قوانین بازار ارزضمانت اجرایی ندارد

بازار ارز ٣ قفله شد . روی تابلوی بسیاری از صرافی‌های قیمتی دیده نمی‌شود و برخی دیگر که حال و حوصله سوال‌های مکرر مشتریان را ندارند با چسباندن نوشته‌ای روی شیشه مغازه خود تحت‌عنوان «خریدوفروش نداریم» زحمت پاسخ دادن را هم از سر خود کم کرده‌اند.

به گزارش بازتاب به نقل از شهروند، حالا صف‌هایی طولانی در مقابل صرافی‌هایی که عرضه ارز همچنان در آنها ادامه داشت، تشکیل شده است. صرافی‌هایی که تعدادشان به انگشتان دست هم نمی‌رسد، برای این‌که دلارهای منتخب را به دست مردم برسانند، از آنها کارت ملی و بلیت سفر و ویزا و پاسپورت هم می‌خواستند و در نهایت، تا سقف ۵‌هزار دلار به هر مشتری می‌دهند. البته همه این مراحل منوط به این است که کسی بتواند ساعت‌ها در صف‌های طولانی منتظر بماند.

اما عرضه ارز در بازار تهران درحالی متوقف شده که رکوردزنی‌های دلار و یورو همچنان ادامه داد. دلار که دیروز توانست رکورد ٤٧٠٥ تومانی را ثبت کند در لحظه تنظیم گزارش (ساعت ١٨) به قیمت٤٦٦٠ تومان و یورو به قیمت ٥٨٠٠ تومان معامله می‌شد. کلاهی، فعال بازار ارز در این‌باره می‌گوید: چند روزی است که عرضه ارز از طرف بانک مرکزی محدود و به اذعان فعالان بازار به یک دهم کاهش پیدا کرده است. او که معتقد است تلاطم‌های بازار به قدری عجیب است که حتی فعالان بازار هم نمی‌توانند پیش‌بینی در رابطه با فردای آن داشته باشند، ادامه داد: صرافی‌ها ارزی ندارند که بخواهند عرضه کنند. افزایش قیمت ارز برای جبران کسری بودجه دلیل تکراری گرانی دلار در ماه‌های پایانی‌سال است که کارشناسان بازار ارز آن را مورد اشاره قرار می‌دهند. میثم رادپور با اشاره به افزایش قیمت ارز در ماه‌های پایانی سال، ادامه داد: دولت برای جبران کسری بودجه خود چاره‌ای جز استقراض از کشورهای دیگر و افزایش نرخ ارز ندارد.

هادی قوامی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم در این‌باره توضیح می‌دهد: نرخ محاسباتی ارز در بودجه‌ سال ۹۶، ۳‌هزار و ۳۰۰ تومان بود، اما اکنون نرخ مبادله‌ای ۳‌هزار و ۸۰۰ تومان است، ‌بنابراین حداقل ۱۰‌هزار‌میلیارد تومان از مابه‌التفاوت نرخ ارز تا پایان‌سال عاید دولت می‌شود که به نوعی بخشی از کسری بودجه را جبران می‌کند.

اما دلایل گرانی ارز به همین موارد ختم نمی‌شود. اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده از ابتدای ‌سال ٢٠١٨ در دوبی حالا تأمین ارز برای صرافی‌های ایران را مختل کرده و معاملات چمدانی بار دیگر از سر گرفته شده است. عامل دیگری که به این موضوع دامن زده، وضع تجارت خارجی است که طی ۹ ماه گذشته منفی بوده است. این بدین معنا خواهد بود که خروج ارز و تقاضا برای ارز وارداتی بیشتر از ارز صادراتی بوده، بنابراین به عدم تعادل در بازار دامن می‌زند.

سیف حرف زد

دلار ٢٠٠ تومان گران‌تر شد

همین چند روز پیش بود که ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی در تلگرام خود افزایش قیمت ارز در ماه‌های پایانی‌سال را امری طبیعی اعلام کرد و از کاهش آن ظرف دو ماه آینده خبر داد. درحالی انتظار می‌رفت که گفته‌های متولی نظام پولی و مالی کشور به آرامش بازار ارز کمک کند، اما فعالان بازار از تأثیر معکوس این گفته‌ها بر قیمت‌ها می‌گویند. کلاهی یکی از فعالان بازار در این‌باره گفت: بانک مرکزی اگر توانایی کنترل قیمت‌ها را داشت خود وارد عمل می‌شد، اما وقتی اقداماتشان تنها به صحبت کردن ختم می‌شود، یعنی این‌که دولت توانایی کنترل بازار را ندارد. به گفته او، بعد از وعده و وعیدهای سیف، دلار ٢٠٠تومان گران‌تر شد. کلاهی می‌گوید: تعداد زیادی از شهروندان ایرانی با تبدیل تومان به ارز (عمدتا دلار و یورو) و طلا به دنبال حفظ ارزش دارایی خود هستند.

اما درحالی‌که دولت اعلام می‌کند که به دنبال ساماندهی بازار ارز است، برخی کارشناسان به ضعف قوانین موجود در این رابطه اشاره کرده و معتقدند با بخشنامه و صرفا دستورهای کاغذی نمی‌توان بازار ارز را ساماندهی کرد. در همین رابطه میثم رادپور، کارشناس بازار ارز می‌گوید: در بازارهای غیرمتشکل پولی، قوانینی که محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند، ضمانت اجرایی ندارد و فقط این قوانین محدود‌کننده سیگنال‌های منفی را به بازار ارز می‌فرستد. او در ادامه می‌افزاید: بسیاری از معاملات بازار ارز، خارج از صرافی‌ها انجام می‌شود و اصلا بانک مرکزی از این معاملات خبر ندارد و بنابراین وضع قوانین محدود‌کننده در چنین بازاری، ضمانت اجرایی ندارد اما اتفاق بدی که به دنبال آن می‌افتد، این است که فعالیت‌های زیرزمینی بیشتر می‌شود.

حال‌وروز صرافی‌های کشور

صرافی‌ها معاملات را متوقف کرده و تنها جوابی که شاید تنها با بداخلاقی به مشتریان می‌دهند آن است که این‌جا در چهارراه استانبول تنها، دلالی جواب می‌دهد؛ دلالانی که به هر طریقی سکان بازار ارز را به دست گرفته‌اند و در غفلت نبود نظارت‌ها و برخوردهای جدی با چنین حرکاتی تلاش دارند تا قیمت را به نفع خود بالا و پایین کنند. بسیاری از صرافان حتی به خود زحمت نداده‌اند تا به صورت شفاهی جواب سوالات مشتریان را بدهند و در برگه‌های A۴ و بدون کادربندی، خطاب به مشتریان نوشته‌اند: «در این مغازه خرید و فروش ارز انجام نمی‌شود، لطفا سوال نفرمایید.» البته این رفتار آنها به بازار سکه هم سرایت کرده و این بار البته با احترام بیشتری به مشتری و در یک برگه کادربندی شده اعلام گردیده که «خرید و فروش انواع سکه‌های بانکی به قیمت کف بازار انجام می‌شود و به علت نوسانات شدید بازار، نرخ سکه را از داخل مغازه سوال بفرمایید».این حال و روز دیروز بازار ارز است. صراف‌ها و فعالان بازار البته کماکان می‌گویند: بانک مرکزی اقدام خاصی برای کاهش تلاطم بازار انجام نداده است، اما از ساعتی قبل با ورود فروشنده به بازار قیمت‌ها وارد سیر نزولی شده است. فعالان بازار ارز از ورود دلارهای خانگی به این بازار خبر داده و می‌گویند: به‌جای این‌که بانک مرکزی عرضه خود را افزایش دهد، مردم وارد بازار و با فروش دلارهای خود باعث کاهش قیمت شده‌اند. هرچند در گیرودار گرانی دلار و ثبت رکوردهای بالا دیروز، دادستان تهران از دستگیری تعدادی از فروشندگان غیرمجاز ارز خبر داد. در سال‌های قبل نیز همزمان با افزایش نجومی قیمت دلار در خیابان فردوسی، نیروی انتظامی وارد شده و تعدادی از دلال‌ها را دستگیر کرده بود.با این حال اما صراف‌ها و فعالان بازار ارز معتقدند دیروز روز مهمی برای دلار بود و باید دید که قیمت‌ها باز هم صعود می‌کند یا با ورود بانک مرکزی به بازار و عرضه گسترده سیر نزولی قیمت‌ها آغاز می‌شود.برخی صراف‌ها و فعالان بازار ارز معتقدند، در شرایط حساس همیشه بانک مرکزی با ورود و تزریق ارز مانع ثبت رکوردهای بالا می‌شده ولی این‌بار بانک مرکزی خود را کنار کشیده و باعث افزایش قیمت شده است.صراف‌ها می‌گویند: رئیس‌کل بانک مرکزی وعده داده بود که قیمت دلار از بهمن و اسفند ارزان می‌شود به همین خاطر دیروز که اول بهمن بود، مشخص می‌شود که حرف رئیس‌کل به عمل تبدیل می‌شود یا نه!

یکی از فعالان بازار ارز به صحبت‌های هفته‌های قبل نوبخت مبنی بر خاطر مکدر رئیس‌جمهوری اشاره می‌کند و می‌گوید: «جناب رئیس‌جمهوری که با دلار ٤٢٠٠ مکدر شده بود؛ آیا می‌داند که دلار رکورد ٤٦٠٠ تومان را هم زد؛ آقای روحانی هم‌اکنون در چه حالی به سر می‌برند؟»

این صراف با تأکید براینکه رئیس‌جمهوری و بانک مرکزی اگر بخواهند به راحتی قیمت را می‌شکنند، به افزایش قیمت یورو اشاره کرد و گفت: قیمت یورو در روز اول دی‌ماه ٥٠٠٠ بود و امروز پس از گذشت تنها ٣٠ روز تا نزدیکی مرز ٥٧٠٠ رسید یعنی ١٤‌درصد سود در یک‌ماه، تقریبا دو سوم سود یکساله بانکی!او ادامه داد: به‌طورحتم سیاست‌های بانک مرکزی باعث شده تا این سوداگری‌ها در بازار باشد و سودش به جیب دلال‌ها و سرمایه‌دارها برود!