وقت آن رسیده که عمان انتخاب کند؛ ایران یا عربستان؟

عمان در چندین دهه اخیر همواره کشوری بوده که خود را وارد هیچ دسته بندی و بلوک بندی رقیب منطقه ای نکرده و بیش از هر بازیگری در خلیج فارس نقش توازن بخش داشته و بازیگری واسط و میانجی بوده است. نقشی که توسط قدرت های منطقه ای و بین المللی نیز پذیرفته شده و سیاست بی طرفی این بازیگر ثبات را برای آن به ارمغان آورد.

به گزارش تابناک، با این حال گزارش ها و تحلیل ها حاکی از آن است که نقش توازن بخش یا میانجی گر عمان دیگر مورد پذیرش یا خواست عربستان، آمریکا و اسرائیل نیست و آن ها خواهان فاصله گرفتن عمان از ایران و پیوستن به بلوک رقیب تهران هستند.

در همین زمینه، «موسسه واشنگتن» در مطلبی به تضعیف نقش واسط و میانجی گرایانه عمان در خاورمیانه پرداخته و نوشته است:

سلطان قابوس در سالیان اخیر به طرق مختلف سعی کرده از بدتر شدن روابط میان ایران و عربستان جلوگیری کند و تعادل قدرت منطقه ای را به نفع خود حفظ کند. همچنین در چند سال گذشته، او با ایجاد یک کانال دیپلماتیک مخفی میان ایران و آمریکا در پرونده هسته ای و تلاش برای حل جنگ داخلی یمن، به عنوان یک متحد برجسته در راستای منافع آمریکا عمل کرده است.

با این حال، اکنون براساس گزارش مقامات ایالات متحده، عرب و اسرائیلی که بر روی امور کشورهای خلیج فارس کار می کنند، موضع سخت گیرانه ترامپ و متحدش محمد بن سلمان در مقابل ایران، عمان را در معرض خطر جدی برای تبدیل شدن به یک صحنه جدید رویارویی بین آن ها کرده است.

در دوران باراک اوباما، عمان نقش مهمی در مسائل منطقه بازی کرد که مهم ترین آن را باید ایجاد کانال ارتباطی مخفی میان تهران و واشنگتن دانست. همچنین مقامات عمانی تا روزهای پایانی دولت اوباما تلاش زیادی برای ایجاد آتش بس میان گروه های یمنی انجام دادند و حتی مذاکرات مستقیمی میان جان کری و حوثی ها برقرار کردند. اما این روند در پایان دوره اوباما پایان یافت و از سر گرفته نشد.

در ماه های اخیر، ریاض، امارات متحده عربی و واشنگتن به مسقط فشار آورده اند تا جریان سلاح های ایران به به حوثی ها از قلمرو عمان و از طریق آب های ساحلی آن را متوقف کند. به همین ترتیب نقش گذشته سلطان قابوس به عنوان یک پل ارتباطی آمریکا و اعراب با تهران دیگر نمی تواند یک دارایی برای این پادشاهی باشد.

یک مقام ارشد آمریکایی در این زمینه گفت: کشورهای خلیج فارس به طور فزاینده مجبور به انتخاب جهت گیری خود در میان اختلافات عربستان و ایران هستند و عمان نیز معاف نخواهد بود. به عنوان مثال، ریاض و امارات متحده عربی در سال گذشته به دلیل روابط صمیمانه دوحه با تهران، قطر را به طور کامل محاصره و تحریم کردند.

مقامات اسرائیلی نیز عمان را به کمک به فعالیت های منطقه ای بی ثبات کننده ایران، با اشاره به اتهامات قاچاق اسلحه و تمایل مسقط به انبار کردن مواد مورد استفادع در برنامه هسته ای ایران، متهم کرده اند. بنا بر توافقی که سال گذشته میان ایران و گروه 1+5 انجام گرفت، قرار شده میزان ذخایر آب سنگین ایران از 130 متریک تن فراتر نرود. بر اساس متن «برجام»، ایران باید در صورت عبور از سقف تعیین شده در این توافق، مقادیر مازاد را به خریداران خارجی بفروشد. بر این اساس نیز مقادیری از تولیدات مازاد ایران به عمان منتقل شده است.

اگر چنین نگرانی ها همچنان ادامه یابد، این مسئله می تواند روابط تاریخی خوب عمان با اسرائیل که پل ارتباطی تل آویو با جهان عرب بود را تضعیف کند.

مقاماتی از ایالات متحده اظهار داشتند که اگر اطمینان حاصل کنند که عمان در اردوگاه ایران قرار نخواهد گرفت، در حال تلاش برای ایجاد تعادل با عمان هستند و سلطان قابوس را به عنوان یک کانال ارزشمند با تهران نگه خواهند داشت. یک مقام سابق که در یمن مشغول به کار بود، گفت: هنگامی که ما از مسائل مربوط به ارسال اسلحه از عمان به یمن فشار آوردیم، آنها به طور معمول پاسخگو بودند.

با این حال، نقش میانجی عمان پس از روی کار آمدن ترامپ به شدت تضعیف شده که این مسئله می تواند مسقط را در برابر بلوک بندی های منطقه ای تضعیف کند.

همزمان عربستان و امارات نیز انتقادات و حملات خود به پادشاهی عمان به بهانه و اتهام ارسال سلاح های ایران به یمن را افزایش داده اند؛ به طوری که در ماه سپتامبر روزنامه الحیات چاپ عربستان مدعی شد که مقامات محلی سه کامیون عمانی حامل سلاح برای حوثی ها را متوقف کردند.

در مقابل، مقامات عمانی این اتهامات را رد کردند و یوسف بن العلاوی، وزیر امور خارجه عمان در ماه اکتبر به یک روزنامۀ سعودی، گفت: سلاح ها از مرز ما عبور نمی کنند. ما مایل هستیم این را برای برادران مان در عربستان روشن کنیم.

دیگر مقامات عمان به خبرنگاران گفته اند که جنگ یمن برای منافع و امنیت ملی عربستان و امارات مضر است. به نظر آنها، دیپلماسی مسقط تنها به دنبال کمک به ریاض و ابوظبی است که خود را از یک درگیری پر هزینه که صدها هزار نفر را آواره و موجب قحطی و ویرانی شده است رها کنند.

آنچه واضح به نظر می رسد این است که اگر عمان نتواند نقش پیشین خود را احیا کند و خود را از درگیری ها و بلوک بندی های منطقه ای و به ویژه تعارض میان ایران و عربستان دور کند، ممکن است با سرنوشت مشابه قطر مواجه شود.