نگاهی به وضعیت کشت زعفران در گناباد
۸۸ درصد زعفران جهان با متوسط عملکرد ۳٫۳ کیلوگرم در هر هکتار در ایران تولید می‌شود. پارسال از ۱۰۵ هزار هکتار سطح زیر کشت این محصول در کشور ۳۳۶ تن محصول برداشت شد.
با این وجود سهم ایران از صادرات این محصول دارویی پارسال ۲۰۳ تن به ارزش ۲۸۶ میلیون دلار بود. از مجموع ۱۰۵ هزار و ۲۷۰ هکتار سطح زیر کشت زعفران در ایران ۸۲ هزار هکتار (حدود ۷۸ درصد) در خراسان رضوی قرار دارد.
حدود سه هزار و ۵۰۰ هکتار سطح زیر کشت ازعفران در این استان معادل ۴٫۳ درصد آن کل آن در محدوده شهرستان گناباد کشت می‌شود. میزان سطح زیرکشت زعفران در گناباد سه درصد کل اراضی زیرکشت کشور است.
از مجموع ۱۱۷ هزار خانوار خراسان رضوی که به کشت زعفران اشتغال دارند حدود پنج هزار نفر در شهرستان گناباد فعال هستند.
با وجود ظرفیت‌های تولید و کیفیت مطلوب زعفران گناباد ولی در دو دهه گذشته به دلیل مشکلات مختلف از جمله خشکسالی سهم شهرستان از این بخش کاهش یافته است.
محصول زعفران گناباد برای نقش آفرینی بیشتر در بازار مصرف و توسعه کمی و کیفی سطح زیر کشت نیازمند توجه بیشتر مسئولان و دست اندرکاران بخشهای دولتی و خصوصی است تا کاشت این محصول ارزشمند و بومی خطه خراسان برای کشاورزان گنابادی توجیه بیشتری داشته باشد.
یک کشاورز گنابادی می‌گوید بخاطر کم آبی تعداد دفعات آبیاری زمینهای زعفران کاهش یافته است. در گذشته بارندگی مناسب برف و باران علاوه بر آبیاری بهتر موجب ثمردهی مطلوب‌تر زعفران می‌شد.
علی رجبی ادامه داد: بخاطر صرفه اقتصادی کم در گناباد کاشت زعفران که درگذشته جزو مشاغل اصلی کشاورزان محسوب می‌شد هم اکنون به عنوان به یک فعالیت جانبی تبدیل شده است. مشکلات دیگر مانند تهیه کود و عمربالای زمینهای زعفران کاهش ثمردهی تولید این محصول را به همراه داشته است.
یک دیگر از زعفرانکاران گنابادی گفت: بارش برف و باران زیاد در گذشته موجب تقویت و دفع آفات زمینهای زعفران می‌شد ولی هم اکنون بارش کم و افزایش دمای هوا در پاییز و زمستان اثربخشی فعالیت را در این بخش کاهش داده است.
نجمه حیدریان افزود: رسیدگی بهتر به کاشت و برداشت زعفران نیاز به نیروی کار جوان دارد ولی اکثر جوانان گنابادی تمایلی به فعالیت در این بخش ندارند.
وی کود و وجین به موقع را جزو ضروریات برای محصول دهی بهتر زعفران ذکر و بیان کرد: با وجود کاهش قیمت زعفران و نیاز به کارگر برای انجام امور، زعفرانکاری صرفه اقتصادی مناسبی ندارد.
بخاطر همین مشکلات در چند سال اخیر تعداد زیادی از کشاورزان پیازهای زعفران را کنده و محصول دیگری را جایگزین آن کرده‌اند.
محمدرضا عباسی دیگر کشاورز گنابادی هم تأمین کود مورد نیاز را از مشکلات تولید زعفران در این شهرستان ذکر و بیان کرد: کودهای شیمیایی به تنهایی موجب تولید زعفران با کیفیت نمی‌شود و برای تهیه چند کیسه کود برای تهیه یک کیسه کود باید به چند جا مراجعه و بعد پیگیریهای زیاد آنها را تهیه کرد.
وی افزود: توجه خاصی نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی برای کشاورزان به منظور روزآمد و علمی کردن زعفرانکاری در گناباد صورت نمی‌گیرد و کشاورزان همچنان با شیوه‌های سنتی به کاشت زعفران می‌پردازند که این مساله بازده تولید محصول را کاهش داده است.
او نداشتن برنامه برای کاشت پیاز مرغوب و پربازده و نبود برنامه توسعه کشاورزی نوین مثل برخی شهرهای همجوار را از دیگر مشکلات تولید زعفران در گناباد ذکر کرد.
یکی دیگر از کشاورزان و فروشندگان زعفران می‌گوید در گناباد علاوه بر خشکسالی و کم آبی رسیدگی مناسبی به زمینهای زعفران انجام نمی‌شود و به دلیل کمبود کود مناسب، هرس نشدن علفهای هرز و شخم نامناسب زمین بخش عمده گلهای زعفران این شهرستان کلاله‌های قوی و ظاهر خوبی ندارند.
حسن غلامیان باغ آسیا، خرید تضمینی را اقدامی مؤثر در واقعی شدن قیمت زعفران توصیف و بیان کرد: در این نوع خرید مقدار زیر یک کیلوگرم تحویل گرفته نمی‌شود. این روش حمایتی برای فروشندگان زعفران مفید است ولی کشاورزان را که بیشتر خرده مالک هستند و کمتر از یک کیلوگرم محصول دارند شامل نمی‌شود.
وی اضافه کرد: زعفران گناباد از نظر عطر و کیفیت مشتریان و طرفداران خاص خود را دارد و بیشتر کشاورزان گنابادی به اندازه نیاز زعفران تولید می‌کنند و زعفران بسته بندی به گردشگران و مسافران عرضه می‌شود.
کارشناس باغبانی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد نیز گفت: بر اساس آزمایشها، کیفیت زعفران گناباد بالاتر از استانداردهای جهانی است و عطر و رنگ خوبی دارد.
علی مؤذنی با اشاره به فعالیت دو شرکت در بخش بسته بندی زعفران در گناباد ایجاد صنایع تبدیلی را ضرورت توسعه کیفی این محصول و موفقیت در صادرات و حضور موفق در بازارهای هدف ذکر کرد.
وی مهمترین علت کاهش مقدار و سطح زیر کشت زعفران گناباد را کمبود منابع آبی، خشکسالی، شرایط اقلیمی، نیروی انسانی و عوامل فیزیکی ذکر و بیان کرد: گرمای بیش از حد هوا در ماه‌های خرداد و تیر کاهش تولید جوانه گل زعفران و کاهش گل دهی آن را به همراه داشته و کاهش بارش برف و باران و گرمای نسبی هوا درسالهای گذشته در دامن زدن به این مشکلات مؤثر بود.
او کوددهی مناسب از جمله کودهای مکمل و ریز مغذیها را در افزایش تولید محصول زعفران مؤثر دانست و افزود: استفاده از کود مایع در فصل زمستان باعث افزایش ۲۵ درصدی تولید این محصول می‌شود.
وی ادامه داد: مدیریت جهاد کشاورزی برای افزایش آگاهی عمومی نسبت به تولید زعفران باکیفیت اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی برای گروههای هدف و فعالان این بخش در طول سال می‌کند.
او نقش خرید توافقی زعفران توسط دولت را در تثبیت قیمت‌ها مؤثر ذکر و بیان کرد: استمرار این سیاستهای حمایتی موجب دلگرمی کشاورزان و ادامه کاشت زعفران می‌شود.
رئیس اداره تعاون روستایی گناباد هم گفت: خرید توافقی زعفران در گناباد به عنوان یکی از مراکز ۱۰ گانه خرید توافقی از نیمه آبان ماه آغاز و تا پایان آذر ماه ادامه دارد.
محمدمهدی رضازاده بدون اشاره به میزان خرید تضمینی زعفران در این شهرستان و درصد مقایسه آن با مدت مشابه پارسال گفت: استقبال از خرید زعفران در گناباد تاکنون مناسب بوده و همه زعفران خریداری شده تحت آزمایش، تجزیه و سنجش قرار گرفته و کیفیت زعفران شهرستان در رده‌های بالای استاندارد و کیفیت قرار دارد.
وی افزود: در ابتدای خرید معادل ۴۰ درصد ارزش زعفران و بقیه طلب کشاورز نیز سه ماه بعد از تاریخ خرید به کشاورزان پرداخت می‌شود. خرید توافقی در حجم بالاتر از یک کیلوگرم انجام می‌شود و کمتراز این میزان به دلیل مشکلات در ساماندهی و انباشت در انبار صورت نمی‌گیرد.
او ادامه داد: کشاورزانی که مقدار زیر یک کیلگرمو زعفران تولیدی دارند باید با دیگر کشاورزان به صورت تجمیع محصول خود را ارائه دهند. هر کیلوگرم زعفران پوشال معمولی به نرخ ۴۴ میلیون ریال، پوشال مرغوب ۴۹ میلیون ریال و نگین زعفران به قیمت ۵۴ میلیون ریال از کشاوران خریداری می‌شود.
طی فصل برداشت جاری ۱۰ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم زعفران از سطح سه هزار و ۵۰۰ هکتار مزارع گناباد برداشت شد. گناباد در فاصله ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.
منبع: ایرنا
