلی را بازگرذانند. اما این اقدام هرگز به نتیجه نرسید چون یکی از مردان قبیله ای که برای این ماموریت انتخاب شده بود چند ساعت قبل از نهایی شدن ماموریت به توطئه خیانت کرد و آن را لو داد.
با چنین پیش زمینه فکری ای هر پارانویایی از سوی امیر تمیم قابل قبول است. این هفته روزنامه های امارات گزارش کردند که یک عضو اپوزیسیون از خاندان ال ثانی یعنی خاندان حاکم در قطر به نام شیخ سعود بن ناصر به عنوان میانجی در قطر انتخاب شده است.
خارجی هایی که در قطر زندگی میکنند بعضا دچار سردرگمی میشوند. خط افق دوحه عمدتا به دلیل آسمان خراش های خالی دوحه قابل رویت نیست. با این حال قطر بالاترین درآمد سرانه را در کل زمین دارد. بعد از ایران این امیر نشین بیشترین میزان ذخایر گاز طبیعی را در جهان دارد و بزرگترین صادر کننده گاز به بریتانیا تا ژاپن است.
این کشور همچنین پایگاه هوایی العدیب آمریکا را در خود جای داده است که در خلال جنگ افغانستان و عراق به عنوان پایگاه اصلی آمریکا برای عملیات های نظامی در این دو کشور بهره برداری می شد. برای امیر تمیم 37 ساله که زیرسایه پدرش در قطر حکومت میکند اولویت اصلی احتمالا روابط خوب با آمریکا و عدم ایجاد مزاحمت برای ایران است. ثروت های گاز این کشور به طور عمده در میادین مشترک گازی با ایران است. با این حال لوله های عظیم گازی قطر بیشتر از ایران از شیره جان این میادین مکیده است.
واشنگتن میتواند نقش مهمی را در در ایجاد تعادل در این وضعیت بازی کند. مقامات آمریکا شاید معتقد باشند که قطر در ایجاد تعادل میان ایران و آمریکا موفق نبوده است اما مطمئنا درگیری بین دوحه و ریاض یا هل دادن قطر به دامان تهران برای هیچ کس مفید نیست.
به این منظور رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا جایگاه درستی دارد. او به عنوان مدیر عامل اکسون مبیل یکی از اصلی ترین بازیگران خارجی در حوزه انرژی قطر بوده است. در نتیحه او به خوبی با تصمیم سازی در این خوزه آشناست.
ریاض و امارات باید پایگاه های جایگزینی را برای آمریکا به جای پایگاه العدیب در قطر در نظر بگیرند. در سال 2003 عربستان سعودی نیروهای آمریکایی را از پیاگاه هوایی شاهزاده سلطان بیرون کرد و این همزمان با مبارزه داخلی عربستان با افراط گرایی اسلامی در داخل کشور در دوران بعد از 11 سپتامیر بود. ابوظبی نیز امروز میزبان تانک های آمریکایی و جنگنده های این کشور است. ایجاد یک مرکز فرماندهای مجهز برای جایگزینی العدیب در منطقه زمان و هزینه زیادی می برد.
تنها یک هفته از تصوی امیر قطر و امارات و سعودی شانه به شانه هم میگذرد. امیر قطر می توانست امروز در کنار ترامپ ایستاده باشد. امروز عربستان و امارات سعی میکنند همه چیز را به سمت صحنه بین المللی سوق دهند. شاید این یکی از معدود بحران های خاورمیانه باشد که مشاوران ترامپ آن را حدس نمیزدند.
