تغییر فرهنگ غذایی در زندگی امروز ایرانی ها و نادیده گرفتن خاصیت دارویی ادویه ها

شکل سنتی آشپزی در زندگی شهری امروز ایران جای خود را به اشکال صنعتی و غیرطبیعی داده است. در این بین بسیاری از خوراکی ها در حال فراموش شدند که سوای اهمیت فرهنگی آنها خاصیت دارویی‌شان شان نیز نادیده گرفته شده است. یکی از این خوراکی ها ادویه های با طعم و رنگ مختلف اند که در این گزارش به اهمیت آنها پرداخته ایم.

به گزارش بازتاب، استفاده از ادویه ها و مواد طعم دار کننده یکی از سنت های آشپزی در ایران است. با جست و جو در بین خوراکی های بومی و محلی اصیل ایرانی در می یابیم که تا چه اندازه ادویه ها مورد پسند طبع ایرانی هاست. با این حال اما با صنعتی شدن هرچه بیشتر فضای کشور و افزایش ساعت های کاری و مشغله های فراوانی که خانواده ایرانی امروزه با آنها دست به گریبان است فرهنگ غذایی کشور رو به فراموشی است. استفاده از مواد ارگانیک و تازه جای خودشان را به خوراکی های فریز شده و آماده داده اند و نسل امروز کودکان و نوجوانان شاید کمتر از نسل های پیش با این عنصر فرهنگی آشنا باشند.

پوست اندازی فرهنگی غذایی ایران دامن چاشنی های غذایی را هم گرفته است. با کاهش حوصله مردم به پخت و پز کمتر کسی علاقه ای به جست و جو در بازارهای محله های قدیمی تهران و دیگر کلانشهرها برای خرید داویه ها کم یاب دارد. پیرو این اتفاق نیز طعم و بوی غذاهای خانگی مثل سابق نیست و بنظر خانواده های ایرانی نیز از اهمیت ادویه های بی خبرند.

اما در علم پزشکی ثابت شده است غذاهای پر ادویه و حتی کمی‌ تند، دارای خواص مهم جهت بهبود سلامت هستند. ادویه‌ها حاوی ترکیبات بسیار مهم و همینطور آنتی‌اکسیدان‌های فراوان هستند که دمای مرکزی بدن را افزایش می‌دهند، متابولیسم بدن را بالا می‌برند و سوخت و ساز انرژی را بهبود می‌دهند. در کشور ما ایران در برخی‌ مناطق مصرف ادویه‌های فراوان مثل جنوب کشور رواج بیشتری دارد. اما باید دید فواید ادویه چیست؟

مهمترین موضوع درباره ادویه ها این است که تمامی آنها دارای ترکیبات رنگی‌ و رنگدانه‌های بی‌نظیری هستند که خواص شناخته شده و احتمالی‌ زیادی بر سلامت بدن دارند. این مواد در ایجاد حس شادی و خوشحالی، جلوگیری از افسردگی و بسیاری واکنش‌ها در بدن نقش ایفا می‌کنند. به کرات گفته شده است که، خوردن غذاهای پر ادویه و تند باعث ترشح هورمون اندورفین می‌شود که این هورمون یک مسکن طبیعی است! همچنین مطالعات صورت گرفته حاکی از آن است که مردم کشور هایی که در فرهنگ غذایی خود استفاده زیادی از انواع ادویه ها دارند مردم خوشحال تر و با نشاط تری اند.

فایده دیگر ادویه ها این است که آنها حاوی مقادیر فراوان آنتی‌اکسیدان هستند. مصرف کافی‌ غذاهای پر ادویه میزان مناسب و کافی‌ از مواد مفید را به بدن انتقال می‌دهد که برای حفظ سلامت بدن، مبارزه با تخریب سلولی، پیشگیری از سرطان و کاهش خطر بروز بیماری‌های مزمن بسیار مهم است.

اما خانم ها و آقایی که قصد کم کردن وزن خود را دارند نیز می توانند با افزایش استفاده از ادویه در غذای روزانه خود به این نتیجه برسند. ترکیبات خاص موجود در ادویه می‌تواند سوخت و ساز و متابولسیم پایه را در بدن افزایش دهد. متابولیسم پایه به میزان انرژی ای گفته می‌شود که بدن صرف انجام فعالیت روزانه و واکنش حیاتی خود می‌کند. بالا رفتن سوخت و ساز در بدن به معنای کالری سوزی بیشتر و کاهش وزن خواهد شد.

از خواص دیگر ادویه ها می‌توان به تقویت دستگاه گوارش و کمک به اجابت مزاج مرتب اشاره کرد. داشتن اجابت مزاج مرتب یکی‌ از نشانه‌های بدن و دستگاه گوارش سالم است. ترکیبات مفید موجود در ادویه در افزایش فعالیت دستگاه گوارش و بهبود هضم و جذب مفید هستند.

در ادامه این گزارش به خواص چند مورد از ادویه های خوراکی اشاره کرده ایم که استفاده از آنها در خوراکی های روزانه فواید بسیاری برای سلامت بدن خواهد داشت:

زنجبیل و فلفل دو ادویه بسیار مهم هستند. زنجبیل می‌تواند سلول‌های سرطانی تخمدان را از بین ببرد و فلفل نیز تومورهای لوزالمعده را کوچک‌تر می‌کند. نتایج یک تحقیق، شواهد دیگری در مورد فواید برخی ادویه‌ها در جلوگیری از بروز یا پیشرفت سرطان ارائه می‌کند. هر چند تحقیقات در مورد زنجبیل در محیط آزمایشگاهی انجام شده و تا بررسی و اثبات تأثیر این ماده در بیماران سرطانی راه درازی در پیش است. همچنین محققان آمریکایی اعلام کرده اند، اگر زنجبیل بتواند سلول‌های سرطانی را از دو طریق خودکشی و خودخوری نابود کند، مانع از مقاومت بیماری در برابر شیمی درمانی خواهد شد. زنجبیل به مهار التهاب کمک می‌کند و التهاب در تشکیل سلول‌های سرطانی تخمدان نقش دارد. محققان دریافته‌اند که خودکشی سلولی با استفاده از زنجبیل، اثربخش‌تر از شیمی درمانی با استفاده از پلاتین است.

یکی دیگر از ادویه های مفید برای سلامت بدن زردچوبه است. ادویه ای که شاید کمتر آشپزخانه ای در خانه های ایرانی آن را به خود ندیده باشد! رنگ زرد زردچوبه به دلیل داشتن ماده‌ای به نام کارسامین در آن است می تواند علیه بیماری آلزایمر عمل می‌کند. در یکی از شمارگان ژورنال پزشکی NEW ENGLND آمده است که دانشمندان در حال تحقیق روی کارسامین هستند تا راه درمانی برای عارضه کیستیک فیبر پیدا کنند البته تحقیقات انجام شده انسانی در این زمینه محدود است.

فلفل سبز و زعفران نیز از دیگر ادویه های با خاصیت دارویی است که در بسیاری از غذاهای ایرانی می توان آنها را به کار برد. این دو ادویه سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند و می توانند مانع بسیار محکمی در برابر بیماری ها باشند. همچنین گفته شده است که جوزهندی و میخک نیزاز رشد میکروب‌ها جلوگیری می‌کنند.

دارچین نیز یکی دیگر از ادویه های مفید است. با تحقیقاتی که روی این ادویه انجام شده است، تأثیرات مثبتی از دارچین در درمان دیابت دیده شده. این تحقیق ها نشان داده است که مصرف یک یا دو قاشق چایخوری دارچین به شکل کپسول، موجب کاهش قند‌خون، تری‌گلیسیرید و کلسترول خواهد شد و از افت یا افزایش انسولین در یک گروه مبتلا به دیابت نوع ۲ جلوگیری می‌کند. دارچین معمولاً در شیرینی ها و مواد حاوی چربی استفاده می‌شود در حالی که دارچین، یک ادویه عالی برای طعم دادن به گوشت چرخ کرده و سبزیجات است. مصرف روزانه یک یا دو قاشق چایخوری دارچین با غذا کار راحتی نیست ولی بهتر است مصرف آن در برنامه روزانه قرار گیرد.

گفتنی است که اگرچه بسیاری از ادویه های نایاب و کم‌نظیر را نمی توان به راحتی و در کلان‌شهرها یافت اما به دست آوردن انواع مشهور آنها مثل انواع فلفل و زنجبیل و…  بسیار آسان و ارزان است. با اضافه کردن ادویه ها به خوراک خانواده هم می شود فضای با نشاط از وعده های غذایی ساخت و هم می توان سلامت جسم و روان خانواده را تضمین کرد.