خدادی: رسانه ها به جای بیان بدیهیات، زوایای پنهان جامعه و صدای مردم را منعکس کنند

رسانه ها اکنون به خیابان یک طرف در بیان نظر مقامات، کارشناسان و اندیشمندان تبدیل شده اند و باید با نگاه موشکافانه، به جای بیان بدیهیات، زوایای پنهان جامعه و صدای مردم را منعکس کنند.

محمد خدادی روز پنجشنبه و در هفتمین روز از بیست وسومین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها در نشست تخصصی «روزنامه نگاری از کارگزار تا حرفه ای» افزود: با یک دور باطل در فضای کنونی کارگزاری و حرفه ای گری رسانه ای روبرو هستیم.
وی ادامه داد: چون اثر نداریم یا اثرمان کم است، پول خوب به ما نمی دهند، چون پول خوب نمی دهند، حقوق خوب نمی توانیم بدهیم، چون حقوق خوب نمی توانیم بدهیم، نیروی ماهر در اختیار نداریم، چون نیروی ماهر نداریم، تولید خوب نمی کنیم، چون تولید خوب نمی کنیم، بنابراین اثر نداریم و این وضعیت اصلی رسانه های ما است.
مدیرعامل ایرنا گفت: آنچه در انتها به آن می رسیم این است که امروز فعالیت در یک رسانه بیشتر یک شغل است تا حرفه، و درد از آنجا شروع شد که در این شغل سقف و کف نامشخص است یعنی نه امنیتی برای این شغل و نه آینده ای و نه رشدی برای آن متصور است و نه حرمتی برای این شغل آن طوری که انتظار می رفت در نظر گرفته شده است.
خدادی افزد: زمانی که به خبرگزاری(ایرنا) رفتنم 24 ساله بودم، خاطرم هست در یک ساله اول اجازه ندادند که کار خبری انجام دهم. شما باید خبرنویس می شدید یکسال خبر می نوشتی و به همراه یک نفر سر برنامه می رفتی تا این حرفه را فرا بگیری. خبرهایی که شما در آن برنامه می آوردی پاره می کردند و سطل آشغال می انداختند و فقط غلط هایت را می گرفتند.
به گفته مدیرعامل ایرنا، امروز افراد به راحتی در مسند خبرنگاری، دبیری، سردبیری، مدیر مسوولی و صفحه بند مشاهده می شوند، اکنون این مشاغل هیچ مرتبه ای ندارد، زیرا عملا دانش رسانه داریم ولی مهارت رسانه نداریم یا کم داریم و در مدل مهارتی، مهارتمان را بومی نکرده ایم.
وی ادامه داد: سوال من این است که امروز چرا کسی اگر خبرگزاری یا شبکه تلویزیونی را نبیند چیزی را از دست نداده است. یعنی نیاز و جای ما در رسانه ها کجا است؟ سوال این است که صبح چند نفر از خانه بیرون می آیند یک روزنامه را می خرند یا اگر نخرند چه می شود؟
خدادی گفت: دنیایی که امروز در آن زندگی می کنیم دنیای دیگری است. در گذشته و در دهه 50 یا 60 انحصار اطلاعات بود. در گذشته از اطلاعات به مخاطب می رسیدیم. اگر شما نمی گفتید، کسی نبود که بگوید. امروز باید از مخاطب به اطلاعات برسیم، یعنی اینکه به چه کسی می گوییم، برای چه می گوییم و می خواهیم به چه اثری برسیم.
مدیرعامل ایرنا افزود: اساسا دغدغه ما در اداره رسانه نیست. اساسا رسانه ما کارکرد تخصصی ندارد و اساسا خبرنگار تخصصی نداریم و اصلا کار رسانه ای تخصص نیست و اصلا این تخصص مورد نیاز این جامعه نیست زیرا همه متخصص هستند!
وی ادامه داد: علت اینکه دولت و دستگاه های حاکمیتی به جای اینکه رسانه محور باشند، رسانه دار شده اند این است که فکر می کنند که داشتن یک رسانه مشکل آنها را حل می کند، یعنی صرف اینکه شما یک روزنامه داشته باشید یعنی افکار عمومی را در اختیار دارید و چون شما می بینید فکر می کنند که همه می بینند و لذا آن چیزی که شما می خواهید می شود.
خدادی گفت: اکنون در رسانه ها به شدت دنبال معروفیت هستیم تا مقبولیت. نگاه رسانه ما نگاه تبیینی و اقنایی نیست به همین دلیل است که عمدتا نظر منتشر می کنیم تا خبر. رسانه های ما اکنون عمدتا به یک خیابان یکطرفه ای برای بیان اظهارنظر مقامات، کارشناسان و اندیشمندان تبدیل شده اند و جایی برای «خط برگشت» یعنی مردم عملا وجود ندارد یا بسیار اندک است.
مدیرعامل ایرنا افزود: روزنامه ها در گذشته ستونی داشتند که انعکاس صدای مردم بود که امروز این موضوع کمتر دیده می شود. یعنی اینکه در یک سیکل معیوبی افتاده ایم که هیچ راهی نداریم مگر اینکه از این سیکل بیرون بیاییم.
وی ادامه داد: برای اینکه رسانه اثرگذار شود یک راه بیشتر وجود ندارد و آن هم تخصصی شدن آن است. همچنین نباید رسانه های کپی داشته باشیم. اکنون 200 روزنامه در کشور منتشر می کنیم تفاوت این 200 روزنامه ما در چیست؟
خدادی تصریح کرد: در عنصر جذابیت خبری و رسانه ای، نسخه و مدل ما سبک دهه 50 تا 60 است و این اتفاق در سبک تیتر و لید زدن و حتی واژه هایی که استفاده می کنیم، مشاهده می شود.
وی یادآور شد: زمانی که به عنوان مدیرعامل وارد خبرگزاری ایرنا شدم، حتی مبدا و منبع خبر را از خبر، خبرگزاری برداشته بودند. یعنی مهم نبود که مبدا و منبع خبر کجا است. اکنون اگر به محتوای روزنامه ها توجه کنید، اصلا منبع خبر در خبرها ذکر نمی شود یعنی معلوم نیست که مطلب را خود روزنامه تولید کرده یا از جایی برداشته اند.
مدیرعامل ایرنا گفت: در کشور عمدتا نظرات را تولید می کنیم و کمتر به اطلاعات می پردازیم. معتقدم تولید اطلاعات باید منجر به قضاوت، و قضاوت منجر به تصمیم شود و نیز تصمیم منجر به اقدام شود. در حقیقت باید فرصت قضاوت برای مردم فراهم کند.
خدادی افزود: تولید اطلاعات حلقه های مفقوده ای دارد. باید زاویه های پنهان جامعه توسط رسانه مورد موشکافی قرار گیرد، نه بدیهیات یا تبلیغات، محور کار رسانه شود.
وی ادامه داد: ظاهرا قرار است رسانه ای داشته باشیم که خود را در آن مطرح کنیم که امروز عملا این موضوع با رسانه داری دستگاه ها، روی داده است. رسانه ها امروز جای احزاب نشسته اند و عملا تریبونی برای انتقال نظرات جناج ها، سیاسیون و…، عملا وظیفه بلندگو را ایفا می کنند نه اینکه خود زوایای پنهان را پیدا کنند و نادیده ها را ببینند. البته به صورت عام این نکته را می گویم اگر چه رسانه هایی نیز در کشور هستند که متفاوت عمل می کنند.
مدیرعامل ایرنا افزود: موضوع اول ما این است که اساسا قرار بوده چه کار کنیم و امروز چه کار می کنیم؟ باید این فاصله را پیدا کنیم. مطمئن باشید که اگر در جایگاه نیاز و تقاضا منطق حضور ما معنا پیدا کند، حتما همانطور که مردم پول می دهند که بروند دکتر دندان معیوب خود را ترمیم کنند، هزینه رسانه را هم پرداخت می کنند.
خدادی ادامه داد: حاکمیت باید از رسانه داری به رسانه مداری برسد. حاکمیت امروز به این نتیجه رسیده که با داشتن رسانه، خود جای رسانه صحبت کند و عملا دسترسی رسانه ها برای دریافت اطلاعات به دستگاه ها بسته شده است. رسانه ها عملا بیرون اتاق، برای اعلام تصمیم آنها هستند و حتی یک پله جلو رفته اند جای رسانه ها خبر می نویسند و می گویند ما خبر را روی سایت خود می گذاریم شما بردارید، که اساسا دیگر شما هیچ نظری هم ندارید یعنی شما وظیفه کپی پیست مطلب ما را متناسب با خواست، ادبیات و قرائت ما تنظیم کنید و فقط شما یک طوطی انتقال دهنده هستید و این کار باعث شده که کارایی رسانه از بین برود.
وی گفت: اصولا رسانه های تخصصی نداریم و علاقه ما به سیاست بر می گردد. مشکل ما در رسانه مانند مشکل ما در اقتصاد است. نسل قدیم روزنامه نگار باید تکرار شود که بداند برای ارائه یک مقاله باید یک هفته وقت بگذارد. سه بار مقاله اش پاره شود و حتی ممکن است که مطلب نوشته شده، استفاده نشود. شما اگر اکنون با یک روزنامه نگار این برخورد را کنید، می دانید چه واکنشی نشان خواهد داد.
مدیرعامل ایرنا افزود: در اقتصاد دلال پروراندیم، در خودروسازی به جای تولید، سوار کردن قطعات و واردات را یاد گرفتیم، کشاورز به جای اینکه تولیدکننده باشد شهرنشین شد و روزنامه نگار ما عملا تبدیل به دلال رسانه شد. هیچ مشکلی ندارد که مقاله اش را از روی کسی بنویسد یا این مطلبی که می نویسد از بدیهیات باشد.
خدادی ادامه داد: جالب اینجاست متولیان این حرفه هم گله ای جدی از این وضعیت ندارند. امروز بین خبرگزاری با سایت، بولتن با روزنامه، روزنامه با مجله، مجله با ماهنامه، ماهنامه با هفته نامه تفاوت نمی گذاریم. امروز اگر مطلبی می نویسید نقل مستقیم و غیرمستقیم آن مهم نیست.
وی گفت: معتقدم یک خط خبر بهتر از یک صفحه خبر است. باید دنبال سبک توِییتری برویم زیرا خواننده شما امروز یک صفحه خبر نمی خواند، یک خط خبر می خواهد. امروز او، خود جای خبرنگار نشسته است.
خدادی افزود: شبکه های اجتماعی عضو خانواده رسانه هستند، پس این شبکه ها شریک ما هستند نه رقیب، باید تلاش کنیم با تقسیم نقش از این فرصت استفاده کنیم و در تولید محتوا از بستر ارزشمند شبکه های اجتماعی، به بلوغ و دوره جدید رسانه ای برسیم.
مدیرعامل ایرنا ادامه داد: روزآمدی، کارآمدی، تغییر مهارت، بومی سازی مهارت و اثر رسانه – مخاطب شناسی –، تخصصی شدن و بازتعریف تکالیف رسانه های رسمی سنتی بومی و… نیاز جدی امروز رسانه ها است.
وی گفت: مردم امروز در دنیای متفاوت زندگی می کنند و دسترسی به اطلاعات مانند اکسیژن تبدیل به یک نیاز حیاتی شده، پس رسانه بعنوان مهمترین متولی تولید اطلاعات باید در دنیای جدید نقش، سهم و تکلیف خود را باز شناسی کند و تا زمانی که رسانه ها خود، دلش برای خودش نسوزد و دغدغه اصلی خودش نباشد، دیگران دلشان برای آنها نخواهد سوخت.
بیست وسومین نمایشگاه مطبوعات از پنجم آبان ماه در مصلای امام خمینی(ره) گشایش یافت و فردا(جمعه) پایان می یابد.