چرا صالحی امیری بهترین انتصاب نجفی بوده؟
انتصاب دکتر سیدرضا صالحی امیری به عنوان قائم مقام شهردار تهران و معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری از جمله تحسین شده ترین احکامی است که تاکنون محمدعلی نجفی صادر کرده.
این انتصاب از جهات مختلفی قابل بررسی و ارزیابی است.
١. صالحی امیری یکی از مدیران موفق و بی حاشیه دولت روحانی به شمار می رفت. از زمانی که زمزمه های انتصاب او شنیده شد، تقریبا هیچ یک از اعضای شورای شهر و شخصیت های اصلاح طلب با آن مخالفت نکردند. او جایگاه ویژه ای میان اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان و برخی اصولگرایان معتدل دارد و از این جهت، یکی از بهترین انتصابات شهرداری تا کنون قلمداد می شود.
2. در حکم مربوط به صالحی امیری، او علاوه بر معاونت اجتماعی و فرهنگی، به عنوان قائم مقام شهردار تهران در این حوزه نیز انتخاب شده که این موضوع نشان از توجه ویژه شهردار بر انسجام فعالیت های فرهنگی شهرداری دارد. به بیان دیگر، قائم مقامی صالحی امیری نشان می دهد قرار نیست فعالیت های فرهنگی تهران به صورت پراکنده و در نهادهای مختلف و مجزا از هم مدیرت شود. در واقع یکی از اهداف این موضوع را می توان حذف موازی کاری در حوزه اجتماعی و فرهنگی شهرداری دانست. این نکته در اظهارات صالحی امیری در مراسم معارفه اش هم مورد تاکید قرار گرفته و چنین برمی آید که تصمیم شهرداری بر مدیریت یکپارچه فعالیت های فرهنگی در گفتگوهای نجفی و صالحی امیری اخذ شده است.
صالحی امیری در گفت‌وگوهای خود نیز این موضوع را مورد تاکید قرار داده و با اشاره به برنامه استراتژيك فرهنگي – يعني تدوين يك نقشه راه كل نگر مهم جانبه نگر واينده نگر گفته است: تهران بزرگ رانمي توان با نگاه روزمره ،سليقه ای، جزيره ای اداره كرد. او يكپارچه سازی، ساماندهی، هماهنگ سازی وهم افزائی كليه سياستها، برنامه ها واقدامات فرهنگي واجتماعي را در همین راستا نیاز پایتخت معرفی کرده و گفته: طي سه دهه گذشته تهران ازفقدان انسجام برنامهاي فرهنگي واجتماعي رنج می برد. صالحی امیری این هماهنگی ها را صرفا محدود به شهرداری نمی داند؛ به اعتقاد او، اين انسجام علاوه بر شهرداري بايد در سه سطح شكل گيرد الف: نهادهاي رسمي ب: نهادهاي مردمي و ديني ج: نهادهاي عمومي
3. با وجود شناخت قبلی و رابطه دوستی میان نجفی و صالحی امیری، بر اساس اخبار دریافتی، شهردار تهران با بزرگان و صاحب نظرانی برای این انتصاب مشورت کرده است. شاید از همین رو بود که انتصاب مذکور دو ماه و اندی پس از شروع به کار نجفی رقم خورد، نه در همان روزهای آغازین. یکی از دلایل اینکه انتصاب مذکور مورد تایید غالب سیاسیون و مدیران شهری قرار گرفته، همین موضوع است.
4. صالحی امیری علاوه بر جهت گیری ها و شخصیت سیاسی خود، چهره علمی و فرهنگی ویژه ای دارد. اگرچه ظهور و بروز او در عرصه سیاست ایران به گونه ای که در میان مردم نیز شناخته شود، عمدتا در چند سال گذشته رقم خورده اما او پیش از آن نیز چهره ای آشنا برای پژوهشگران فرهنگی و اجتماعی به شمار می رفت. 8 سال تصدی معاونت پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام خود گواهی بر این ادعاست؛ علاوه بر این، صالحی امیری در مشاغلی همچون رئیس کمیته اجتماعی شورای عالی امنیت ملی، عضو هیئت رئیسه مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، معاون بررسی‌های استراتژیک، عضو هیئت امنای مؤسسه مطالعات راهبردی، مشاور رئیس‌جمهور در دولت اصلاحات، عضو شورای اجتماعی کشور و عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت مشغول بوده که عمدتاً از دید رسانه ها پنهان بودند.
علاوه بر این، او مبدع رشته تحصیلی جدید «مدیریت فرهنگی» در کشور به شمار می رود. مدیر گروه مدیریت فرهنگی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات است و حدود 2 هزار دانشجو زیر نظر او در این رشته فارغ التحصیل شده اند.
مبتنی بر همین سوابق، صالحی امیری اعتقاد دارد نگاه به تهران بايد از رويكرد سخت افزاري به نرم افزاري تغيير پيدا كند؛ او می گوید: تهران بيش تر از آهن و برج و ساخت وساز بي رويه به آرامش، امنيت، اخلاق و فضيلت نياز دارد. او با تاکید بر این موضوع معتقد است: تهران به سختي نفس مي كشد ولي باور كنيم الودگي اجتماعي يعني اعتياد، ايدز، خشونت، طلاق، حاشيه نشيني، ناهنجاري خطرناكتر از آلودگي هوا مردم را رنج مي دهد. آلودگي فرهنگي يعني دروغ، انگ زني و تخريب و انتقام جویی و افشاگری بيش از آلودگي هوا روح و روان مردم را می آزارد.
5. صالحی امیری در دولت روحانی وزارت ارشاد را هم تجربه کرده است. تا پیش از انتصاب اخیر، جایگاه های دولتی متعددی برای او در نظر گرفته شده بود اما او در نهایت تصمیم گرفت معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران را بر عهده بگیرد. این انتخاب با شناخت قبلی صورت گرفته چنانکه خود صالحی امیری گفته است: «در سال های اخیر فعالیت های شهرداری تهران را دنبال کردم و بیش از ۱۰۰ نفر از دوستان من در وزارت ارشاد با مجموعه شهرداری تهران ارتباط داشتند»
جایگاه فعلی او، از نظر میزان اثرگذاری چه بسا با یک جایگاه دولتی فرهنگی به دلایل متعددی قابل توجه و موثرتر است؛ حوزه فرهنگ کشور، به درست یا غلط نهادهای مختلف و تصمیم گیر متعددی وجود دارد و نمی توان به صرف قرار گرفتن بر یک مسند فرهنگی کشوری، مدیریت خود را به کل کشور تسری داد. از سوی دیگر، بسیاری از رویه های فرهنگی در تهران قابلیت گسترش به کل کشور را دارند. مثال های آن در سال های دور و نزدیک متعدد است. به طور مثال تصمیم عجیب تفکیک جنسیتی در شهرداری تهران در دوران قالیباف که با محوریت معاونت اجتماعی و فرهنگی اخذ شده بود، واکنش های متعددی در سطح کلان ایجاد کرد. یا موارد مثبتی مانند طرح های ترویج کتابخوانی از تهران به بسیاری از شهرهای دیگر تسری یافت. حال با در نظر گرفتن این موضوع که صالحی امیری میخ اول را نیز محکم بر زمین زده و مدیریت یکپارچه در حوزه فرهنگی تهران را خواستار شده، میزان اثرگذاری جایگاه این سمت بهتر از گذشته مشخص می شود.
همین ارتباطات با شهرداری در سالیان گذشته صالحی امیری را به این نتیجه رسانده که باید رويكرد اثربخشي جاي رویکرد فعاليت محور را بگیرد. به گفته او، هر نوع برنامه اجتماعي و فرهنگي بايد به يك نتيجه معطوف گردد؛ چالش نظام فرهنگي در چهار دهه گذشته فقدان رويكرد اثربخشي و نتيجه گرایی بوده؛ مفهوم روشن اين سخن تحليل هزينه فايده فعاليت هاي اجتماعی و فرهنگي است؛ درغير اين صورت هدف از فعاليت اشتغال غيرمولد وافزايش نگران كننده اسيب ها وتهديدات خواهد بود.
6. در انتصاب های اینچنینی، گاهی جایگاه به شخص شانیت می دهد و گاهی شخص به جایگاه. در مورد صالحی امیری بی شک، مورد دوم رخ داده. اکنون فردی به معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری رسیده که هم وزارت ارشاد را تجربه کرده ، هم معاونت پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص را. طبیعتا ورود چنین فردی جایگاه معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران را ارتقاء داده و خواسته یا ناخواسته ، اثر تصمیمات و اقدامات آن را افزایش می دهد. در واقع این انتصاب باعث شده توجه به موضوع «فرهنگ تهران» نیز بیشتر شده و در محوریت فعالیت های شهرداری قرار بگیرد.
7. حضور یک چهره علمی و پژوهشی در جایگاه معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران نوید اجرای برنامه های ریشه ای به جای اقدامات احساسی و زودگذر در این حوزه را می دهد. این موضوع البته نیازمند پشتکار و مداومت زیادی است چنانکه خود صالحی امیری هم در مورد تمرکز در برنامه ریزی های آتی این معاونت گفته است این تغییرات حتماً با مقاومت هایی همراه خواهد بود.
مثال جالبی که خود او در مورد ناکارآمدی برخی تصمیمات به میان آورده درباره نمایشگاه کتاب است: شهرداری تهران هر سال نمایشگاه کتاب با هزینه عظیم در تهران برگزار می شود و این در حالی است که آمارهای ۱۰ سال اخیر حاکی از کاهش یک دقیقه ای سرانه مطالعه در هر سال است. او از این موضوع نتیجه گرفته که اقدامات در حوزه فرهنگی باید براساس نیازسنجی صورت بگیرد.
صالحی امیری تا کنون ۱۴ عنوان کتاب، ۲۵ عنوان مقاله علمی – پژوهشی، ۳۵ عنوان مقاله علمی – ترویجی و ۱۸ عنوان مقاله ارائه‌شده در کنفرانس‌های علمی در خصوص فرهنگ و مدیریت فرهنگی منتشر کرده که از قضا چند مورد از کتاب های وی به صورت مسقیم به مدیریت فرهنگی در سازمان ها اختصاص دارد.
موارد اخیر تنها نمونه هایی است که می توان با تکیه بر آن به یک تحول بزرگ در حوزه سطح فرهنگی شهر تهران و به تبع آن کشور امیدوار بود.
8 . از سوی دیگر، صاحب نظر زبردستی چون او ، بازیابی «هویت شهری تهران» را نیز در دستور جدی کار خود قرار خواهد داد؛ او در همین چند سال پیش ، از «تهران بی هویت» انتقاد کرده و خواستار برنامه ریزی جدی در این زمینه شده است.
راهکار او برای رهایی از این وضعیت، مشارکت دادن شهروندان و واگذاری امر تصدیگری به آنهاست. صالحی امیری می گوید: مشاركت، رضايت، اعتماد مردم پيش نياز موفقيت و كارامدي دربرنامه هاي فرهنگي واجتماعي تهران است؛ واگذاري امر تصديگري به مردم وپذيرش اصل تولي گري از نكات اساسي است كه متاسفانه كمتر به آن توجه كرده ايم؛ صالحی امیری معقتد است تولي گري يعني سياستگذاري، بستر سازي و نظارت. به گفته او، مردم انگيزه بيشتر از مسئولين براي تداوم حيات تهران دارند.
در پایان ، لازم است نظرات او در این مورد – که می تواند مهمترین مشکلات تهران را مرتفع کند – را که سه سال پیش، در یکی از سخنرانی های او در این زمینه بیان شده، مرور کنیم:
تبدیل چهره شهر تهران، از مجموعه‌ای از خوابگاه‌ها و آپارتمان‌های سر به فلک کشیده و انسان‌هایی که کمتر با یکدیگر احساس محبت دارند و تابلوهایی پر از تبلیغات بی حاصل و بی ارزش، به چهره فرهنگی ، کار سخت و طاقت فرسایی است که با پیگیری مسئولان، امکان تحقق خواهد داشت
* تهران بزرگ بیش از هر مسئله‌ای دیگر به هویت فرهنگی نیاز دارد، مشکل آلودگی هوا را می‌توان حل کرد اما نمی‌توان انبوهی از آلودگی‌های دیگر را پاک کرد به جز اینکه تهران هویت پیدا کند.
* هویت در بستر خیابان، جاده، آپارتمان، خشت، سنگ و آهن شکل نمی‌گیرد، هویت در حوزه فرهنگ، اخلاق و فضیلت شکل می‌گیرد و این وظیفه معاونت امور اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران است.
* هر نوع نقطه قوت و ضعف در سازگاری اجتماعی را باید در عنصر فرهنگی جستجو کرد. اگر در تهران مشکلات و مسایلی از جمله بحران شخصیت، هویت، انسجام اجتماعی و فقدان انسجام اجتماعی وجود دارد باید آن را در معاونت اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران جستجو کنید.
* با اقدامات مسئولان در معاونت امور اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران، شهر تهران از چهره خشک و بی عاطفه به چهره با هویت و فرهنگی تبدیل شود.
